De coronacrisis luidt een nieuwe tijd in voor Europa zoals ook een nieuwe tijd aanbrak voor Polen na de val van het communisme. De solidariteitsmechanismen kraken aan alle kanten nu er een nieuwe ronde van schulden opkopen in de lucht hangt; tegelijk blijken alle landen eerst voor hun eigen onderdanen te willen zorgen. Ook blijkt dat grenzen plots tóch dicht kunnen, wat ingaat tegen alles wat EU-burgers decennia is ingeprent. Linkse mensen die gewend zijn de wereld te bekijken in intenties – in termen van deontologie – worden nu gedwongen om te redeneren in consequenties, nu zeer tastbaar besloten moet worden wie er wordt afgekoppeld om een ander een kans op beademing te geven. Vuile handen maken en je schone geweten bezoedelen zijn nu onontkoombaar.
Crisissen versnellen maatschappelijke processen die anders decennia hadden voortgekabbeld. Denk aan de digitalisering van zaken als media, maar ook onderwijs, sociale interactie en seksuele contacten. Het is de vraag wat de technologie en de overheid gaan doen. Kiezen we voor een empowered burgerij? Of concentreren we nóg meer maatschappelijke macht bij een gecentraliseerde overheid? We meten niet alleen meer wat mensen ‘leuk vinden’ maar ook wat hun hartslag en lichaamstemperatuur is – we gaan van ‘over the skin’ naar ‘under the skin’ surveillance.
Ondanks het aanbreken van een nieuwe tijd na de val van het communisme, voelde de Poolse professor Ryszard Legutko zich verraden door het “liberaal democratische regime”, zo schrijft hij in zijn boek The Demon in Democracy (2016). Techbedrijven weten vandaag méér van ons dan Goebbels en Stalin ooit wisten van hun onderdanen. Het maakt weinig meer uit of we de zojuist omschreven ontwikkelingen uitvoeren onder het communisme of in de liberale democratie: de praktijk mondt uit in surveillance capitalism.
Legutko’s boek is belangrijk om mijn hypothese in Avondland en Identiteit (2015) te toetsen, dat de redding komt vanuit Oost-Europa. Oost-Europeanen zijn meer bestand tegen de verleidingen van het cultuurmarxisme, omdat ze gehard zijn door de ontberingen van de communistische dictatuur – ze kennen de waarde van vrijheid en herkennen culturele subversie van grote afstand. Legutko omschrijft hoe het liberaal-democratische regime de plek innam van het communistische bestel; hij legt uit hoe de ideologie van het linksliberalisme plots overal binnendrong in de nieuwe instituties. Tot op het punt dat velen gingen geloven dat de val van het communisme dáár aan te danken was geweest, en niet aan patriottische vaderlandsliefde met conservatieve diepe wortels in de volksgemeenschap en tradities.
De Poolse auteur noteert met zoveel woorden parallellen tussen het communisme en het progressivisme: een eenheidsdenken dat mensen uitsluit die anders redeneren. Deze observaties dwingen tot bezinning op de zojuist genoemde stellingname in Avondland en Identiteit. Het is belangrijk om deze balans op te maken alvorens wij straks een door de coronacrisis sterk veranderde wereld betreden: een wereld waar de grenzeloze globalisering in een heel ander licht zal staan.
De kritiek op het progressivisme komt erop neer dat links historicistisch denkt: ze menen een onvermijdelijke historische ontwikkeling te herkennen, zoals Marx het communisme aanwees als onontwijkbaar eindpunt van het industriële kapitalisme. Vervolgens verheft links zichzelf tot vroedvrouw van die ontwikkeling en daarna tot heruitvinder van de geschiedenis zelf, met inbegrip van het scheppen van een eigen moraal. Vanuit dat nulpunt is vervolgens alles geoorloofd, inclusief het afbreken van alle sociale mores die nog teruggaan op het ‘besmette’ verleden. Een radicalisering van die ontsmettingsdrang is vandaag de woke left. Dit leidt tot een escalerende serie ‘puurheidstesten’ waarbij uiteindelijk Robespierre onder zijn eigen guillotine belandt.
