Het partijcongres van Forum voor Democratie (FvD) vindt deze zaterdag plaats in Barneveld. Journalisten zijn er in overvloed. Dat is raar: dit partijcongres is net als vanouds een goed georganiseerde show waar geen enkele verrassing te verwachten valt. Op zichzelf is de algemene ledenvergadering wel interessant want daar kunnen leden wellicht wat kritische vragen stellen over de ruzies van afgelopen jaar. Maar bij dit deel zijn journalisten niet welkom en dus zit er weinig anders op dan het door FvD opgestelde middagprogramma te ondergaan.
De partijleider is bij FvD nog steeds een centrale figuur. Het partijbestuur is niet af te zetten en Thierry Baudet staat steeds vooraan. Hij zit de ledenvergadering voor, presenteert het middagprogramma, speelt piano en signeert boeken. Toch is FvD breder geworden: er zijn nu zo’n kleine honderd volksvertegenwoordigers voor de partij actief. Zij hebben soms een functie in het congresprogramma. Dit vergemakkelijkt het beeld dat FvD een echte beweging is geworden en meer is dan alleen een partij die om de leider draait.
Een video over onderwijs is een mooi voorbeeld. Statenleden van FvD vertellen over passend onderwijs en andere problemen die velen ongetwijfeld zullen herkennen. In een soortgelijke video praten andere FvD’ers, waaronder twee Senatoren, over de zorg waar bureaucratie hoogtij viert. Dit type breed aansprekende thema’s wordt ook door andere sprekers aangeroerd. Zo komt oud-politiewoordvoerder Klaas Wilting vertellen over de tekorten bij de politie. Dit alles suggereert dat FvD nog steeds een pragmatische middenkoers vaart die wellicht een grote groep Nederlanders kan aanspreken.
Is daar het verhaal over FvD mee af? We luisteren naar het Gelderse Statenlid Armita Taheri, die ooit uit Iran vluchtte voor ‘sadistische moslimleiders’ en Nederland het mooiste land ter wereld vindt. Ze is trots dat ze nu Nederlander is en vindt dat de Nederlandse waarden en geschiedenis doorgegeven moeten worden aan volgende generaties. Veel applaus. Taheri vertelt dat de regering ons laat overnemen door geweld, namelijk door het salafisme en de sharia toe te laten. Ze vraagt zich af waarom wij dat pikken. Weer applaus. Taheri gaat bij FvD een glansrijke carrière tegemoet.
We luisteren ook naar Eva Vlaardingerbroek, die stage bij FvD in Brussel schijnt te lopen en mag foeteren op het hedendaagse feminisme. Zij weet dat feministen zich werkelijk overal druk over maken, behalve over de massa-immigratie en het feit dat sommige Europese steden helemaal niet meer Europees zijn. In Zweden hebben vrouwen erg te lijden onder dit soort massa-immigratie, doceert ze. Het hedendaagse feminisme is volgens Vlaardingerbroek in de ban geraakt van het cultuurmarxisme. We moeten er daarom van worden bevrijd. Applaus.
Zo zien we ook de andere kant van FvD: het aanwakkeren van angst voor moslims en migranten. Even logisch nadenken en je weet dat het allemaal nergens op slaat. Je kunt kritisch zijn over opsporingspercentages en meer geld in politie willen stoppen, maar dat de regering ons laat ‘overnemen’ door geweld is kletspraat. In die mate bestaat dat geweld sowieso niet, laat staan dat Rutte er aan de zijlijn naar staat te kijken. Ook wordt de sharia niet met open armen ontvangen. Je kunt hun integratie-aanpak te soft vinden, maar zelfs GroenLinks moet niks van de sharia hebben.
Natuurlijk kun je vinden dat er te veel migratie is, maar als Eva Vlaardingerbroek echt denkt dat Europese steden niet meer Europees zijn is ze niet goed bij haar hoofd en heeft ze nog nooit door Europa gereisd. Vlaardingerbroek mag het natuurlijk oneens zijn met feministen die voor Palestina of transgenderrechten strijden, maar ze kan nergens feministen vinden die de gelijkheid tussen man en vrouw willen opofferen voor het multiculturele ideaal. Die feministen zijn haar eigen verzinsel, gebaseerd op het feit dat anderen niet de hele dag op migranten zitten te schelden.
De stelling dat migratie een fundamentele ondermijning is van de staat – en de veiligheid – is een klassiek thema van radicaal rechtse partijen in heel Europa en daarbuiten. FvD mengt dit met standpunten die voor iedereen aantrekkelijk klinken zoals ‘problemen in het onderwijs oplossen’ en ‘bureaucratie in de zorg aanpakken’. Zo krijgt iedereen mee dat FvD zich met alle problemen van de gewone man bezighoudt, en ondertussen wakkert de partij de angst voor migranten en moslims aan. Dat is niet hetzelfde als het huldigen van een restrictief migratiestandpunt.
Deze week sprak Cas Mudde in Amsterdam over zijn nieuwe boek over radicaal rechtse partijen zoals Front National, AfD, PVV en FvD. Zijn stelling is dat de ideeën van deze partijen steeds meer gemeengoed worden: we horen ze steeds vaker, ze worden minder vaak als extreem aangemerkt en we zien ze ook bij klassieke partijen terug. Dit is precies wat we zien bij FvD: je kunt journalisten letterlijk horen zeggen dat ze geen extremistische standpunten hebben gehoord. De leden klagen dat FvD allerlei labels als racisme en fascisme krijgt en dat vinden zij onterecht. Ook zij merken niet op dat normale politiek hier soms overgaat in extremisme. En dan snel weer terug.
Zo werkt de normalisering van radicaal rechts: wat een gezeur nietwaar? De meeste praatjes gingen hier helemaal niet over. De meeste leden zijn nette mensen en bedoelen het ongetwijfeld goed. Maar een nette partij zet mensen niet tegen elkaar op en wakkert angst tegen migranten en moslims niet aan.
Chris Aalberts onderzoekt dit jaar de ontwikkeling van Forum voor Democratie (FvD). Hij kijkt naar de ontwikkeling van de partijorganisatie, de prestaties van FvD in Amsterdam en de werkzaamheden in de provincie, de Senaat en Brussel.
