Vandaag wordt dit platform benut om enige levenslessen over te dragen op een jongere generatie. Veel adolescenten zitten vol ambities en dagdromen: ze zoeken hun weg in een complexe maatschappij. Enerzijds zijn er de institutionele structuren, zoals overheden en universiteiten; anderzijds spelen hobby’s en persoonlijke relaties een rol – dit alles zoekt een plek. Velen worden direct of indirect gedwongen om politiek-correct te zijn, terwijl ze zich inwendig anders voelen. Gebleken is dat velen een direct advies waarderen van iemand die de rauwe waarheid zegt en er geen doekjes om windt. Weer anderen zullen dit lezen uit nieuwsgierigheid, uit interesse naar de genese van een mens waarin elke drang tot deugen ontbreekt.
Dit is géén definitieve overkoepelende uiteenzetting, maar biedt uitsnedes in de sfeer van het praktisch nuttige. Veel jonge mensen vragen om adviezen – laten we hopen dat ze van pas komen in een wereld waarin velen zich mooier voordoen dan ze zijn. Om het behapbaar te houden is het geheel opgeknipt in kernthema’s.
Zelfkennis is de hoogste vorm van kennis: de Oudgriekse wijsgeer Sokrates herhaalde dit vaak – ook stond dit credo in de tempel van Delphi gebeiteld. Afkomstig uit een familie van tuinders en bouwvakkers was het contrast met de omgeving, het atypische, al snel voelbaar. Reeds op de Havo was er de interesse in filosofie en literatuur, beginnend met boeken van onder meer George Orwell en Edgar Allan Poe. Kennis is macht en vanuit dat bewustzijn zijn deze studies aangevangen. Wel bracht dit enige wrijving met de huiselijke omgeving – niet altijd werden de studies begrepen.
Een overweldigende dorst naar kennis in iedere vezel maakte duidelijk dat als dit inderdaad mijn pad was, dat er dan absoluut niets moest worden aangetrokken van zowel die afwijzing als van klasgenoten, noch van het onderwijscurriculum zelf. Door stug door te zetten is het uiteindelijk gelukt om begrip en ontzag op te eisen voor dit ‘intellectualisme’ en zijn de verhoudingen verbeterd. Dit persoonlijke voorbeeld draag ik aan om als ‘living example’ te verduidelijken hoe een mens, met vallen en opstaan maar zonder te deugen, toch doelen kan stellen én verwezelijken.
Alles staat of valt met intrinsiek valideren. Als iedereen tijdens pauzes en tussenuren in de aula rondhing om clips van TMF en MTV te kijken, dan lonkte de bibliotheek om daar kennis te nemen van werken die niet in het curriculum waren opgenomen. Het voordeel van de Havo was dat zelfstudie verhinderde dat deze stof binnen een politiek-correcte leeromgeving werd overgedragen zoals op het gymnasium.
Hobby en studie kunnen elkaar wederzijds versterken. Laat bijvoorbeeld niemand beweren dat videospellen het onderwijs ondermijnen. Op de basisschool kweekte het spel Mortal Kombat 3 bijvoorbeeld interesse in centauren en andere mythologische wezens – de bibliotheek leende hierover de Narnia boekenserie van C.S. Lewis. Het spel Age of Empires maakte de historie boeiend en in het bijzonder de Klassieke Oudheid: uiteindelijk behaalde uw auteur een Master geschiedenis met specialisme in dit tijdvak.
De institutionele spelletjes en gespeelde empathie van mensen waren al snel doorzichtig. Mijn leraar in groep acht was erg autoritair. Op schoolreis naar Ameland liep ik met een gebroken arm in een mitella. Hij liet iedereen over een hek klimmen maar ik kon dat dus niet, moest een omweg nemen en liep een paar uur te dwalen. Wie achter de kudde aanloopt sjouwt altijd door de stront.
Op een dag keek de klas het school tv weekjournaal. Het ging over de chaos in Rusland onder Jeltsin en toevallig zat de schooldirectrice erbij. Ondergetekende stelde de vraag: “Kan het zijn dat die chaos in Rusland bewust sterker wordt aangezet? Zouden media ons gevoel willen versterken dat wij de winnaars zijn van de Koude Oorlog?” Plots sprak de docent heel anders – me meer serieus nemend omdat zij erbij zat. Hij gaf een VBO-advies maar wegens een uitstekende cito-score werd het toch Havo. Het ontwaarden van de cito-score, zoals de kabinetten Rutte hebben gedaan, komt voort uit een maatschappij die steeds minder meritocratisch is en toenemend gebaseerd op incrowd-kliekjes. Onderwijsbeleid door en voor linksliberalen die met een gouden lepel in de mond geboren zijn.
