Mijn huisarts heeft één miljoen patiënten in zijn praktijk gehad en van elke patiënt kent hij uit het hoofd vijfhonderd medische gegevens. Als ik bij hem kom kan hij op basis van deze gigantische ervaring een perfecte diagnose stellen. De gegevens over mijzelf toetst hij aan al die kennis waarover hij beschikt. Mijn huisarts weet welke medicijnen voorgeschreven moeten worden en wat de effecten hiervan zullen zijn. Hij weet dat er zelden of nooit één oorzaak van mijn ziekte is aan te wijzen en dat een bepaalde factor slechts werkt als ook andere factoren aanwezig zijn. Zijn diagnose en behandeling zijn daarom perfect aangepast aan mijn persoonlijke situatie.
Mijn huisarts heet Deep Patient. Zijn intelligentie is artificieel. Geen enkele huisarts kan met hem concurreren. In een fractie van een seconde kan hij miljoenen data met elkaar vergelijken, alsook de meest complexe relaties ertussen.
Meer in het algemeen gaat het hier over Deep Learning, een procedure die op de meest uiteenlopende gebieden kan worden toegepast. Als bijvoorbeeld miljoenen data over Rusland worden verzameld, variërend van militaire transporten, telefoonverkeer, satellietfoto’s, informatie van spionnen, etc., dan zullen dank zij Artificiële Intelligentie (AI) de Verenigde Staten precies weten op welk moment een nucleaire pre-emptive strike moet worden ingezet om erger te voorkomen. Of misschien zal hun computerprogramma het advies geven een cyberaanval te starten waarmee de gehele economie van de vijand voor maanden ver wordt lamgelegd.
Deep Learning maakt het ook mogelijk van alle smartphones van alle Nederlanders op elke moment precies vast te stellen waar ze zich bevinden. Opvallende bewegingen kunnen bliksemsnel worden geïdentificeerd. Die gegevens kunnen worden vergeleken met alle kassabonnen die in de computers van winkels zijn opgeslagen. Daaruit kan dan bijvoorbeeld blijken dat een zekere X regelmatig naar Iran gaat, contact heeft gelegd met Noord-Korea en bij de drogist om de hoek chemische bestanddelen heeft gekocht waarmee een bom gemaakt kan worden. Dank zij AI zullen we precies weten op welk moment een drone moet worden ingezet om dit individu uit te schakelen.
In zijn boek Everyday chaos: Technology, complexity, and how we’re thriving in a new world of possibility, gaat de Amerikaanse marketingspecialist en filosoof David Weinberger in op de fundamentele veranderingen die Artificiële Intelligentie in onze wereld teweegbrengt. In zekere zin maakt de mensheid hiermee een grote sprong voorwaarts. Tot nu toe denken we nogal simplistisch in termen van causaliteit. A veroorzaakt B: X is een verwarde man en heeft daarom een aanslag gepleegd waarbij honderd mensen zijn omgekomen. Zo simpel zit de wereld echter niet in elkaar. Wat heeft X aangezet om die misdaad te plegen? Hiervoor zijn veel oorzaken te noemen, zoals contacten met terreurregimes, wat hij heeft geraadpleegd op internet, handlangers die hem bij de voorbereiding hebben geholpen, zijn ervaringen op school, een mislukte relatie, enzovoort. Hier hangt alles met alles samen. Doordat we in de computer zowat alles kunnen verzamelen, ontdekken we via AI mogelijke verbanden.
Het ‘probleem’ bij dit laatste is dat we niet kunnen achterhalen wat de verklaring is van deze verbanden. Maar is een verklaring nodig? Als we dank zij de analyse met AI met grote zekerheid te weten komen dat X binnenkort een aanslag zal plegen, weten we genoeg om in te grijpen. Verdere verklaringen hebben we niet nodig. We zijn echter niet gewend om zonder verklaringen en goede argumenten te handelen. We houden het liever simpel. Volgens Weinberger is dit een grove vergissing, die de mensheid al duizenden jaren maakt. Dank zij AI kunnen we nu eindelijk rekening houden met de oneindige complexiteit van de wereld waar alles met alles samenhangt. Dit is de grote sprong voorwaarts die deze auteur bedoelt. Dank zij AI leert de mens intelligenter te handelen. We kunnen strategieën bedenken, rekening houdend met de complexiteit van de wereld. We zijn in contact met veel meer mensen, met veel meer ideeën en we kunnen creatiever zijn. Internet heeft daardoor een enorme invloed op onze cultuur.
Het gaat echter niet alleen over de complexiteit van de wereld. De oorzaken van de verschijnselen en de samenhangen ertussen kunnen voortdurend veranderen. Ook dit gaat in tegen het denken dat we gewend zijn. We zoeken namelijk naar onveranderlijke wetten, die het mogelijk maken de gebeurtenissen te voorspellen. Dan kunnen we generaliseren naar andere mensen en andere gebeurtenissen. Ook hier zit de wereld niet zo simpel in elkaar. Denk bijvoorbeeld aan de samenhang tussen criminaliteit en Marokkaanse afkomst. Voor veel mensen wordt dit gezien als een wetmatigheid, met als gevolg een racistische en discriminerende houding tegenover alle Marokkanen. AI kan duidelijk maken dat Marokkaanse jongens het criminele pad niet opgaan als ze opgroeien in specifieke omstandigheden. Hieruit volgt dat de overheid en de kinderbescherming precies weten welk beleid ze moeten voeren om de criminaliteit onder Marokkanen significant te verminderen.
Dezelfde onderzoeksmethode kan worden toegepast op de meest uiteenlopende verschijnselen. In deze tijd is het van groot belang een diep inzicht te verwerven in de klimaatverandering. AI maakt het mogelijk miljoenen data van overal ter wereld, ook data over het klimaat van duizenden jaren geleden, met elkaar te vergelijken en verbanden bloot te leggen. Alleen AI maakt het mogelijk een verantwoorde strategie te bedenken om de ondergang van de mensheid te voorkomen. Ook al kunnen we de klimaatverandering niet verklaren, kunnen we toch ontdekken wat er moet worden aangepakt om erger te voorkomen. Het is niet uitgesloten dat we met behulp van AI tot de conclusie komen dat een klimaatcatastrofe onafwendbaar is. Is dit laatste het geval, dan is de kans groot dat veel mensen zullen bidden om genade af te smeken bij de goddelijke Voorzienigheid.
AI en religiositeit zouden best eens met elkaar verbonden kunnen zijn, want is het uiteindelijke doel van AI niet inzicht verwerven in de oneindigheid? Is God niet de factor die in de huidige, te simpele calculaties wordt vergeten? Met AI leert de mens niet alleen intelligenter te denken en te handelen, maar komt hij misschien tot het inzicht dat achter de zichtbare wereld een kracht ligt die ons universum transcendeert.
(Dit is het eerste artikel in een drieluik. In de twee volgende bijdragen wordt achtereenvolgens onderzocht welke ongekende mogelijkheden AI voor ons opent en hoe AI ons kan bevrijden van de beperkingen van ons denkvermogen.)
