De nieuwe coalitie van de provincie Utrecht presenteerde eind vorige maand een coalitieakkoord met de titel ‘Nieuwe energie voor Utrecht’. Woensdagmiddag vindt er een debat plaats over het akkoord in de Provinciale Staten. Hier in Utrecht was al twee weken na de provinciale verkiezingen duidelijk dat FvD niet in de coalitie zou komen: de partij heeft een te afwijkend klimaatstandpunt. En dus ging de formatie met de middenpartijen verder en zo ontstond het vijftal CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks en PvdA.
Het collegeakkoord van Utrecht is een zeer algemeen stuk proza. Zo staan er enorm veel algemene ambities in. De vijf partijen willen meer recreatieve voorzieningen, meer natuur, meer duurzame energie, meer woningen, meer gebruik van het openbaar vervoer, meer verkeersveiligheid, meer bestuurskracht en meer samenwerking. Tegelijk moet Utrecht een hele concurrerende regio blijven, mogen er geen extra bedrijventerreinen komen en moet de provincie haar begroting op orde houden. Wie kan hier in hemelsnaam tegen zijn, vraag je je af.
Hier in Utrecht is oppositiepartij VVD groter dan FvD en dus neemt VVD-fractievoorzitter Van Schie als eerste het woord. Er staan veel doelen in het akkoord, meldt hij, maar daarvoor is de medewerking van de samenleving nodig. Is die er wel? Veel plannen zijn nogal vaag, zoals waar precies gebouwd zal worden. Daarnaast introduceert het nieuwe college hele beleidsterreinen zoals sport die helemaal niet provinciaal zijn. Als klap op de vuurpijl mist het akkoord een financiële onderbouwing.
Dan is het tijd voor FvD. Fractievoorzitter Wouter Weyers meldt dat FvD elk voorstel op de eigen merites zal beoordelen. Soms is FvD het met de coalitie eens, bijvoorbeeld dat er meer woningen gebouwd moeten worden. Ook fietspaden en de zorg voor monumenten kunnen op de hartelijke instemming van FvD rekenen. De partij mist eveneens de financiële onderbouwing, begrijpt niet ‘hoe’ de plannen uitgevoerd gaan worden en mist referenda. Volgens FvD moet het lokale verkeer rond Utrecht ontlast worden en moet daarbij gekeken worden naar ‘ondergronds’.
FvD ziet geen goede economische paragraaf want die gaat nu niet over de groei van de welvaart maar over het toewijzen van budgetten. Ook is de coalitie veel te druk geweest met het klimaat, vindt Weyers. Dit is volgens hem een voorbeeld hoe kleine zaken in Nederland helemaal uit de hand kunnen lopen zoals eerder gebeurde in het onderwijs en met de EU. De boodschap van FvD: de coalitie jaagt de burger alleen maar op kosten, terwijl de lasten al te hoog zijn.
De rechtse oppositie is hier in Utrecht groter dan VVD en FvD alleen. Ook de PVV zit hier met twee zetels en dan is de SGP er ook nog. PVV-fractievoorzitter René Dercksen vertelt dat het akkoord ‘ultralinks’ is, vol ‘linkse hobby’s’ staat en allerlei ‘feitenvrij gebazel’ bevat. De coalitie vindt zichzelf goed en moreel verheven, houdt Dercksen ons voor, maar het is allemaal vooral veel te duur en ineffectief. De economie zal ontwricht raken en de burgers moeten alleen maar veel te veel betalen. Gelukkig heeft Dercksen wel voldoende nieuwe energie uit het stuk geput voor vier jaar oppositie, meldt hij. De zaal lacht.
Het contrast tussen Weyers en Dercksen kon nauwelijks groter zijn. Dercksen heeft wat oneliners in zijn verhaal opgenomen en zorgt ervoor dat er wat te lachen valt. Er zitten herkenbare PVV-thema’s in zijn verhaal. Het contrast tussen hem en de coalitie is meteen heel duidelijk. Weyers doet dat heel anders: serieuzer en ook constructiever, want FvD is consistent en betrouwbaar en zal ook voor voorstellen stemmen als de partij het ermee eens is, ongeacht waar de voorstellen vandaan komen, horen we. Dercksen is daar helemaal niet mee bezig.
De onderhandelaars van de coalitie beantwoorden vragen van de Statenleden en dan zijn er wat interrupties. VVD’er Van Schie zit duidelijk het beste in de materie, interrumpeert verreweg het meest en maakt het de onderhandelaars het moeilijkst. Hoe zit het nou precies met de financiële onderbouwing? Af en toe komt PVV’er Dercksen aanlopen met een vraag: is dit nu een coalitieakkoord of een verlanglijstje omdat men helemaal niet weet wat het gaat kosten? Zowel in stevigheid als frequentie is de VVD hier de baas, gevolgd door de PVV. FvD horen we in vergelijking weinig. Weyers vraagt of de belastingen misschien omhoog gaan.
Zo leren we in Utrecht wat we niet uit korte nieuwsberichten over provinciale politiek halen, maar wat eigenlijk heel logisch is: FvD is een partij zonder ervaring. In Utrecht strijden drie rechtse partijen om wie de beste oppositie voert, maar FvD heeft dat op voorhand van VVD en PVV verloren. Statenleden werden hier niet gekozen omdat ze zo geweldig zijn, maar omdat hun landelijke leiders populair zijn. En hoewel Dercksen geen Wilders is en Van Schie geen Rutte, is Weyers al helemaal geen Baudet. En dan ook werkelijk in geen enkel opzicht.
De harde werkelijkheid is dat FvD in deze setting eigenlijk overbodig is. Er is geen enkel punt wat FvD van de twee rechtse concurrenten onderscheidt. Als VVD en/of PVV in de coalitie zouden zitten zou het makkelijker zijn FvD een eigen geluid te geven, maar in Utrecht zitten ze alle drie in de oppositie. FvD heeft de minst ervaren mensen met het minst onderscheidende programma. FvD zit hier omdat de partij de meest opvallende landelijke leider heeft, maar het valt niet mee zonder Baudet ook hier ‘dynamiek, daadkracht en durf’ uit te stralen. Dat doen de anderen.
Vooralsnog moeten deze FvD’ers vooral een hoop leren. Dan moeten ze trouwens wel aanwezig zijn, anders gebeurt ook dat niet. Twee van de zes FvD’ers laten hun gezicht bij dit belangrijkste debat van deze vier jaar niet zien. Een van hen meldde zich niet eens af.
Chris Aalberts onderzoekt dit jaar de opmars en ontwikkeling van Forum voor Democratie. Hij gaat op bezoek bij campagnebijeenkomsten, ledenactiviteiten en vergaderingen in Amsterdam, Den Haag, Brussel en de provincie waar FvD-politici het woord voeren. Ook gaat hij in gesprek met FvD-politici, hun collega’s en hun achterban. Doet FvD wat ze aan haar kiezers belooft, wat is in de praktijk het politieke geluid van FvD en welke politici krijgen de kans een eigen plek in de schijnwerpers te bemachtigen?
