De Bijbel kunnen we opvatten als een boek vol wijsheden die al sinds mensenheugenis ons inspireren. In deze zin is het geen kwestie van geloof. Of de Bijbel al of niet door een verzonnen God is gedicteerd doet er niet toe. Wie bijvoorbeeld het Hooglied leest weet dat 2700 jaar geleden de romantische liefde al bestond.
In deze bijdrage wordt gezocht naar welke wijsheid het verhaal van Sodom en Gomorra bevat. Dit waren twee steden in de Jordaanvallei die verwoest werden omwille van het slechte gedrag van de inwoners. Wat dat slechte gedrag was wordt meestal in verband gebracht met verboden seksuele contacten. De naam van de eerste stad leidde tot het begrip sodomie, wat ook een aanduiding is voor homoseksualiteit. In de Koran komt hetzelfde verhaal voor.
In de oudste verklaringen van het verhaal van Sodom en Gomorra lezen we echter iets totaal anders. In de Midrasj, dat is de verzameling van commentaren op de Bijbel die tussen de jaren 200 en 500 werden opgesteld, is de zonde van Sodom en Gomorra de wetgeving die pervers was geworden. In deze bijdrage wil ik hier verder op in gaan en de vraag stellen waarom in een latere exegese een relatie werd gelegd met homoseksualiteit. Dit levert misschien een wijsheid op die ook in onze tijd bruikbaar kan zijn.
Wat opvalt is dat Sodom en Gomorra compleet werden verwoest, met inwoners en al. Er was geen vergeving of verlossing mogelijk. Dit was niet het geval bij de zondvloed bijvoorbeeld en de stad Nineve ontsnapte aan de totale destructie. Bij de Zondvloed kreeg Noach en zijn gezin de kans om aan de ramp te ontkomen en van alle dieren nam hij een paar in de Ark mee. In Nineve bekeerden de inwoners zich na de prediking door de profeet Jona. In Sodom en Gomorra moet er dus iets verschrikkelijk en onherstelbaar zijn gebeurd. Daar konden ze niet rekenen op de barmhartigheid van God.
In de Midrasj wordt het kwaad dat plaatsvond in Sodom en Gomorra met het volgende verhaal geïllustreerd. Twee meisjes waren van plan om met een waterkruik naar een bron te gaan. Het ene meisje zag dat het andere lijkbleek was en op haar vraag wat er aan de hand was, zei het andere meisje dat al het voedsel op was en dat haar familie stervende was. Toen vulde het eerste meisje de kruik van haar buurmeisje met bloem.
Toen in Sodom bekend werd dat een meisje voedsel had gegeven aan iemand die hongerig en behoeftig was, werd zij voor de rechtbank gesleept. Geven van voedsel aan de armen was namelijk bij wet verboden. Het meisje stierf een vreselijke dood op de brandstapel.
Het vonnis van dat meisje was volgens de wetgeving in Sodom en Gomorra legaal. Het is de wet zelf die corrupt en pervers is. In landen waar corrupte waarden van kracht zijn wordt het voor de individuen onmogelijk gemaakt ethisch te leven. De waarden die heersen in een samenleving bepalen de moraal van de burgers. De bijbelexegeten trekken hieruit de conclusie dat om de immoraliteit te bestrijden we ten eerste de individuen moeten beschermen tegen het onrecht dat de wet oplegt en ten tweede moeten we politieke actie voeren om de wet te veranderen.
Hoe komt het nu dat in de loop van de tijd het verhaal van Sodom en Gomorra een verkeerde interpretatie kreeg en homoseksualiteit als oorzaak werd gezien van de ondergang van die beschaving? Er waren beslist homo’s in Sodom en Gomorra, maar dat gold en geldt nog steeds overal. Dat is voor God geen reden geweest om die steden te vernietigen. God heeft de homo’s tenslotte zelf als homo geschapen. We kunnen er daarom zeker van zijn dat homoseksualiteit de goddelijke goedkeuring heeft.
Mijn hypothese is dat deze verkeerde interpretatie een strategie is geweest om het echte, perverse kwaad te verdoezelen. Dit gebeurde vanaf het moment dat de kerk machtig en corrupt werd. Eeuwenlang werd seksualiteit, in het bijzonder homoseksualiteit, als een grote zonde gezien. Een afleidingsmanoeuvre om de macht en de rijkdom van de (kerkelijke) elite te rechtvaardigen.
In deze tijd lijkt de geschiedenis van Sodom en Gomorra zich te herhalen. Onze wetten kunnen namelijk ook perverse en corrupte gevolgen hebben. Enkele voorbeelden kunnen dit verduidelijken. Ten eerste is de welvaart in de wereld onrechtvaardig verdeeld en de kloof tussen rijk en arm neemt vooral in deze tijd almaar toe. De rijken verrijken zich op legale wijze en precies daarom is de wet corrupt. Dat in deze 21ste eeuw nog steeds zoveel mensen in bittere armoede leven is, in het licht van de astronomische bedragen die worden besteed aan bewapening of aan ruimtevaart, een immoraliteit van de hoogste orde.
Een tweede voorbeeld betreft de salarissen en de pensioenvoorzieningen van functionarissen van de Europese Unie en van de Europarlementariërs. Hun bij de wet vastgestelde salarissen zijn bespottelijk in vergelijking met het modale inkomen van de burgers van de landen die zij vertegenwoordigen. De voor hen bestemde riante pensioenvoorzieningen zijn in feite onbetaalbaar geworden en zijn een echte schande aangezien de gewone burgers zo bezorgd zijn geworden voor hun oude dag.
Als laatste voorbeeld wijs ik naar de situatie in de Golfstaten. De immense rijkdom wordt ingepikt door een kleine groep, terwijl het gaat om grondstoffen die eigendom zijn van het volk en voor het gehele Midden-Oosten beschikbaar zouden moeten zijn. Het decadente leven van een kleine minderheid steekt schril af tegenover de gebrekkige voorzieningen voor onderwijs en ziekenzorg voor de massa. Allah staat wellicht klaar om daar meedogenloos in te grijpen.
We moeten geen God verzinnen die de mensheid voor al dat onrecht zal straffen. Sodom en Gomorra werden verwoest door een regen van zwavel en vuur. Wijzelf zijn ons al meer dan honderd jaar aan het uitroken. De Zondvloed komt er trouwens ook aan als we de voorspellingen van de klimaatwetenschappers mogen geloven. De wijsheid die de bijbel ons biedt is zo gek nog niet.
