Als de consument een product niet pruimt haalt een verstandige leverancier het uit de markt. Dat kan gaan om het Buckler-bier van Heineken, om de geflopte rentrée van Albert Verlinde als showbizz-tv-presentator bij SBS6 of de sluiting van het luxe warenhuis Hudson’s Bay. Je kapt ermee, neemt je verlies en begint opnieuw, met iets beters waar de consument wel enthousiast van wordt. Reculer pour mieux sauter noemen de Fransen dat.
Het is een les die de politiek zich mag aantrekken. Meer dan drie maanden na de verkiezingen en de daarop volgende ‘functie-elders’ chaos, zijn de politieke kopstukken niet verder gekomen dan hypocriete lippendienst aan ‘een nieuwe bestuurscultuur’, hol gezwatel dat ze ‘praten over de inhoud’, twee mislukte informatierondes met als enig resultaat lijvige rapporten en een Kamerdebat van schoolpleinniveau. Geen mens die daar nog plezier aan beleeft.
In augustus horen we hoe het verder gaat. Tot die tijd mag u met de pet in de hand afwachten wat Rutte c.s. verder in petto hebben. Waarom pikken we dit? Waarom eisen we geen nieuwe verkiezingen? Dicht die tent, als een Hudson’s Bay. Op naar de Action!
De uitzichtloosheid van het formatieproces kon niet beter geïllustreerd worden dan met het bedroevende niveau van het Kamerdebat van 23 juni jl. over het eindverslag van informateur Mariëtte Hamer. Wekenlang vertelden de leiders van de ‘prominente zes’, de partijen die volgens de haar in aanmerking komen voor regeringsdeelname, dat ze ‘goede gesprekken hadden gehad over de inhoud’. Dan mag je wat verwachten.
Het eindverslag van informateur Hamer is een rommelige en onsamenhangende bundel van meer dan 100 bladzijden die als eindscriptie voor het HBO een dikke onvoldoende zou scoren wegens gebrek aan structuur, analyse en focus. Maar dat is geen excuus voor de wanvertoning van 23 juni in de Tweede Kamer. Lees even mee:
‘Ik veracht uw woorden’ (Kaag tot Wilders). ‘Ik veracht uw daden’ (Wilders tot Kaag). ‘U spreekt kletskoek, lariekoek, nonsens’ (Rutte tot Ouwehand). ‘Ga cabaret doen. Ga een oudejaarsconference maken’ (Klaver tot Wilders). ‘U leidt een ondemocratische partij zonder leden’ (Hoekstra tot Wilders). ‘U heeft binnenkort geen leden meer’ (Wilders tot Hoekstra). ‘Heeft u een vertrouwelijk sms’je van een medewerker in moeilijkheden doorgestuurd naar uw vriend Graus?’ (vraag van Hoekstra aan Wilders). ‘Waar bemoeit u zich mee? Kijk eens hoe u uw fractielid Omtzigt belasterde en wegpestte’ (antwoord Wilders). ‘U bent het enige Kamerlid met een strafrechtelijk vonnis aan de broek’ (Hoekstra tot Wilders). ‘Gelukkig zult u nog kelderen in de peilingen’ (Kaag tot Wilders). ‘U bent de trekpop van mevrouw Kaag’ (Wilders tot Rutte). ‘U rende in 2010 als een Zoef de haas weg uit het Catshuis. U heeft een verwerpelijk standpunt over de islam. De PVV is nog linkser dan de SP’ (Rutte tot Wilders). ‘U wilt aan tafel met een fractie waarin een moslimextremist zit’ (Wilders tot Rutte). ‘Ik wil even één opmerking maken over mevrouw Kauthar Bouchallikh van GroenLinks. Ze is een gekozen volksvertegenwoordiger. Ik vind het belangrijk om dat gezegd te hebben’ (Kamervoorzitter Bergkamp). ‘Interesseert me niks’ (Wilders). ‘U bent de leider van een partij waar iemand in de fractie zit die aan medewerkers zit. Eerst de boel in uw eigen partij op orde maken’ (Klaver tot Wilders).
En zo ging dat maar door.
Er heerst een woningcrisis, een stikstofcrisis en een bestuurscrisis. De coronapandemie is nog immer niet onder controle. Klimatologische veranderingen en overgang naar andere vormen van energievoorziening leveren gigantische bestuurlijke vraagstukken op met enorme financiële gevolgen en risico’s. Arbeidsmarktvraagstukken zoals een rem op flexwerk en een ander stelsel voor de inkomensvoorziening in de post-actieve levensfase schreeuwen om oplossingen. Kwesties die gaan om tientallen miljarden euro’s. Per jaar.
