“Ik heb altijd het beeld voor ogen van Klaver en Duisenberg die onder de terrasverwarming (-) het sociaal leenstelsel hebben ontworpen.” Met dit beeld zette premier Rutte tijdens de laatste Algemene Beschouwingen vraagtekens bij het ‘groene’ en ‘linkse’ karakter van Jesse Klaver. Op het verwarmde terras van VVD-Kamerlid Pieter Duisenberg schafte de leider van GroenLinks in 2015 de studiefinanciering af. Sindsdien worden jongeren die willen studeren opgezadeld met tienduizenden euro studieschuld. Destijds was ik daar boos over – en ik merk dat ik dat nog steeds ben. Omdat het voor een hele generatie jongeren de mogelijkheid van emancipatie heeft beperkt. Jonge mensen van mijn afkomst die zich niet zo diep in de schulden durven te steken en afzien van een studie. Terwijl Klaver weet hoe belangrijk dit is, omdat hij hier zélf van heeft geprofiteerd.
Studiefinanciering is een sociaal stelsel, iedere jongere krijgt een studiebeurs. Dit is ook een investering in ons land, opgeleide mensen zijn belangrijk voor de samenleving. Die investering betalen zij later terug via de belastingen. Het ‘leenstelsel’ is meer gericht op het individu, die met een lening investeert in zichzelf. Het is aan collega-Kamerleden soms moeilijk uit te leggen waarom dit slecht is voor kinderen uit gezinnen met laagopgeleide ouders. Je beseft pas wat de waarde is van een studie als je die hebt gedaan. Ik was nooit gaan studeren als ik tienduizenden euro had moeten lenen. De studiebeurs was een mooi middel voor de emancipatie van mensen en de afschaffing daarvan een grote fout. Klaver lijkt op zijn schreden terug te keren, in het programma staat dat GroenLinks nu tóch studiefinanciering wil. Daarmee lijkt een Kamermeerderheid in zicht.
GroenLinks zet niet alleen een eerste stap om de studiebeurs te herstellen, de partij belooft ook nog elke 18-jarige 10.000 euro te geven, als een ‘startkapitaal’ voor het leven. In eerste instantie moest ik hier om lachen, het leek me een vorm van ‘overcompensatie’. Je pakt jongeren hun studiebeurs af en als je merkt dat dit niet goed valt beloof je ze een zak met geld. Iedere partij dient bepaalde belangen, zo is de VVD voor lagere belastingen voor grote bedrijven en pleit de SP voor een hoger minimumloon. Liberalen en socialisten menen dat met deze voorstellen de belangen van de hele samenleving zijn gediend. Aan het voorstel van GroenLinks hou ik een wat andere smaak over. Jonge mensen die voor het eerst gaan stemmen 10.000 euro beloven lijkt me van een andere orde. Het zit me te dicht tegen het beloven van geld in ruil voor een stem.
Emancipatie is het bieden van gelijke kansen aan mensen die de gelegenheid eerder niet hadden. Dat is veel meer dan het geven van een zak geld. Dit laatste is een vorm van ‘economisme’, precies dat waar Jesse Klaver zich in woord altijd tegen wil verzetten. Het voorstel van GroenLinks maakt het verschil tussen jongeren alleen maar groter. Ik denk dat Klaver dat net zo goed weet als ik, maar toch staat het in het programma van zijn partij. Wellicht in de hoop dat GroenLinks op deze wijze de stemmen kan winnen van 18-jarige kiezers. ‘10.000 euro, als je stemt op Klaver’. Ik zou ook wel kunnen roepen: ‘10.000 euro voor iedereen die SP stemt.’ Maar dat doe ik niet. Dat is me veel te neoliberaal, veel te ‘economistisch’. Net als het voorstel om de studiefinanciering af te schaffen. GroenLinks is wel consequent. Het lijkt een uiting van de hardleersheid van Jesse Klaver.
Dit is de tweede in een serie observaties in aanloop naar de verkiezingen van 17 maart. Eerder verscheen ‘Het succes van Mark Rutte lijkt nu zijn zwakte te worden’.
