Gemeentepolitiek is net landelijke politiek: er is een coalitie en er is oppositie. De coalitie heeft een meerderheid gesmeed voor bepaalde plannen en gaat die proberen uit te voeren tot aan de volgende verkiezingen. In Amsterdam is de coalitie sinds 2018 links: GroenLinks, D66, PvdA en SP hebben een meerderheid en hebben een links programma gemaakt met allerlei zaken die de oppositie niet wil. Zo gaat het Amsterdamse college illegalen opvangen, een maatregel waar oppositiepartij Forum voor Democratie (FvD) mordicus tegen is. FvD heeft pech: de coalitie heeft een meerderheid.
Wat doet FvD om toch haar zin te krijgen? Laten we kijken naar de moties en amendementen die de partij in haar eerste jaar (t/m maart 2019) indiende in de Amsterdamse gemeenteraad. In totaal diende FvD er 86 in. Ze gingen over een enorme berg onderwerpen, maar een paar springen eruit: het belangrijkste onderwerp was parkeren (28), gevolgd door de begroting (14) en ongedocumenteerden, waaronder de rondtrekkende krakersgroep We are here (in totaal 12). Maar FvD sprak zich ook uit over sport, een zorgboerderij, mengformules, flexwerkers en bestemmingsplannen.
De cijfers zijn veelzeggend: Een overweldigende meerderheid van deze moties en amendementen (61) werd verworpen. Fractievoorzitter Annabel Nanninga diende met o.a. CDA en VVD een motie in om te streven naar het sluiten van het islamitische Cornelius Haga Lyceum. De motie werd verworpen. Nanninga wilde dat de notulen van overleggen over de toekomstige illegalenopvang naar de gemeenteraad zouden worden gestuurd. Verworpen. Nanninga wilde onderzoek naar de intimidatie van De Rode Hoed toen FvD daar een avond hield. Verworpen.
Raadslid Anton van Schijndel wilde dat kandidaten die publiekelijk solliciteren voor het burgemeesterschap daar tijdens de procedure geen nadeel van zouden ondervinden. Verworpen. Raadslid Kevin Kreuger diende een motie in om callcentermedewerkers die langer dan drie en een half jaar op uitzend- of detacheringsbasis voor de gemeente werken vast aan te nemen. Verworpen. Van Schijndel deed een voorstel voor het bestemmingsplan van de Sluisbuurt. Verworpen. En zo kunnen we nog wel eventjes doorgaan.
Moties en amendementen kunnen door een of meerdere raadsleden worden ingediend waarna de gemeenteraad erover stemt. We kunnen dus zien met welke partijen FvD gezamenlijk voorstellen deed en standpunten deelde. Van de 86 moties en amendementen deelde FvD er 33 alleen in. In 36 gevallen werd een motie zowel door een raadslid van FvD als van de VVD ondertekend. In 35 gevallen was dit het CDA. FvD, CDA en VVD werkten regelmatig samen, met name als het ging om parkeren, het Cornelius Haga Lyceum, We are here, veiligheid en de krakers op het ADM-terrein.
Een behoorlijk aantal van deze moties werd ook gesteund door de eenvrouwsfractie Partij voor de Ouderen. Dit raadslid stond 29 keer samen met een FvD’er onder een motie. We zouden deze ouderenpartij, FvD, VVD en CDA het rechtse blok in de Amsterdamse gemeenteraad kunnen noemen. Toch werkte FvD ook samen met anderen: 22 keer tekenden FvD en Denk dezelfde motie. Twintig daarvan gingen over parkeren. De ChristenUnie en FvD kwamen vijftien keer samen voor, waarvan dertien keer over parkeren. Andere partijen tekenden hooguit een handvol moties met FvD. Alleen de SP deed dit nooit.
Wat waren de successen? Negen keer werd een motie aangenomen. Moties met Nanninga’s naam eronder kregen nooit een meerderheid. Zes moties met Kreugers naam haalden die wel. Vijf ervan gaan over parkeren: geen betaald parkeren in Amsterdam Noord op zondagochtend, betaalbaar parkeren bij ziekenhuizen, vergroting van het gebruiksgemak van de parkeerregeling voor bezoekers, onderzoek naar de capaciteit van P+R-locaties en de verlening van parkeervergunningen. Een zesde aangenomen motie ging over inspraak bij de ‘Routekaart klimaatneutraal’.
Drie moties werden getekend door Van Schijndel en haalden een meerderheid: eentje over de bijenpopulatie en twee over mengformules (combinaties van winkels en horeca), namelijk een stadsbrede evaluatie van deze formules en regels voor deze formules in de Pijp. De stadbrede evaluatie gaat bekijken of mengformules bijdragen aan de overlevingskansen van winkels, of ze leiden tot ongewenste toeristische- en horeca-activiteiten, wat het ideale percentage en de perfecte grootte van mengformules is en of het stadsbrede horeca-beleid erop moet worden aangepast.
Aangenomen FvD-moties werden altijd samen met één of meerdere andere partijen ingediend. In zes van de negen gevallen waren dit CDA en VVD, in vijf gevallen de Partij voor de Ouderen en Denk, en in vier gevallen de ChristenUnie. De moties over mengformules werden juist weer medeondertekend door drie van de vier coalitiepartijen én de Partij voor de Dieren. Initiatieven die alleen van FvD kwamen kregen nooit steun van een meerderheid in de gemeenteraad.
Zo leren we dat FvD weliswaar ‘moties kan binnenhalen’, maar alleen als het initiatief wordt genomen samen met andere partijen. Die moties gaan steeds weer over thema’s waar FvD zich helemaal niet op profileert. Bij de thema’s die wel belangrijk zijn voor FvD zoals kraken, illegalen en het Cornelius Haga Lyceum maakt de partij alleen lawaai want bredere steun ontbreekt. Zo heeft FvD in Amsterdam veel weg van een getuigenispartij als de SGP in de Tweede Kamer. Als de partij iets bereikt is het vooral in combinatie met CDA en VVD. Juist op haar kernthema’s is de partij hulpeloos.
Chris Aalberts onderzoekt dit jaar de ontwikkeling van FvD. Hij start in Amsterdam, waar de partij al een jaar in de gemeenteraad zit. Doneer via Voor de Kunst om deze serie een vervolg te geven in de provincie, de Senaat en het Europees Parlement.