De leeftijd moet een jaar of acht zijn geweest toen het volgende gebeurde. Met een leeftijdsgenootje op een skelter scheurden wij als idioten over het schoolplein. Hij was gewiekst en populair bij zowel de meisjes als de leraren – zijn moeder deed ook veel op school. Door toeval raakte een springtouw aan de skelter vast: een kleuter struikelde en werd meegesleurd. Wij moesten lachen en gingen expres nog iets sneller. Totdat een overblijfmoeder ingreep en het spel beëindigde.
“Er is een kindje gevallen, ik zie het nu pas, hij moet huilen, het is waarschijnlijk vooral de schrik.” Met een bewonderenswaardige behendigheid praatte hij zich eruit, terwijl hij beter wist. “If there is on earth a supreme and unqualified despotism, it is the despotism of a master-mind in boyhood over the less energetic spirits of its companions.” Toen dit citaat van Poe op de Havo langskwam, borrelde deze herinnering direct boven.
Op de middelbare school was er een leeftijdsgenoot die steeds het overlijden van zijn zusje aanhaalde om overal onderuit te komen – de leraren durfden niets te zeggen uit angst om een ‘gebrek aan empathie’ te worden verweten. Nog leerzamer was de introdag van mijn HBO-studie: een studente vertelde de wildste verhalen. Ze was kampioen skating geweest en werd gesponsord, maar toen brandde het clubhuis af en werd ze geopereerd voor kanker. Dit alles zwijgend aanhorende dacht ik er wijselijk het mijne van.
De jongen op wie ze een oogje had raakte helemaal opgezogen in haar verhalen – ook zou ze bijvoorbeeld schoolspullen uitdelen in ontwikkelinglanden. Een jaar later ving uw auteur het volgende op: “Heb je het meegekregen? Haar verhalen blijken verzinsels te zijn!” Aha, jullie zijn er nu al achter, was mijn gedachte, en zei opnieuw wijselijk niets. Het tekent een maatschappij waarin intenties en emotionele verhalen zwaarder wegen dan daden en feiten.
Voorgaande biografische noten leggen een noodzakelijk fundament voor de volgende adviezen.
Zoals gezegd moet je jezelf niet laten aanpraten dat je hobby’s tijdverspilling zijn, maar hou je ogen wel op de bal, op je einddoelen. Op de Havo – en nog lang daarna – vestigde de gewoonte zich om twee avonden per week te sporten. In het jaar van de eindexamens studeerde ondergetekende elke avond ongeveer een uur bovenop het gebruikelijke huiswerk, ter voorbereiding op het landelijke toetsingsmoment. In de week van het eindexamen begon iedereen panisch te doen: klasgenoten gaven aan te moeten leren en zij stopten ook plots met hun sporten. Als het leren toen nog moest beginnen, dan zou een paar uur sport het verschil ook niet maken.
In het eerste jaar HBO werden er toetsen op twee dikke boeken afgenomen: De nieuwe geschiedenis door Caljé en den Hollander en De wereld na 1945 van Bosscher, Renner en Wagenaar, per stuk zo’n 650 pagina’s. Uw auteur las dagelijks 25 pagina’s en herhaalde dit, zodat de boeken voor de toets tweemaal integraal gelezen waren. Je gaat niet alleen met een meer ontspannen gevoel het tentamen in: je hebt er meer profijt van omdat je langer onthoud wat je hebt gelezen.
De kennis uit deze boeken stond zo’n tien jaar scherp en direct toegankelijk in het geheugen. De op de Havo gelezen boeken kent ondergetekende nog steeds ongeveer van buiten: wat je grondig leest tussen je dertiende en vroege twintiger jaren, blijft bijzonder diep zitten. Juist op deze leeftijd zouden mensen veel boeken moeten lezen, maar juist dan is – in de huidige populaire cultuur – het lezen van boeken totaal uncool.
