Stefan Paas: “Toen Forum voor Democratie bij de Provinciale Statenverkiezingen de minst kleine partij werd, reageerde het land nogal verdeeld. Zelf kan ik me wel iets voorstellen bij de behoefte aan systeemkritiek, die trouwens niet alleen bij FvD te vinden is. Ik heb ook niet de behoefte om mensen die op FvD gestemd hebben weg te zetten als NSB’ers of fascisten, zoals hier en daar gebeurde. Zelfs kan ik begrijpen dat de originele stijl van Baudet en Hiddema mensen aantrekt. Maar ik heb me toch ook verbaasd. Want ik kan niet voorbijgaan aan het feit dat Baudet al jarenlang tegen extreemrechts aanschurkt.
“Ik denk dan aan zijn bezoek aan Le Pen, zijn diner met Jared Taylor, zijn spreken op de IJzerwake, maar ook aan uitspraken als “Ik wil dat Europa blank blijft” en zijn inmiddels beruchte verwijzing naar ‘boreaal Europa’ en ‘onze boreale wereld”.
“Daarom heb ik ook met belangstelling je TPO-artikel De romantiek van Thierry Baudet en de hyperboreïsche beschaving van Willem Bilderdijk gelezen. Daarin schrijf je dat Baudet ‘voor alles een romanticus is’, en dat zijn sterke nadruk op eigen volk vooral zijn wortels heeft in de negentiende eeuwse Romantiek. Terecht zeg je dat het ‘geen pas geeft’ om elk euforisch spreken over de eigen taal en geschiedenis als fascistisch af te doen. Je wijst erop dat ook Bilderdijk sprak over een ‘hyperboreïsche beschaving’ en dat Abraham Kuyper aan het begin van de twintigste eeuw ook onbevangen sprak over ‘ras’.
“Dat geloof ik allemaal grif. Maar in de negentiende eeuw zeiden ze wel meer dingen die wij – na een twintigste eeuw vol racistisch geweld – niet meer voor onze rekening nemen. ‘Zwartjes’ zeggen we ook niet meer, en over Joden werden in de tijd van Bilderdijk dingen gezegd door respectabele burgers waarvoor je nu voor de rechter zou komen. Wat mij betreft terecht.
“Wat dat ‘boreale’ betreft: Baudet gebruikt die term steeds als aanduiding voor een beschaving. De manier waarop hij het gebruikt, in de context van bedreiging, verval en strijd, is niet negentiende-eeuws. Voor zover ik heb kunnen nagaan wordt het begrip ‘boreaal’ op die manier sinds de Tweede Wereldoorlog alleen gebruikt in kringen van extreemrechts, en wel vooral Franstalig extreemrechts. Jean-Marie Le Pen, aan wie Baudet in 2009 zijn dissertatie aanbood (waarom uitgerekend aan Le Pen onder 60 miljoen Fransen?), sprak bijvoorbeeld over ‘boreaal Europa en de blanke wereld’, die ‘gered’ moesten worden. De trope ‘boreaal’ in deze culturele zin verwijst volgens de Franse onderzoeker Stephane François naar de fascinatie van (vooral Frans) extreemrechts met de blanke Indo-Europese cultuur, die zich uitgestrekt zou hebben van Schotland tot de Kaukasus. De notoire racist Dominique Venner, uitvinder van de zogeheten ‘omvolkingsgedachte, maakte er ook gebruik van. Op twitter retweette Baudet niet alleen een advertentie van een van diens boeken, maar ook verschillende tweets met het begrip ‘omvolking’ erin. De teneur was telkens dat onze beschaving bedreigd zou worden. Begrijp je dat ik het niet geruststellend vind dat Baudet dit soort taal gebruikt anno nu, terwijl hij wel degelijk kennis heeft van de bronnen waaruit het komt?”
Henk Jan Prosman: “Hier ben ik snel klaar mee: voor racisme geldt het wetboek van strafrecht. Dus als je dit echt hard kunt maken, doe daar dan aangifte van. Ik wil wel kort ingaan over die gedachte van een ‘blank Europa’. In een discussie over de toenemende instroom van immigranten uit Afrika (Baudet sprak over Afrikanisering), zei hij: “Ik wil dat Europa dominant blank en cultureel blijft zoals het is.” In die context kan ik daar onmogelijk racisme in zien: wel een protest tegen massa-immigratie. Jij hebt Baudet niet alleen een racist genoemd, maar ook een fascist en hem vergeleken met Anders Breivik.
