Het werk van kunstenaars en bouwers draait rond scheppingskracht: die creativiteit is de motor van kunst en cultuur. Helaas vloeit vrijwel alle subsidie voor kunst en cultuur naar de Randstad. Die onevenredigheid is een probleem – de andere regio’s dragen hier immers belasting voor af. Meer dan de helft van dit geld gaat naar Amsterdam terwijl Gelderland blijft staan met lege handen. “Pijnlijk dat we niet gezien worden”, aldus Corien van der Poll, zakelijk leider van een theatergroep in Arnhem.
Wist u dat cultuursubsidie tegelijk wordt gebruikt als ideologisch wapen? Als je niet voldoende ‘divers’ en ‘inclusief’ bent, krijg je niets. Als je cultuursector niet de multiculti-utopie afspiegelt, mag je wél betalen maar niet ontvangen. De gemeente Amsterdam wilde de financiering van het katholieke museum Ons’ Lieve Heer op Solder intrekken: het is namelijk “te wit” en “presenteert zijn geschiedenis vanuit een perspectief dat West-Europa en Judeo-christelijk erfgoed centraal stelt.” Dit katholieke museum heeft onvoldoende moslims in dienst om nog langer subsidie te krijgen – welke belastingbetaler acht dit een geloofwaardig verhaal?
Er zijn acties op touw gezet om Ons’ Lieve Heer op Solder te redden. De passiviteit en gelatenheid waarmee de Gelderse cultuursector op de distributie van subsidies via dit ideologische oogmerk reageert, is echter stuitend. De reactie is niet: “We protesteren” maar: “We zitten de tijd uit en passen ons aan, dit jaar zijn we nog ‘racistisch’ maar volgend jaar zal het anders zijn.” Klassieke muziek – en zéker waar deze kunstvorm teruggaat op grootheden als Mozart en Bach – draagt een Europees cultuurhistorisch stempel. Een subsidieverdelingsleutel gebaseerd op diversiteit en inclusiviteit gaat hierom onvermijdelijk ten koste van, en zal stapsgewijs leiden tot het afschaffen van, de kunst van de thuiscultuur.
Dit ideologische sloopbeleid maakt het noodzakelijk dat burgers de productiemiddelen in eigen hand nemen en zélf cultuur scheppen, desnoods gesteund via crowdfunding. Het project ‘Muzen en Sirenen’ om de klassieke muziek te redden is een goed voorbeeld. Kunstenaars en bouwers hebben gemeen dat zij scheppen en hiermee de fundamenten leggen van cultuur in niet alleen het heden, maar ook de toekomst. Het zijn immers niet de landsgrenzen die ons bijeen houden maar onze verankering in een gedeelde cultuur, oftewel in de Leitkultur. Het overhebben van geld voor kunst is in die zin niet anders dan het overhebben van geld voor een leger dat voor onze vrijheid vecht. Anders zal de Westerse cultuur niet van buitenaf worden overwonnen, maar stort zij van binnenuit in.
Waar het aankomt op scheppingskracht is het fantasiekasteel van Gregorius Halman uit Blesdijke een uitzonderlijk indrukwekkende en inspirerende prestatie. Een reportage laat zien hoe hij als eenmansleger een kasteel bouwt. Al meer dan dertig jaar metselt hij aan dit bouwwerk. Halman zegt:
“Het bezit van de zaak interesseert mij weinig. Maar de beelden die ik in mijn hoofd zie, die moet ik realiseren. Het is een drang – het moet gebeuren. En ik ben ook een scharrelaar, als het niet rechtsom kan, dan linksom of rechtdoor, maar ik wil bereiken wat ik in mijn hoofd heb. Zelfs al geeft het soms wat wrevel.”
Hoe groot en imposant het project is, is hier nog beter te zien. “De eerste steen werd gelegd in een slapeloze nacht.”
De levensloop van Halman laat zien dat scheppingskracht het hoogste goed is en de hoogste waarde – filosofisch gezegd het summum bonum. In de winter van zijn leven zal hij er voldaan op terugblikken dat hij iets fantastisch heeft neergezet. Commentators kunnen overal etiketjes op plakken: ‘dit is links, dit is rechts, dit is fascistisch…’ Maar als jij gewoon iets episch bouwt, en het bouwwerk staat voor zich uit te stralen, dan win jij altijd. Want het staat er – als daad en als feit in de werkelijkheid – los van de subjectiviteit van commentators.
