Van alle commotie is niet meer zoveel over, deze donderdagmiddag in het provinciehuis van Noord-Brabant. Het is tijd voor de presentatie van het nieuwe coalitieakkoord van VVD, FvD, CDA en Lokaal Brabant. De aanloop naar deze coalitie had nogal wat voeten in de aarde. Bij het CDA was het verzet immens met brieven van prominente leden en rebellerende afdelingen die opriepen niet met FvD in zee te gaan. Deze donderdag is alle kritiek verstomd, al is het maar omdat we door corona naar de bekendmaking van het akkoord moeten kijken via een livestream. Boe roepen heeft weinig zin.
Een blonde vrouw in een soort verpleegstersjurk – Karen – stelt zich voor als de woordvoerder voor gedeputeerde staten en leidt ons door het programma. Dit uur bestaat uit wat gladde video’s van de fractievoorzitters en de nieuwe gedeputeerden, aangevuld met wat rondjes vragen aan dezelfde mensen, deels van de mensen thuis en deels van de fysiek aanwezige pers. Het probleem laat zich raden: Karen werkt als ambtenaar voor de gedeputeerden. De meeste mensen aan wie zij vragen stelt zijn haar toekomstige bazen. Dat levert dus geen vuurwerk op.
Deze presentatie bestaat vrijwel geheel uit gemeenplaatsen, hetgeen een prachtige illustratie is van deze uiterst saaie bestuurslaag. Alle hete hangijzers rond deze coalitie worden vakkundig vermeden. Wat is het realiteitsgehalte van de plannen, hoe zit het met het draagvlak, waarom doet het CDA met zoveel interne oppositie eigenlijk mee en wat verandert er nu precies door toedoen van FvD? Karen vraagt nooit door want ze wil haar baan niet kwijt. Alleen door goed te luisteren kunnen we leren wat hier aan de hand is.
Het Brabantse VVD-opperhoofd Christophe van der Maat prijst in een video de nieuwe coalitie aan. De maandenlange minderheidscoalitie is ten einde. We gaan nu vooruit kijken en het bestuur wordt weer stabiel, horen we. Van der Maat verwijst daarmee naar de rumoerige periode die men hier heeft doorgemaakt. De kans dat er stabiliteit gaat komen is echter klein: de coalitie heeft een meerderheid van één zetel en kent twee instabiele coalitiepartijen: een deel van het CDA wil deze samenwerking sowieso niet en FvD kent ongeveer maandelijks afsplitsingen. Woordvoerder Karen praat door alsof er niets aan de hand is.
VVD-mevrouw Suzanne Otters mag vertellen dat voor deze coalitie is gekozen vanwege het draagvlak, maar daar ontbreekt het nu juist aan. Niemand zegt er iets van. Zelfs de VVD lijkt niet erg blij te zijn. Van der Maat wil niet vertellen waar hij het meest trots op is. Er zijn ‘heldere accenten’ gelegd en ‘een paar nieuwe dingen’ in gang gezet. De partij van de kleine overheid krijgt deze middag de vraag waarom er zeven gedeputeerden zijn in plaats van vijf. Van der Maat komt niet verder dan dat het ‘een bijzondere tijd’ is en dat het om ‘resultaten’ gaat. De woordvoerder neemt er natuurlijk genoegen mee.
De mevrouw van het CDA – Ankie de Hoon – maakt al helemaal geen ontspannen indruk. Ze versterkt het beeld dat ze onzeker is door te melden dat ze kort geslapen heeft. Ze heeft allerlei saaie clichés in de aanbieding: het CDA is een middenpartij, er zijn veel mensen met verschillende meningen, ze loopt daar niet voor weg en ze wil de afspraken realiseren. Het onderhandelen ging sowieso heel constructief en nu komt het toch echt aan op de uitvoering. Ze gaat nog praten met de leden, maar de coalitieafspraken zijn leidend. Enthousiasme ziet er echt anders uit. Bij het minste of geringste gaan er problemen ontstaan.
FvD-fractievoorzitter Eric de Bie mag gedeputeerde worden en legt vandaag veel nadruk op het woord ‘draagvlak’. Hij meldt meteen dat er een bindend correctief referendum komt. Op zich is dat wel een prestatie: een recente motie van D66 voor een correctief bindend referendum sneuvelde. Toch blijft het voorstel van de nieuwe coalitie dubieus: een bindend referendum kan grondwettelijk gewoon niet. Al snel wordt duidelijk dat de coalitie de uitslag van eventuele referenda zal volgen. Sterk is dat niet: men kan deze afspraak niet structureel invoeren, hooguit voor de komende drie jaar. Dit plan vloekt met het idee dat Statenleden zonder last stemmen en of het waargemaakt kan worden hangt af van die ene zetel meerderheid.
