‘Bent u een spion?’ vraagt een man. Aan de gezichtsuitdrukking van uw verslaggever is kennelijk duidelijk dat hij kritisch is over Forum voor Democratie (FvD). Het is donderdagavond en in Restaurant Buitenzorg in Ede is de FvD-ledenborrel van Gelderland. Behalve uw verslaggever lijkt er geen enkele journalist aanwezig. Verwarring over wat een journalist is, ligt bij zo’n gebrek aan media-aandacht al snel op de loer. Dat een journalist zich moet aanmelden en dat FvD dus weet welke journalisten hier aanwezig zijn, is bij meerdere leden onbekend.
Er is nog een aanwijzing van onwetendheid over wat journalistiek is. Als uw verslaggever aan het einde van de avond met een aanwezige terugkijkt op de bijeenkomst, komt een onbekende man foto’s van hem maken. Hij doet het van een afstandje, maar het valt ook de gesprekspartner van uw verslaggever op. Hier weten sommige aanwezigen kennelijk niet dat het vreemd is zomaar journalisten op de foto te zetten. Zij doen in alle openheid hun werk. Niets geheims aan, maar dit soort basale kennis mist bij FvD. Het is ook niet het enige waar gebrekkige kennis over is.
Deze ledenborrel is wederom een groot succes: de zaal is uitverkocht, laat de Gelderse fractievoorzitter Arjan de Kok weten. Al een uur voor aanvang staat er een flinke rij voor het restaurant en bij aanvang staat de zaal afgeladen vol. Geen enkele andere partij doet dit FvD na. Er is meer positief nieuws: een groot aantal leden was niet eerder lid van een politieke partij. FvD heeft dus voor meer politieke betrokkenheid gezorgd. Het enige probleem is dat FvD de politieke onervarenheid – en dus onwetendheid – van deze mensen schaamteloos exploiteert.
Arjan de Kok spreekt de aanwezigen toe. Hij wil graag het beeld oproepen dat FvD hier in Gelderland wordt gevreesd. Er is een omgevingsvisie ontwikkeld met hele strenge klimaatdoelen, meldt De Kok, en daar is vlak voor de verkiezingen over besloten. De Kok suggereert dat die visie er snel nog even doorheen is gejast omdat FvD in de startblokken stond. Klinkt goed, maar het is complotachtige onzin: de ontwikkeling van dit soort visies duurt jaren. Je kunt ze niet even snel afronden omdat er nieuwe verkiezingen aankomen. Een nieuwe partij kan in zijn eentje sowieso nooit zo’n visie tegenhouden, zeker niet met de zetelaantallen die FvD lange tijd leek te gaan halen. Dat waren er maar een handjevol.
De Kok bekritiseert dat andere partijen gezegd hebben dat FvD geen programma zou hebben. Dat was er wel, zegt hij, want het stond op de website. Zeker, maar erg voorspelbaar is de partij natuurlijk niet en daar gaat het om. FvD blijkt deze donderdagavond vóór het burgerinitiatief: een procedure waarbij burgers thema’s op de politieke agenda kunnen zetten. FvD neemt dit instrument heel serieus, horen we. Een eerste initiatief is onlangs mede dankzij FvD aangenomen. Klinkt goed, maar het burgerinitiatief stond niet in het FvD-programma en elders – in Limburg – leek FvD een stuk minder enthousiast over precies hetzelfde middel. Of FvD echt zo’n voorstander is blijft vaag: wat zou FvD van een initiatief voor meer windturbines vinden? Niemand vraagt het.
Statenlid Armita Taheri vertelt de aanwezigen dat haar hart bij het sociaal domein ligt. Ze vindt het slecht dat het steeds over windmolens gaat, en niet over zorg. Mooi, dat menselijke gezicht van FvD, maar zorg is bij uitstek een thema waar de provincie niet of nauwelijks over gaat, terwijl deze bestuurslaag wel wat melk in de pap te brokkelen heeft over windmolens. Rara waarom gaat het in Arnhem steeds over windmolens en niet over zorg? Het lijkt nu alsof FvD als enige oog heeft voor het sociaal domein, maar andere partijen praten daar gewoon in de gemeente over.
Statenlid Kees Claassen houdt zich bezig met handelsverdrag CETA tussen de EU en Canada. Hij wil een motie tegen dit verdrag. Klinkt voor EU-sceptici wel aardig, maar als het over andere thema’s zou gaan, zou FvD dit provinciale symboolpolitiek noemen want een motie hoeft niet te worden uitgevoerd en in Den Haag kan men zelf wel bedenken of men voor of tegen CETA is. Claassen vervolgt dat hij een bindend referendum in Gelderland wil. Dat is een belangrijk FvD-standpunt maar grondwettelijk kan dit helemaal niet, iets waar men bij FvD – bijvoorbeeld in Limburg – ook al in trapte.
Theo Hiddema mag vertellen hoe het in Den Haag gaat. Thierry Baudet is er niet want hij heeft een stikstofdebat. Hiddema relativeert Baudets speech van 20 maart en zegt dat hij destijds het woord ‘boreaal’ voor het eerst hoorde. Grappig voor mensen zonder politiek geheugen, maar Baudet heeft heel veel van dit soort uitspraken gedaan. Paul Cliteur komt vertellen dat het toch wel erg moeilijk is om vanuit de Senaat wetgeving tegen te houden. Realistisch natuurlijk, maar de boodschap tijdens de campagne was toch echt fundamenteel anders. Bewijs dat de Senaatsfractie zich tegen bepaalde wetten heeft verzet heeft Cliteur niet in de aanbieding.
Zo zien we hoe het nu met FvD gaat. De partij is in staat honderden fans op de been te brengen die net in de politiek komen kijken. Dat is heel positief, maar het leidt er vooral toe dat de FvD-politici met alles wegkomen. Hier wordt Rob Roos aangekondigd als degene die de coalitie-onderhandelingen in Zuid-Holland deed. Die onderhandelingen waren een onvoorstelbaar grote mislukking, maar bij FvD stelt niemand er een vraag over, laat staan dat er een kritische opmerking over komt. Zou men het überhaupt weten?
Opeens wordt begrijpelijk waarom deze avonden bestaan uit praatjes met niet al te veel interactie. Dit minimaliseert de kans op kritische vragen en daarmee de kans op kritische reflectie bij leden. De grote vraag is hoe lang FvD dit kan volhouden.
