Forum voor Democratie (FvD) heeft sinds enkele maanden zo’n honderd volksvertegenwoordigers, met name in de provincies. Die moeten natuurlijk goed opgeleid worden zodat ze hun werk naar behoren kunnen doen. Trainingen worden bij FvD gegeven door het wetenschappelijk bureau, het zogeheten Renaissance Instituut. Deze week lekte een concept-studiegids uit. De ‘Menukaart’ (PDF) laat zien dat FvD zich gedraagt als een bedrijf dat erop gericht is de eigen inkomsten te maximeren.
Peter van Duyvenvoorde, uitvoerend directeur van het Renaissance Instituut, laat aan TPO weten dat deze opleidingsgids naar de provinciale fractievoorzitters is gestuurd om ‘hen een idee te geven van wat we [willen] gaan doen’. Het gaat om ‘een conceptversie, het begin van een idee (-) en is uitgedeeld om te peilen of dit soort cursussen interesse van Statenleden zouden wekken’.
De status van deze gids is daarmee vooral onduidelijk. De conceptstatus blijkt vooral uit het feit dat verschillende docenten uit de gids van niets weten. Maar de conceptstatus wordt niet in de tekst vermeld en de in de gids genoemde debat- en mediatraining is al gepland. Het is ook nogal veel werk om dit concept te maken om alleen wat meningen te peilen. Hoe het ook zit: de gids geeft een beeld van wat volgens het Renaissance Instituut een passend cursusaanbod is voor Statenleden, partijleden en andere geïnteresseerden.
Cursisten betalen bij het Renaissance Instituut vorstelijke prijzen: een debat- en mediatraining van drie bijeenkomsten met onder andere Joost Eerdmans en Jan Roos kost 1000 euro. Twee bijeenkomsten over klimaat – voorgestelde docent: Marcel Crok – kosten eveneens 1000 euro. De meeste andere cursussen tikken 250 euro per bijeenkomst aan. Ruime bedragen als we dit vergelijken met de paar tientjes die cursussen bij andere partijen kosten.
Van Duyvenvoorde zegt dat de genoemde prijzen niet definitief zijn. Het gaat om een mix van de huur van de locatie, een percentage voor het Renaissance Instituut en een percentage voor de sprekers. Zo geredeneerd is het eigenlijk onmogelijk dat de VVD een kadertraining van vier dagen organiseert voor 220 euro, waarbij de lunches zijn inbegrepen. Feitelijk is de prijs van een cursus bij het Renaissance Instituut het viervoudige. Een regionale masterclass kost bij de VVD 250 euro en dan krijg je tien bijeenkomsten, bij het Renaissance Instituut eentje.
De verklaring voor deze verschillen is eenvoudig. Bij andere partijen worden deze trainingen grotendeels betaald uit het algemene budget, bestaande uit ledencontributies en subsidies. De leden hebben eigenlijk al voor hun trainingen betaald. Het betreft bovendien vaak een veredelde vorm van vrijwilligerswerk waarbij ervaren politici een training geven aan nieuwelingen. Bij FvD gaat dat dus anders: hier komen wel tonnen aan ledencontributies en subsidies binnen, maar men rekent toch commerciële tarieven aan leden die al financieel aan de partij hebben bijgedragen.
Uit het feit dat de conceptgids naar de provinciale fractievoorzitters is gestuurd blijkt dat de Statenleden van FvD een belangrijke doelgroep zijn. Hoewel de regels per provincie verschillen, beschikken Statenleden vaak over een budget waaruit ze dit soort cursussen kunnen betalen. Desgevraagd erkent het Renaissance Instituut in een reactie dat het om ‘trainingsbudget’ kan gaan. Zo vloeit extra belastinggeld in de kas van het wetenschappelijk instituut van FvD, de club waar men nog niet zo lang geleden bonussen uitdeelde.
Hoe nuttig deze cursussen voor Statenleden zijn staat nog te bezien. Soms zijn ze in theorie zeker zinvol: een debat- en mediatraining kan voor politici natuurlijk geen kwaad, een introductie in het staatsrecht ook niet en een schrijfcursus is eveneens nuttig. De voorgestelde prijs van dit pakket is 2000 euro per persoon. Toch zijn er genoeg vragen te stellen: hoe zinvol is het om te leren schrijven in twee bijeenkomsten? Waarom worden de bevoegdheden én financiën van de provincie er in één bijeenkomst doorheen gejast? Is Jan Roos representatief voor de Nederlandse media?
Het nut van veel andere cursussen is voor provinciale politici al helemaal betwistbaar: moeten zij zich echt bekwamen in het pensioenstelsel, de grondslagen van het Europese project, salafisme, geologie, architectuur en de prijs van migratie? Dit zijn allemaal thema’s waar de provincie niets of zo goed als niets over te zeggen heeft.
Thema’s die voor provinciale politici het meest nuttig zijn ontbreken: het schrijven van moties en amendementen, het lezen van begrotingen en dossiers als de omgevingswet. Andere nuttige zaken als de bevoegdheden van de verschillende bestuurslagen en elementaire financiële kennis komen alleen op een achternamiddag terug. De logica is kennelijk dat FvD’ers wel de belangrijkste meningen van Thierry Baudet moeten kunnen reproduceren, maar niet zodanig getraind hoeven te worden dat ze zelfstandig en effectief hun werk kunnen doen.
Nu lijkt dat laatste sowieso de doelstelling niet te zijn. De FvD-Statenleden kregen geen enkele training voor de verkiezingen. Andere partijen doen dat wel: zelfs de slecht georganiseerde PVV heeft klasjes. Het gevolg is in de provincie duidelijk zichtbaar: veel FvD-Statenleden tasten in het duister over wat de provincie nou eigenlijk doet en wat hun taak is. Met deze opleidingsgids zien we dat het Renaissance Instituut dit eigenlijk ook niet weet. Men begrijpt slechts dat hier een mooie kans ligt om de eigen inkomsten op te schroeven.
Het gaat zelfs een stap verder. Ook leden mogen in de toekomst aanschuiven: zij hebben hun contributie al betaald maar krijgen zo toch een extra factuur. Om een van de gespecialiseerde cursussen te mogen volgen moeten ze een standpuntentoets afleggen of ze wel snappen wat de FvD-denkbeelden zijn. Voorgestelde extra kosten: 350 euro. Pas daarna mogen ze honderden euro’s neerleggen voor een vervolg. Het is niet moeilijk dit te zien als een model waarbij FvD ook gewone leden een poot probeert uit te draaien.
Voor TPO onderzoekt Chris Aalberts dit jaar de ontwikkeling van Forum voor Democratie (FvD). Hij kijkt naar de ontwikkeling van de partijorganisatie, de prestaties van FvD in Amsterdam en de werkzaamheden in de provincie, de Senaat en Brussel.