“Wat betreft dat fascisme. Dat is een zeer ideologisch geladen term die dient om het gevaar van rechts zo groot mogelijk voor te stellen en zelf van elke schuld gevrijwaard te blijven. Men sprak in de DDR bijvoorbeeld liever over het fascisme, om het eigen naziverleden niet onder ogen te hoeven zien en het socialisme te rechtvaardigen. Ik zou er best over willen discussiëren, maar in het huidige debat kan dat eigenlijk niet. Op links zitten al decennia radicale politici als Paul Rosenmöller en Wijnand Duyvendak die met de meest gruwelijke communistische regimes hebben gesympathiseerd en zich daar nooit van gedistantieerd hebben. En dat hoeft ook niet, omdat de Nederlandse journalistiek dat zelf niet als een probleem ervaart.
“Het gaat allemaal voorbij aan de grote vragen van deze tijd. In zijn eerste grote interview na de verkiezingen is Baudet glashelder over zijn politieke filosofie:
“Ik denk dat we helemaal terug moeten naar de principes van de Franse Revolutie; vrijheid gelijkheid en broederschap. Die principes hebben geleid tot de twee grote emancipatiebewegingen: het socialisme en het liberalisme en die zijn beide principieel gebrekkig. De ontsporing verliep in verschillende fases. Het modernisme dat direct na de Eerste Wereldoorlog opkwam, was een vernieuwing van de radicale elementen van de Franse Revolutie en betekende een nieuwe golf van misvattingen. En daarna kwamen de jaren 60. Het individu is nu zozeer bevrijd, dat we ons ten diepste geïsoleerd en ongelukkig voelen en we weten niet hoe we terug kunnen keren naar een vorm van gemeenschap.”
“Kijk, dit is het verhaal dat het CDA had moeten vertellen, maar ze hebben het laten lopen. En niet alleen het CDA, ook de ChristenUnie, de kerken en de christelijke pers hebben zich uitgeleverd aan de links-liberale emancipatie agenda van diversiteit, immigratie, EU, gender en ecologie. Ze hebben de burger steeds voorgehouden dat er geen alternatief is. En jij wilt ook niet dat er een alternatief is. Je zei laatst dat je blij was dat Nederland geen christelijk land meer is. Dat is tenminste duidelijk. Maar ik geloof niet zo in dat gemarginaliseerde getuigenis-christendom. Het heeft ertoe geleid dat christenen hun eigen traditie en hun eigen cultuur zijn gaan wantrouwen en zelfs bestrijden. Baudets programma is niet ideaal. Het is, vrees ik, te weinig en het komt te laat. Ook vraag ik me af in hoeverre het weerklank vindt in zijn eigen achterban. Maar het is een begin: een poging om een alternatief te bieden voor het cynisme in de cultuur en de het secularisme in de hoofdstroom van de Nederlandse politiek.
SP: “Als christen en tamelijk conservatief denker sta ik kritisch tegenover revolutionair denken en narcistische dromen van totale reconstructie. Ook ben ik erg voor de rechtsstaat, onder andere omdat ik die zie als vrucht van eeuwen christendom. Om dezelfde reden hecht ik aan internationale verdragen, want samenlevingen worden intern en onderling primair door banden van recht bij elkaar gehouden. En ten slotte denk ik dat de bescherming van ons leefmilieu bovenaan zou moeten staan op elke conservatieve agenda. Burke zou zich in zijn graf omdraaien, als hij zou horen dat dit tegenwoordig als ‘links’ wordt weggezet.
“Dus wat er aan (extreem)linkse zijde rondloopt aan voormalige Mao-groupies, het zal zo zijn. Maar als conservatief ben ik bezorgder om de misvormingen die Baudet aanbrengt in een traditie die mij lief is. Over die misvormingen stap je veel te achteloos heen. Als het bij één uitspraak was gebleven of een naïeve ontmoeting, had alleen de meest fanatieke linksmens er aanstoot aan genomen. Maar bij Baudet is het een patroon. Keer op keer die ontmoetingen met griezels waar elk weldenkend mens ver vandaan zou moeten willen blijven. Keer op keer die uitspraken die tot voor kort alleen op ongure extreemrechtse fora te horen waren: ‘Boreaal Europa’, ‘blank blijven’ (in de context van ‘Afrikanisering’), ‘ziek volkslichaam’, ‘auto-immuunziekte’ (in de context van ‘immigratie’), ‘omvolking’, ‘strijd’, ‘front’, ‘homeopathische verdunning van het volk’, ‘er is een reden waarom Nobelprijswinnaars blank zijn’, het afwijzen van mensenrechtenverdragen, het stoken tegen instituties en elites, en dan heb ik het nog niet eens over zijn hatelijkheden over vrouwen en zijn potsierlijke zelfverheerlijking.