De feitelijkheid van de schepping onthult de parasitaire aard van hun commentaren. Op zichzelf genomen zijn die commentaren immers niets en wat jij schept is op zichzelf wel iets – dat wat is gebouwd, manifesteert zich. Een commentator kan het bouwwerk bekritiseren of negeren maar in géén geval kan hij of zij er doorheen lopen alsof het lucht is.
De ‘beroemdheden’ kunnen honderden uren praten aan debattafels: wat ervan overblijft zal qua tastbaarheid altijd achterblijven bij wat jij hebt gemaakt. In die zin is de tijd die jij investeert in het scheppen sowieso rendabeler dan de tijd die beroemdheden besteden aan het becommentariëren van wat anderen doen. Hierdoor kun jij, als doorsnee burger, via de acte van het scheppen toch alle beroemde commentatoren verslaan.
Er is een mediawereld gevestigd met debatten vol morele vingerwijzingen. Daarin wordt de Westerse cultuur stelselmatig gedeconstrueerd tot racisme en onderdrukking. Dit leidt tot schuldgevoelens en heeft tot gevolg dat fysieke arbeiders zich machteloos voelen. Maar daar moet men doorheen prikken, want wie schept heeft uiteindelijk het laatste woord. Hij die schept heeft meer macht over de werkelijkheid dan hij die becommentarieert. In die zin valt het laatste woord dus niet toe aan de taal, maar aan de daad.
Als je de commentators volgt, dan loop je achter op hen. Maar als je schept, dan loop je voor op hen. Want wat jij bouwt, wordt in zijn feitelijkheid deel van de realiteit. En op den duur zullen commentatoren zich naar die realiteit voegen. De labeltjes die zij vanuit hun discours op het tastbare werk plakken, zal de tijd er ook weer af slijpen. Als je het geheim ziet van de scheppingskracht, dan zie je hoe één bouwvakker kan winnen van panels vol Sylvana Simonsen, op grond van de duurzaamheid van dat wat wordt gebouwd.
Het discours kan nooit leven buiten zijn inbedding en het kunstwerk wel – dit is op grond van het universele dat spreekt vanuit het geschapen werk. Je kunt een beeld maken van marmer en daarbij weten dat dit marmer uit de grond komt van een specifieke regio, wat een specifieke betekenis vestigt. Daarna kan het beeld worden overgeërfd waarbij het geografische aspect vergeten raakt. Dan spreekt het beeld alsnog vanuit zichzelf, op grond van dat wat het is.
Het commentaar daarentegen kan nóóit op zichzelf wat zijn. Als de maatschappelijke context van het debat niet meer bestaat, en de betekenis van de labeltjes uit het collectieve geheugen wegslijt, dan verliest het commentaar zijn ankerpunten en verdampt het. Terwijl het marmeren beeld blijft bestaan met de schoonheid die het heeft, eeuwig sprekend tenzij een externe kracht het beeld vernietigt. Maar bouw robuust, en de afbraak zal de vijand uitputten.
Deze lofrede op de scheppingskracht is noodzakelijk omdat deze oproep emancipatoir is. Velen voelen zich helaas ontmoedigd om te scheppen door de ruis van alles waar je rekening mee zou moeten houden: een overvloed aan politieke en culturele gevoeligheden zuigen veel creatieve energie weg, wat de cabaretier Theo Maassen overigens aanstipte in zijn meest recente optreden. Deze ode op de acte van het scheppen zal bouwers en kunstenaars kracht geven. Hopelijk laten zij zich niet ontmoedigen door een maatschappelijk debat waarin bijna iedere creatie en kunstuiting als ‘racistisch’, ‘fascistisch’ en ‘discriminerend’ kan worden weggedeugd.
Aan deze belangrijke analyses kunt u bijdragen via BackMe – volg hier de nieuwsbrief van dr. Sid! Het is belangrijker dan ooit, omdat bouwen en scheppen belangrijker is dan ooit.