Toch is de bezonken overweging dat iedere revolutie haar eigen kinderen opeet geen gedachte die vandaag tot voordeel strekt. Dit narratief ontmoedigt de revolutionaire krachten waarop rechts vandaag zélf moet herbronnen. Als je namelijk blijft proberen om ‘van binnenuit’ rechts tegengas te geven, moet je uiteindelijk zélf meebuigen naar links. Dat blijkt wel uit het lot van neem nu WNL of de Universiteit Leiden (waar enkel Cliteur, Ellian en Kinneging rechts gebleven zijn, en die na hun pensioen hoogstwaarschijnlijk worden vervangen door woke lefties, het type Thijs Kleinpaste of Casper Thomas).
Het anti-revolutionaire rechtse discours is een pruttelende oude mannen vertoog. Hier doel ik niet op de genoemde professoren – zij doen ook maar wat ze kunnen tegenover een medialandschap dat hen grotendeels vijandig gezind is. Ik doel op types die tot een generatie behoren waar ze nog nèt van alles konden meeprofiteren en bijvoorbeeld een carrière aan een universiteit konden hebben. Omdat ze voor links in feite ongevaarlijk zijn worden zij zo nu en dan nog gedoogd als gastspreker bij een ‘neutraal’ instituut of bij neem nu Harry Mens. Want hun boodschap – hoewel kritisch op links – is uiteindelijk geen boodschap van actief verzet maar van passief inschikken. Disruptie tegen de verloren instituties zien zij als een echo van links en is voor hen ondenkbaar.
Wil rechts een levensvatbare toekomst die in eigen handen ligt, dan moet het zich definitief losrukken uit het pruttelende oude mannen discours. Het moet de mouwen durven opstropen om straks, als de coronacrisis voorbij is, de straat op te gaan om fysiek zeker te stellen dat de surveillance op onze levens niet permanent wordt. Rechts moet aanhaken bij de emancipatoire vaderlandslievende krachten, zoals die bijvoorbeeld ten tijde van de Patriotten werden belichaamd door Joan Derk van der Capellen tot den Pol.
De patriotten zochten verbinding in alle maatschappelijke klassen met de burgerij als bundelpunt. Om van de Nederlandse Republiek een meer organisch en soeverein land te maken moesten de laatste resten feodale willekeur worden opgeruimd: om dit te bereiken – en de patriotten waren daarin grotendeels succesvol – durfden zij in opstand te komen tegen de stadhouder en de decadente hofkliek rondom hem. Het kartel zal zich alléén openstellen voor de rechtsrealisten als ze bang zijn dat een revolutie écht kan uitbreken. Je kunt immers niet decennialang een brede maatschappelijke stroming uitsluiten – inclusief rechtsvervolging – en dan nu verwachten dat dit bevolkingsdeel met een beroep op ‘nationale eenheid en solidariteit’ de rijen sluit met het kartel.
Dit kartel wordt gesteund door de eenzijdig linkse onderwijswereld en mainstream media. Ook van Big Tech – dat grotendeels bepaalt aan welke denkbeelden het volk wordt blootgesteld – is weinig transparantie te verwachten. Telegraaf-redactiechef Paul Jansen onderschepte een email van het bedrijf achter onze favoriete zoekmachine. Hij zag dat vele artikelen worden geblokkeerd “waaronder verzet tegen maagdenvliesoperaties”. Dit kost kranten veel advertentie-inkomsten. Nu weten we waarom kranten steeds meer feelgood content publiceren. Het grootkapitaal – in de Koude Oorlog nog een bondgenoot van rechts – is vandaag keihard aan het deugen: zie bijvoorbeeld Gillette, Mercedes en Shell. Ondertussen fietst de politie er versterkte gebedsomroepen door moskeeën in, onder het mom van “mensen luid en duidelijk een hart onder de riem steken voor corona”. Ook COVID19 wordt aangegrepen om stapsgewijs claims te maken op de publieke ruimte en die nooit meer in te trekken.