“Hijzelf en zijn verdedigers proberen telkens weer de uitspraken los van elkaar te zien en onschadelijk te maken. Dan gaat het weer over cultuur, dan weer bedoelde hij gewoon het noorden, dan was hij weer intellectueel nieuwsgierig, of hij wilde even stangen. Maar vraagt niemand – inclusief jijzelf – zich ooit af waarom hij deze bruine taal überhaupt nodig heeft om zijn punt te maken? Waarom zou je ‘blank’ zeggen als je ‘cultuur’ bedoelt? Stelt niemand vragen bij het feit dat deze uitspraken bij elkaar genomen een wereldbeeld laten zien dat ronduit stinkt? Waarom moet je per se praten met holocaustontkenner Le Pen of urenlang dineren met de racist Taylor om een gezonde conservatieve agenda neer te zetten? Dat heeft de (naar eigen zeggen) grootste intellectueel van Nederland toch helemaal niet nodig?
“Er is maar één plausibele verklaring voor dit hardnekkig roeren in bruin gedachtegoed: dat Baudet dit denken deelt. Ofwel: dat hij een fascist en een racist is. Daarmee neem ik hem naar mijn eigen overtuiging serieuzer, want het alternatief zou zijn dat hij geen idee heeft wat hij zegt. Hem voor gek verklaren is natuurlijk een optie, maar daar ben ik nog niet aan toe.
“Je reactie dat ik dan naar de politie moet gaan, is veel te gemakkelijk. Als iemand een ongezonde belangstelling voor kinderen heeft, dan is dat op zichzelf niet strafbaar. Maar het lijkt me dom om hem directeur van de kleuterschool te maken. Als Baudet een fascist is betekent dat nog niet dat hij dingen zegt die strafbaar zijn naar de letter van de wet. Het betekent dat je hem nooit macht moet geven. En nu dat toch is gebeurd, dragen zijn kiezers wat mij betreft de verantwoordelijkheid om hem heel kritisch te volgen en hem ter verantwoording te roepen wanneer hij opnieuw de grens over gaat.”
HJP: “De manier waarop jij over omvolking spreekt als een extreemrechtse theorie vind ik eenzijdig. In 1984 zei Jaques Chirac, die toen nog burgemeester van Parijs was: “Als je Europa vergelijkt met andere continenten, is het beangstigend om te zien dat Europa, demografisch gezien, aan het verdwijnen is.” Van die werkelijkheid zijn liberale en socialistische politici wel degelijk op de hoogte, maar ze agenderen het slechts incidenteel en om opportunistische redenen als een maatschappelijk probleem.
“Je blijft hameren op hetzelfde aambeeld. Baudet moet en zal racist zijn, bruin zijn, stinken. Ik voel me niet geroepen om Baudet op al deze punten te verdedigen, en ik vind ook dat hij er beter aan zou doen om zelfs de schijn maar te vermijden. Maar de drukte eromheen doet me denken aan de manier waarop in de jaren tachtig de socialisten in Frankrijk de verkiezingen probeerden te winnen door het gevaar van extreemrechts zo groot mogelijk voor te stellen en het zelfs aan te jagen. De boodschap is steeds dezelfde: het enige alternatief voor een rechtse dictatuur is een stem op links. De morele hoogmoed en het politieke opportunisme die daaruit spreken, moeten we meer wantrouwen dan wat dan ook.
“En zelfs als jouw interpretatie de juiste is vind ik de morele verontwaardiging die jij en velen met jou ten toon spreiden, ongeloofwaardig. Wat onbesproken blijft is het radicale karakter van de mainstream politiek zelf. En de vraag die ze zichzelf zouden moeten stellen is hoe die keurige partijen er toch in geslaagd zijn een politieke cultuur te creëren waarin voor steeds meer burgers het Forum voor Democratie het redelijke alternatief is.”
Lees meer artikelen van Henk-Jan Prosman.