Enter Phielix. Studenten stonden te wachten om tot de gymzaal te worden toegelaten waar de toetsen werden afgenomen. Phielix vertelde trots dat het hem was gelukt om alsnog het hele boek over de middeleeuwse geschiedenis te lezen op de dag voor het tentamen. ’s Avonds laat was hij dan eindelijk klaar en er was nog een vriend gekomen die vroeg of hij een drankje wilde doen op café. Phielix twijfelde, maar gunde zichzelf toch een beloning na deze uitputtingsslag. Van één uur ’s nachts werd het toch drie uur, en toen vijf, en toen voelde het als zinloos om nog te gaan slapen. Hij was maar direct naar het tentamen gekomen. Het zal weinigen verbazen dat hij het niet haalde.
Fed – volledig uitgeschreven Federico – is ook relevant om te noemen. Fed was een zeer begaafde gamer die serieus overwoog om pro-gamer te worden: hij noemde het zijn “roeping”. De andere facetten van zijn leven waren, dat mag naar waarheid gezegd worden, minder succesvol. Op een dag besloot hij zijn Xbox te verkopen en zijn PC-spellen te de-installeren. Eindelijk zou hij dan toekomen aan de serieuze zaken des levens, zoals studie en werk. Ondergetekende noemde dit onzin en gaf mezelf als voorbeeld: ik speelde ongeveer even veel en boekte alsnog goede studieresultaten.
Als je wil studeren, dan moet je het gewoon doen. Zaken verkopen waaruit je veel voldoening haalt, komt over als onnodige zelfkwelling en afleiding van het kernprobleem. Inwendige problemen los je niet op met uitwendige handelingen. Uiteindelijk werd dit bewaarheid: Fed werd én geen pro-gamer en van zijn studies kwam ook weinig terecht.
Die levenshouding werkte voor ondergetekende altijd. Wie leuke dingen moet opofferen om de noodzakelijke dingen te kunnen doen, heeft ergens een fout gemaakt in het inrichten van zijn of haar leven. Waarschijnlijk heb je dan luiheid op de korte termijn prioriteit gegeven boven aanhoudende ijver op de lange termijn. Er was een conferentie in het weekend voorafgaande aan mijn promotie: een bekende Nederlandse academicus en publicist keek verbaasd op. “Moet jij niet thuis in de boeken zitten om je promotie voor te bereiden?” Ik zei: “Als het goed is, is dat de laatste vijf jaar gebeurd. We zijn hier niet in Duitsland, waar academici anderen inhuren om hun proefschrift te schrijven.”
Wie boven de stof staat, staat als heer en meester in zijn kracht. Het probleem is dat mensen weinig inner fortitude hebben: externe manipulaties helpen daar weinig aan. Velen hebben nauwelijks wilskracht – in de Oudheid hadden ze zichzelf waarschijnlijk als slaaf verkocht en in de Middeleeuwen zouden ze leven als horige in het gevolg van een heer.
De liberale democratie dringt mensen een emancipatoir ideaalplaatje op waar maar weinigen naar kunnen opleven. Sinds de Franse Revolutie is er in het Westen een soort zelfgeselecteerde burgerij aan de macht en die is anderen gaan voorschrijven hoe ze moeten leven. Velen kunnen dat noeste werkethos niet aan – hier komen de verzorgingsstaat en de zieligheidsindustrie om de hoek kijken, om al dat falen toe te schrijven aan externe oorzaken en daarmee een aardig centje te verdienen.
In de Analecten van Confucius staat: Confucius was geniaal omdat hij besloot om geniaal te worden – alles wat hij daarna deed was slechts een uitvloeisel van dat besluit. Hieruit leren wij: slow and steady gets the job done – slow and steady wins the race. Aanverwante thema’s – zoals welke waarde men moet hechten aan hoge cijfers halen en het dating leven – zijn voor een volgende keer.
Steun De Nieuwe Zuil met een donatie, zodat het oeuvre van dr. Sid ook in het Engels beschikbaar kan worden gesteld, met de arbeid van een professionele vertaler en editor. In totaal is +/- 3.000 euro nodig opdat een samenvattende, gecondenseerde versie van zijn oeuvre in boekvorm internationaal kan gaan: NL58 INGB 0008 747503 (Stichting De Nieuwe Zuil). DNZ organiseert naderhand graag een event om de donateurs te bedanken! De nieuwsbrief van dr. Sid volgt u hier.
