De Provinciale Staten van Flevoland zijn nog maar net in functie en dat merk je aan alles. Voor de vergadering van woensdagmiddag is er een fotoshoot, meerdere leden houden hun maidenspeech en de regels lijken niet voor iedereen even duidelijk. Hier in Flevoland werd Forum voor Democratie (FvD) in maart de grootste partij. Er kwamen zoveel zetels dat zelfs een laaggeplaatste kandidaat moest verhuizen om ze allemaal in te vullen. Twee maanden later is de vraag wat er te merken is van deze recente politieke omwenteling. Hoe gaat het met FvD in Flevoland?
Het blijkt gemoedelijkheid troef. Sharon de Lely – de nummer 2 van de kandidatenlijst – herkent uw verslaggever van een eerdere politieke bijeenkomst. Ook Cornelis van den Berg – de nummer 3 – maakt een praatje en vertrouwt uw verslaggever toe dat de vergaderingen op het Provinciehuis erg saai zijn. Het vriendelijkst is fractievoorzitter Gert-Jan Ransijn, die uw verslaggever koffie komt brengen en later zelfs taart. Al met al zitten hier hartstikke aardige FvD’ers.
Al snel blijkt Statenlid Van den Berg gelijk te hebben: de vergadering van de Provinciale Staten is ontzettend saai. Er staan nauwelijks spannende thema’s op de agenda. Zo spreekt men over het onderwerp: ‘Maritieme servicehaven Noordelijk Flevoland, verzoek mandatering ontwikkelingsconstructie’. FvD is voor deze haven, zo horen we Statenlid De Lange zeggen. Hij stelt vragen over de juridische risico’s. De meeste energie tijdens de vergadering komt van de fractievoorzitters van FvD en PVV omdat ze regelmatig interrumperen. Verder doet bijna niemand dat en horen we vooral monoloogjes. Levendige discussie, ho maar.
Het opvallende is: FvD lijkt zich al volledig te hebben aangepast aan de normale bestuurlijke realiteit en traditie. FvD stemt hier net als alle andere partijen in met de jaarstukken. In Flevoland wilden enkele traditionele partijen een openbare formatie, FvD niet. In Flevoland stemden twee Statenleden voor de Eerste Kamer op Henk Otten, maar fractievoorzitter Ransijn wil daar niet over praten.
Het duidelijkst zien we de aanpassing van FvD bij een zomerschool die jaarlijks ergens in Europa wordt georganiseerd. Hier komen politici uit allerlei landen samen om kennis uit te wisselen over een actueel thema. Er zijn dit jaar sessies met titels als ‘Youth is democratic participation and European citizenship’, ‘Youth is diversity and equal opportunities for all’ en ‘Youth is a driving force for green development.’ Je zou denken dat FvD dit snoepreisje belachelijk maakt, maar in Flevoland is de uitkomst dat er niet één, maar twee Statenleden heen gaan, waaronder FvD’er Beenen. Hij gaat met iemand van GroenLinks.
Het hoogtepunt van de vergadering is de voortgang van de formatie. FvD had als grootste partij het initiatief en stelde Annemarie van Gaal als informateur aan. Er ontstond een halfslachtige coalitie met het viertal FvD (8 zetels), VVD (6), CDA (3) en ChristenUnie (3). Net als bij FvD in Zuid-Holland was dit een coalitie zonder meerderheid: er miste één zetel. De vraag is dus welke andere partij zou willen aanschuiven. De nieuwe informateurs Willibrord van Beek en Bas Jan van Bochove hebben na een serie gesprekken een duidelijke conclusie getrokken: die vijfde partij komt er niet.
Vanaf nu wordt er in Flevoland verder gepraat met zes fracties die samen een nipte meerderheid van 21 zetels hebben: VVD (6), GroenLinks (4), CDA (3), ChristenUnie (3), PvdA (3) en D66 (2). Deze coalitie bestaat grotendeels uit verliezers. Het wordt nog gekker als FvD-fractievoorzitter Ransijn vertelt dat er nooit serieus naar de variant met het viertal FVD, VVD, CDA en ChristenUnie is gekeken. Zo wist D66 al voordat er een kennismaking had plaatsgevonden dat ze niet met FvD wilde samenwerken.
Ransijn verwijt de PvdA ‘gezochte argumenten’ om niet met het viertal te hoeven praten. Volgens hem is de coalitie van het viertal het eens over waarden die ook de PvdA kan onderschrijven. De PvdA wilde dat FvD ‘afstand ging nemen’. Er vindt geen debat plaats over Ransijns woorden. Slechts drie partijen blijken wel bereid te zijn met het viertal samen te werken: PVV (4), 50Plus (2) en SGP (1). Als een van hen meedoet, is er al een meerderheid. Toch is volgens de informateurs geen van die partners mogelijk.
Het CDA wil het viertal aanvullen met de PvdA, maar daar hebben de sociaaldemocraten geen zin in. In een onbegrijpelijke uiteenzetting meldt CDA-fractievoorzitter Appelman dat zijn partij wel met de PVV wil praten, maar dat de informateurs hebben gezegd dat die combinatie geen zin heeft. FvD-fractievoorzitter Ransijn legt met wat scherpe vragen de vinger op de zere plek: het CDA verschuilt zich achter de informateurs want de partij wil gewoon helemaal niet met de PVV in een coalitie omdat dat een open wond binnen de eigen partij is.
Ook 50Plus kan de coalitie van het viertal niet aanvullen. 50Plus wil wel, maar de ChristenUnie komt met het argument dat zowel de ouderen als FvD geheel nieuw zijn en dus uit onervaren mensen bestaan. Dat zou niet stabiel zijn. De SGP wil ook wel aansluiten bij het viertal, maar dat blijkt geen optie, omdat FvD de facto een uitgeputte kandidatenlijst heeft. Als er de komende jaren een FvD’er opstapt is er geen vervanger meer en vervalt de meerderheid. Een coalitie met FvD zou dus een ruimere meerderheid moeten hebben dan de reguliere 21 zetels. Met die ene zetel kan de SGP het viertal dus ook niet helpen.
Zo leren we in Flevoland hoe Provinciale politiek werkt: FvD is hier vriendelijk, saai en constructief, maar toch willen veel fracties niet inhoudelijk met de partij in gesprek, laat staan in een coalitie. Dat lijkt te komen door de uitspraken van de landelijke partijleider, al zegt niemand dat expliciet. Om dezelfde redenen wil het CDA in Flevoland niet met de PVV samenwerken: niet omdat de provinciale PVV’ers niet zouden deugen, maar omdat het landelijk tot problemen kan leiden.
Zo is de conclusie dat wat FvD in Flevoland ook doet, de partij niet in de coalitie komt.
Chris Aalberts onderzoekt dit jaar de opmars en ontwikkeling van Forum voor Democratie. Hij gaat op bezoek bij campagnebijeenkomsten, ledenactiviteiten en vergaderingen in Amsterdam, Den Haag, Brussel en de provincie waar FvD-politici het woord voeren. Ook gaat hij in gesprek met FvD-politici, hun collega’s en hun achterban. Doet FvD wat ze aan haar kiezers belooft, wat is in de praktijk het politieke geluid van FvD en welke politici krijgen de kans een eigen plek in de schijnwerpers te bemachtigen?