Welk heil is te verwachten van de bestaande paden? De PVV is de grootste oppositiepartij en wordt niet eens één lullig burgermeesterspostje gegund. FvD won de Provinciale Statenverkiezingen met als inzet de klimaatwet, die er vervolgens werd doorgeramd één dag voordat de nieuwe Senaat werd geïnstalleerd – daarmee vernietigde het kartel zelf alle democratische conventies. Vervolgens kreeg FvD nauwelijks broodkruimels toegeworpen door de regeringscoalitie. Rutte blundert in de coronacrisis en improviseerde een rede over gecontroleerd groeiende groepsimmuniteit. Nu voert hij alsnóg het beleid dat PVV, FvD en Van Haga eind vorig jaar al bepleitten – maar wat toen nog werd weggewimpeld. En vervolgens zou de massa vandaag in Rutte een kundig staatsman zien, als we opiniepeilingen moeten geloven…
Veel VVD-stemmers zijn ‘feitendenkers’ die zich alleen baseren op de kleine selectie feiten die ze kennen. Zij overwegen niet dat dit een specifieke voorselectie is, een uitsnede van de werkelijkheid die hen door de instituties wordt aangeleverd. Ze prenten zichzelf in dat ze nuchter van geest zijn en dit houden ze vol door zich geen vragen toe te staan over de wereld die schuilgaat onder de oppervlakte van die feiten. Het VVD-discours gedijt zolang mensen een eendimensionaal geestesleven hebben met weinig inbeeldingsvermogen.
Dit is waarom Rutte in de aanloop naar zijn debat met Baudet geringschattend sprak over de FvD-leider, die op een zolderkamer omringd door oude boeken bij kaars- en maanlicht zijn ideeën met een ganzenveer zou neerpennen. Rutte háát fantasie en verbeeldingskracht en ziet dit als onverenigbaar met efficiënt politiek bestuur. Dit afgevlakte en materialistische management-denken is precies waarin het communisme en het neoliberalisme overeenkomen. Bij de coronacrisis bleek Rutte het probleem echter te onderschatten, omdat hijzelf alleen lineair en niet exponentieel kan denken.
Maar het zou ook kunnen dat het schip nu kantelt. Mensen hebben door de coronacrisis meer tijd om zichzelf te informeren en goed na te denken over de maatschappelijke toestand. Het belang van vrienden, familie en organische gevoelsbanden komt hoger op de agenda, naast atomistisch carrière maken in de ratrace van de linksliberale corporates. De alliantie tussen deugend links en neoliberaal grootkapitaal komt onder druk te staan, nu bedrijven als Roche zinspelen op de gedachte om de patenten voor corona-bestrijdingsmiddelen voor zichzelf te houden. In dit licht lijkt een herwaardering van economisch nationalisme onvermijdelijk. Grenzen die volgens de EU nooit en te nimmer zouden kunnen sluiten, blijken nu tóch dicht te kunnen: België stapelt betonblokken op voor de Nederlandse grens. Het masker valt af en de Zuid-Europese lidstaten roepen nu openlijk om een transferunie. Veel ogen gaan open, dat staat vast.
Het zou natuurlijk óók kunnen dat de D66-globalisten een punt hebben, in die zin dat de coronacrisis aantoont hoe landen elkaar nodig hebben om samen sterk te staan, waardoor alles juist nog meer globaal verbonden raakt. Maar hoe dit precies zal gaan is onduidelijk. China maakt ons ziek en daar kopen we vervolgens ons medicijn?
Landen als China hebben nog wel meer maatregelen waarvan we kunnen leren. Bandjes die bijhouden wat onze hartslag en ademhaling is, telefoons die niet allen bijhouden of we naar links of naar rechts swipen maar óók wat onze lichaamstemperatuur is, om te kijken of we koorts hebben. Het vergt weinig fantasie om te begrijpen hoe dit alles straks gebruikt kan worden voor surveillance. China kan hiermee meten hoe onderdanen reageren op de speeches van leiders. Willen globaliserende technocraten dit alles ook binnenhalen? Legutko’s boek doet het ergste vermoeden.
Hopelijk strijkt u over uw gulle hart om actief bij te dragen aan Sids creatieve scheppingswerk met steun via BackMe. Of schrijf u in voor zijn nieuwsbrief!