Een echt referendum invoeren is echt wat anders. VVD en zeker het CDA zijn nooit voorstanders geweest van referenda. En dus sturen ze FvD met een kluitje in het riet: er ligt nu een boterzachte tijdelijke afspraak die hooguit geldt voor de periode tot maart 2023. Als een referendum echt een nare uitslag oplevert kunnen CDA en VVD deze alsnog negeren en desnoods de coalitie laten vallen. Ze worden hierbij geholpen door de bestaande controverse: linkse partijen zullen FvD graag vervangen om de simpele reden dat zij de huidige coalitie niet aan kunnen zien.
FvD-gedeputeerde Eric de Bie gaat zich vooral bezighouden met energie. Weten we het nog? FvD ging in maart 2019 zalen in Nederland af om te vertellen dat de partij korte metten zou maken met het veel te dure klimaatbeleid, de lelijke windmolens en inefficiënte zonneweides. Er was veel applaus voor. En dus dachten VVD en CDA bij deze tussentijdse formatie: laten we de partij die hier altijd de grootste mond over heeft deze portefeuille in de maag splitsen. Zo geschiedde. De Bie – te dom, te onervaren of te ijdel, of alledrie – trapte er met open ogen in.
Er verscheen donderdag een FvD-video die suggereert dat de partij windmolens gaat tegenhouden. Nou niet dus: de coalitie gaat zich aan bestaande afspraken houden, zo gaf De Bie toe. Bijvoorbeeld bij het plaatsen van windturbines. Zo vliegen de verkiezingsbeloften binnen tien minuten het raam uit. FvD wil graag kernenergie, weet De Bie, maar daar heeft men geen harde afspraken over gemaakt. Het voornemen is ondertussen om in Brabant in 2030 vijftig procent duurzame energie te hebben, het dubbele van de landelijke eis. Waarom doet GroenLinks eigenlijk niet mee aan deze klimaatcoalitie, vraag je je af.
Een kijker wil weten of klimaatverandering door de mens komt. Daar is FvD toch sceptisch over? De Bie meldt dat het klimaat verandert en wil daar graag oplossingen voor vinden. Voor FvD in Brabant is klimaatverandering dus beslist geen vraagteken, wat Baudet in Den Haag ook mag roepen. Uitspraken van ‘landelijke politici’ doen er in Brabant sowieso niet toe, meldt De Bie, want we zijn hier in Brabant. Op landelijk gedoe gaan de gedeputeerden natuurlijk niet reageren. We zijn heel benieuwd hoe lang het CDA zijn gemak houdt als Baudet weer eens roept dat de partij Nederland wil vernietigen.
Om de deconfiture van FvD in Brabant compleet te maken komt ook het nieuwe FvD-gezicht Peter Smit aan het woord. Hij was als wethouder in Oisterwijk nooit op enige FvD-sympathieën te betrappen. Toch lijkt hij wel te voldoen: hij is net als De Bie een windvaan, want in Oisterwijk was hij druk bezig met het bouwen van windmolens. Dan kan hij ook wel FvD-gedeputeerde worden, zal iedereen gedacht hebben.
Smit heeft de portefeuille ‘water en bodem’ in de wacht gesleept. Daar zien we de onzichtbare hand van CDA en VVD weer: die Smit zien we nooit meer terug. Zijn eerste zinnen in het provinciehuis gaan over te veel regen en periodes van droogte. Smit legt uit hoe hij de bosbranden in de Peel gaat oplossen. Hij gaat dat doen door meer water vast te houden en de samenwerking met de waterschappen ‘met meer kracht’ ter hand te nemen. De waterschappen zijn immers ‘natuurlijke partners’ van de provincie. Ook gaan met Smit gaat andere beleidsterreinen ‘aangehaakt worden’. Bent u daar nog?
Al met al hadden CDA en VVD deze totale deconfiture van FvD best met wat meer trots mogen presenteren.\
Verzet je tegen RSI, muisarmen en ander lichamelijk leed, gebruik een ergonomisch laptopstandaard!