Parlementaire enquêtes over de toeslagenaffaire, de Groningse gaswinning en het coronabeleid staan de komende jaren garant voor instabiliteit van het bestuur. Zeker als Mark Rutte opnieuw minister-president zou worden.
‘Bestuurderspartij’ CDA staat op instorten met zijn vermolmde fundamenten van richtingloosheid, hypocrisie en morele leegte. Zes zetels peilde Maurice de Hond op 20 juni. Hetzelfde aantal op 27 juni. Op gelijke voet met de BoerBurgerBeweging en VOLT. Toch wordt die zieltogende partij cruciaal geacht voor de vorming van een nieuw kabinet. Alsof je denkt dat je alleen met Frank de Boer Europees voetbalkampioen kunt worden.
Ex-CDA’er Pieter Omtzigt kan op elk door hem gewenst moment het kleed onder iedere coalitie met het CDA vandaan trekken. Tassen vol kompromat moet hij in bezit hebben. Hij kent de namen van de CDA’ers die hem uitmaakten voor teringhond, eikel en zieke psychopaat. Hij kent de details van de heimelijke donatie van 1,2 miljoen euro door zakenman Hans van der Wind. Hij weet welke CDA’ers betrokken waren bij de roof van bijna 30 miljoen euro publiek geld door ex-CDA’er Sywert van Lienden en zijn kompanen Bernd Damme en Camille van Gestel. Eén vertrouwelijk lekje naar een journalist volstaat om een prominente reputatie te vernietigen.
Als het Omtzigt als onafhankelijk Kamerlid lukt zijn machtspositie te consolideren zal bij menig CDA’er het zweet in de handen staan. Dat zijn memo aan de campagne-evaluatiecommissie op straat belandde duidt erop dat Omtzigt niet vies is van de politieke trucendoos. Hij is door zijn partijgenoten, Hoekstra niet in de laatste plaats, geschoffeerd, gekleineerd en gedwarsboomd. Wat zou hem tot mildheid brengen? Met Rutte -‘functie elders’- heeft hij ook nog wat af te rekenen. Twintig tot dertig zetels raamt De Hond zijn potentieel. Nieuwe verkiezingen zullen het politieke landschap in één klap fundamenteel veranderen.
In deze entourage van ingrijpende beleidskwesties, onzekere tijden en instabiele verhoudingen vestig je graag de hoop op ervaren, gezaghebbende en wijze bestuurders. Mannen en vrouwen met visie en daadkracht, die ons dapper langs de ravijnen gidsen en voorkomen dat we erin donderen.
Het Kamerdebat was een uitgelezen gelegenheid om dat houvast te bieden. In plaats daarvan waren een paar provocerende opmerkingen van PVV-leider Geert Wilders al voldoende om de bijeenkomst, onder de zwakke leiding van een gezags- en dus machteloze voorzitter Vera Bergkamp, in razend tempo te laten ontaarden in een pandemonium van verwijten, hypocriete praatjes, jijbakken en onderlinge leslezerij, dat alles verwoord in kreupele zinnen met de woordenrijkdom van het kinderboek en de humorloosheid van een rotte mispel.
Leerzaam was het wel. Het bood een actuele politieke zedenschets die glashelder illustreerde dat deze politieke kopstukken er goed aan doen het voorbeeld van Hudson’s Bay te volgen. Als je zo schaamteloos de belangen van je kiezers en het Nederlandse volk veronachtzaamt en niet verder komt dan kinderlijk gekrakeel kun je beter inpakken. Reculer pour mieux sauter. Geef dat mandaat maar terug, dan kan het volk een betere keuze maken.
Mark Rutte wil de langstzittende premier ooit worden. Daarvoor heeft hij nog één termijn nodig. Hij snapt dat tijdsverloop zijn gebleken leugenachtigheid witwast. Daarom traineert hij de formatie. Op het Binnenhof zijn leugens die in maart breed gesteunde moties van afkeuring en wantrouwen opleverden, in september rimpelingen in de Hofvijver waar niemand zich nog druk over maakt zolang Rutte geen controverse oproept. De bijdrage van Geert Wilders aan het debat leek nergens op, maar het was terecht dat hij de VVD-leider erop aansprak dat die honderd dagen had zitten ‘beppen en kletsen in achterkamertjes’, maar geen enkele inhoudelijke bijdrage leverde. Reden: die wil geen nieuwe verkiezingen en houdt de kaarten dus tegen de borst.
