Achtergrond

Chris Aalberts – Een analyse van de problemen bij FvD Limburg

10-10-2019 13:24

Het is hommeles bij Forum voor Democratie (FvD) in Limburg. De Limburger schreef er al over: Statenlid Cees van der Sande is geen vice-fractievoorzitter meer, hij is sinds de zomervakantie niet meer op het provinciehuis verschenen en heeft bovendien gedreigd zijn zetel op te geven. Van der Sande heeft ‘een adempauze’ ingelast omdat zijn collega-fractieleden zich tegen hem zouden hebben gekeerd. Van der Sande vindt dat zij niet voldoende achter Thierry Baudet staan en noemt hen ‘FvD light’.

Limburg is een mooie illustratie hoeveel conflictstof er in dit soort grote, volledig nieuwe fracties zit, die zonder gedegen voorbereiding in de Provinciale Staten komen. Niemand weet waar ze voor staan en dat weten de fractieleden onderling ook niet goed van elkaar.

‘Er is geen duidelijk provinciaal programma wat de FvD-Statenleden onderling kan binden’

Eerst de politieke inhoud. Laten we kijken naar de vergadering van de Provinciale Staten van Limburg van afgelopen week. De vergadering laat duidelijk zien welke problemen een nieuwe partij zonder duidelijk programma heeft. Er staan twee thema’s op de agenda die in theorie beeldbepalend voor FvD kunnen zijn: inspraak van burgers en de energietransitie. FvD bakt er weinig van. De oorzaak: er is geen duidelijk provinciaal programma wat de FvD-Statenleden onderling kan binden. Zij worden gebonden door het landelijke programma, maar daar kun je in de provincie niet zoveel mee.

De Provinciale Staten praten over de Limburgse burgertop, een experiment waarbij een groep burgers adviezen mocht geven aan het provinciebestuur. In het FvD-programma ontbreekt wat de partij van dit soort experimenten vindt. We kunnen wel een relatie vermoeden met referenda: beide middelen geven burgers meer zeggenschap. Er zijn ook verschillen: de uitkomst van een burgertop kan door de volksvertegenwoordiging worden genegeerd. Bovendien bestaat de kans dat deelnemers aan burgertoppen niet representatief zijn voor de bevolking en dus hun adviezen ook niet.

We horen FvD-Statenlid Thewissen zeggen dat de burgertop ‘helemaal top’ is. Dat suggereert enthousiasme, maar hij heeft ook bezwaren. Zo willen burgers in hun adviezen drie nieuwe quasi-onafhankelijke maatschappelijke organisaties instellen, waaronder een kenniscentrum, en dat vindt FvD niks. FvD is namelijk óók de partij van de kleine overheid. FvD heeft hier duidelijk een probleem: moet er nou geluisterd worden naar de burgers of moet voorkomen worden dat er meer vage overheidsachtige clubjes komen? FvD kiest voor het eerste, maar het had ook best het tweede kunnen zijn.

Bij thema’s waarover FvD wél een stevige mening heeft is het niet veel beter. De vergadering in Limburg vervolgt met een debat over de energietransitie. We luisteren naar FvD-Statenlid Vincken die openlijk twijfelt of de Parijs-voornemens uitgevoerd kunnen en moeten worden. Vincken voorspelt dat de doelen voor 2030 niet worden gehaald. Grote landen doen momenteel niet of alleen halfslachtig mee. Bij een stijgende wereldbevolking zijn kernenergie en thorium onontkoombaar, vindt hij. Vincken noemt Limburg een kleine speler en vindt dat de provincie koploper moet worden op het gebied van ‘voortschrijdend inzicht’.

‘FvD komt met nul interrupties en stemt uiteindelijk zelfs verdeeld’

Bij de energietransitie heeft FvD wél een mening maar toch een probleem: het debat in Limburg gaat niet over nut of noodzaak van de energietransitie, maar over specifieke maatregelen, planningen en kostenplaatjes. FvD wil de hele transitie niet maar dat is praktisch helemaal geen mogelijkheid meer: Limburg heeft doelen opgelegd gekregen en loopt hopeloos achter met ‘wind op land’. Wat vindt FvD nu er in Limburg geen weg meer terug is? Hoe hiermee om te gaan? FvD zegt niets in die richting, komt met nul interrupties en stemt uiteindelijk zelfs verdeeld.

Zo zien we het probleem van de politieke inhoud van FvD in de provincie. De partij heeft voor de Provinciale Staten een landelijke campagne gevoerd en had alleen provinciale aandachtspunten geformuleerd. Over gedetailleerde provinciale thema’s zei de partij echter niets. Het gevolg is dat Statenleden bij concrete keuzes niet weten wat ze exact willen en waarom. Is er nu een principiële koers nodig met de zekerheid dat geen enkel verschil maakt, of moet FvD compromissen gaan sluiten? En zo ja, welke dan? Wat is voor FvD het meest belangrijk?

Het probleem gaat nog een stap verder. Er is geen structuur gebouwd waarin meningsverschillen makkelijk kunnen worden overbrugd. Ook dat zien we in Limburg.

‘Door de landelijke ingreep waren in Limburg de interne spanningen al vanaf de eerste dag ingebouwd’

In Limburg waren al ruim voor de Provinciale verkiezingen enkele vrijwilligers die op de kandidatenlijst terecht wilden komen. Het partijbestuur zag dat anders: in Amsterdam vond men dat er te weinig kandidaten waren en dat er onvoldoende kwaliteit was. Er kwam buiten medeweten van de vrijwilligers een extra selectieronde om meer kandidaten te werven. Een paar nieuwelingen kwamen vervolgens ook op verkiesbare plaatsen te staan. Daar waren de scheve gezichten al: sommige ‘oudgedienden’ kwamen niet op de plek op de kandidatenlijst die ze hadden gewild.

Zo pakt een hiërarchisch georganiseerde partij op persoonlijk niveau desastreus uit. De landelijke partij bepaalt wie er verkiesbaar zijn en dus hebben de kandidaten nauwelijks inzicht in het team waarmee ze uiteindelijk in de Provinciale Staten komen. Ze kennen elkaar bovendien onvoldoende om zelf een afweging te kunnen maken of ze wel goed in het team passen. Door de landelijke ingreep waren in Limburg de interne spanningen al vanaf de eerste dag ingebouwd. Daar komt dan nog een mogelijk gebrek aan consensus over het programma bovenop.

Is zoiets op te lossen? Teambuilding of training vóór de Statenverkiezingen had wellicht een verschil kunnen maken, maar daar had FvD in de provincie slechts één dag voor ingeruimd. Van het vooraf ontwikkelen van een gezamenlijke visie kwam daarom al helemaal niets terecht. Rara waarom lopen de spanningen in de provinciale fracties van FvD vroeg of laat op? De Limburgse fractie zal de laatste niet zijn.

Voor TPO onderzoekt Chris Aalberts dit jaar de ontwikkeling van Forum voor Democratie (FvD). Hij kijkt naar de ontwikkeling van de partijorganisatie, de prestaties van FvD in Amsterdam en de werkzaamheden in de provincie, de Senaat en Brussel.