Sigrid Kaag ontpopt zich tot een non-ideologische machtspolitica, wier partij uit eigen onderzoek oprijst als een broeinest van handtastelijke mannetjes, waar lacherig wordt gedaan als een partijleider een gift van twee ton onder de pet houdt en waar een bedrijfsdonatie van een miljoen euro vlak voor de verkiezingen niet resoluut als ongewenste beïnvloeding van de hand wordt gewezen, maar toegejuicht als een blijk van maatschappelijke betrokkenheid. Haar belofte van ‘nieuw leiderschap’ bleek een holle reclameleus. In de publieke waardering en de peilingen is het verval dan ook ingezet. Zij wil evenmin nieuwe verkiezingen.
Jesse Klaver aast op een ministerspost. Het zou de ultieme wraak zijn op de leerkrachten die in hem, kind van een Marokkaanse vader en naar eigen zeggen opgegroeid in een achterstandswijk in Roosendaal, een VMBO’er zagen. Nog niet zo lang geleden hing hij bij hippe ‘meet-ups’ met opgestroopte mouwen de Verlosser uit, maar inmiddels tooit Klaver zich met de dracht van de succesvolle runner-up en praat hij net zo hol en leeg als zijn formatiegenoten. De blote voeten op enkelsokjes in suède Tassel Loafers gestoken, de pantalon in de door Jort Kelder voorgeschreven hoogwatersnit, het kekke jasje opgeleukt met het Bernd Damme-pochet van de quasi-geslaagde zakenman die bij nader inzien een gewiekste oplichter blijkt te zijn, zo wandelde de linkse leider richting de informateur.
Hij durfde het weliswaar aan om Wilders te verwijten een frauderende pooier in zijn fractie de hand boven het hoofd te houden, maar deed dat in de omfloerste bewoordingen van iemand die bang is de bal teruggekaatst te krijgen over een handtastelijke GroenLinkse fractiemedewerker, een fractielid die in het geheim intiem was met de partijvoorzitter en een graaiend ex-Kamerlid dat thans wethouder te Groningen is. Met boter op het hoofd moet je niet in de zon gaan lopen. Ook Klaver heeft geen zin in nieuwe verkiezingen.
Wopke Hoekstra wil tot iedere prijs voorkomen dat hij, de geslaagde McKinsey-consultant, de geschiedenis in gaat als de slachter van het CDA. Zes zetels scoort hij nu in de peilingen. Een verlies van negen. En dan moet Omtzigt nog terugkeren van zijn ziekbed. Niets zei Hoekstra over de zwendel van Sywert van Lienden toen die nog CDA-lid was. Zwijgen deed Hoekstra ook over de prominente CDA’er Hans van der Wind, die met 1,2 miljoen euro bevorderde dat niet Pieter Omtzigt, maar hijzelf de leider werd zonder dat de leden iets werd gevraagd. Zo’n man verwijt de PVV gebrek aan partijdemocratie. Van zijn morele gezag is niet veel meer over. Ook die heeft geen zin in nieuwe verkiezingen.
Lilian Ploumen kan niet anders dan zich beschaamd gedeisd houden, nu haar leiderschap in niets dat van de verjaagde Asscher overstijgt en louter de vraag oproept: waarom moest dat mes in Lodewijks rug? Bij een volgende stembusgang is het gedaan met haar. Zij heeft ook al geen trek in nieuwe verkiezingen.
Gert-Jan Segers tot slot wringt zich in alle bochten nu hij geen follow-up durft te geven aan zijn stoere woorden dat met Mark Rutte na al zijn leugens niet meer valt samen te werken, terwijl zijn achterban, kennelijk niet vies van een potje liegen, daar anders over denkt. Bij nieuwe verkiezingen wordt hij gewisseld voor iemand met nog minder ruggengraat. Dus ook hij laat die drinkbeker liever aan zich voorbijgaan.
Ziehier de line-up van het hedendaagse politieke theater. Een opeenstapeling van opportunisme, machtswellust, geldingsdrang, eigenbelang, on-integer gedrag, hypocrisie, ideologische leegte en visieloosheid.
Nog in mei stonden ze allemaal te kwijlen bij de woorden van de ‘Parel van Wijsheid’ (dixit Twan Huys, Buitenhof-tv, 27 juni 2021, interview met Herman Tjeenk Willink), over macht en tegenmacht, herstel van de democratische rechtsorde en transparantie. In juni gooien ze de ballentent dicht tot augustus en mag het volk gedwee afwachten wat Rutte, Kaag en hun complices in het geheim hebben bekokstoofd. Het was dus allemaal gebakken lucht met die ‘nieuwe bestuurscultuur’.
Een teleurgestelde consument gunt een nette leverancier een tweede kans. Een consument die belazerd is, wordt boos en loopt weg. Als we deze basale marketingles toepassen op de vertoning in Den Haag is het advies: zo snel mogelijk afscheid nemen van deze aanbieders.
