Onze Westerse samenleving is al decennia zeer succesvol als het gaat om democratie én een economie op basis van vrije marktwerking. Niet toevallig gaan die twee hand in hand want in een omgeving waar mensen vrijheid hebben om te denken en te handelen ontstaat innovatie en vooruitgang. Een andere belangrijke component voor dit succes was betaalbare energie. De welvaart die deze drie componenten ons heeft gebracht, heeft er ook voor gezorgd dat we in het welvarende deel van Europa grote sprongen hebben gemaakt met het verbeteren van het milieu en de leefomgeving.
Maar het zou wel eens gedaan kunnen zijn met de fundamentele pijlers onder ons economische succes. Woensdag is Fit for 55 gepresenteerd als onderdeel van de Green Deal van Frans Timmermans, een megapakket aan wetgeving van de Europese Commissie om de economie te ‘vergroenen’.
Updates van bestaande EU-wetgeving:
-Herziening van het EU-emissiehandelssysteem (EU ETS)-Herziening van de verordening inzake landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw (LULUCF)-Herziening van de regeling voor het delen van inspanningen (ESR)-Wijziging van de richtlijn hernieuwbare energie (RED)-Wijziging van de richtlijn energie-efficiëntie (EED)-Herziening van de richtlijn infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (AFID)-Wijziging van de verordening tot vaststelling van CO2-emissienormen voor auto’s en bestelwagens-Herziening van de richtlijn energiebelasting
Nieuwe wetgevingsvoorstellen:
-Nieuwe EU-bosstrategie-Een koolstof grens aanpassingsmechanisme (CBAM)-Een sociale faciliteit voor klimaatactie-ReFuelEU Aviation – over duurzame vliegtuigbrandstoffen-FuelEU Maritime – over het vergroenen van de maritieme ruimte in Europa
De Commissie beweert dat dit pakket de economie zal moderniseren, innovatie zal stimuleren en een concurrentievoordeel zal opleveren ten opzichte van andere economieën. Maar wanneer politici (zeker EU-politici!) spreken over innovatie en concurrentievermogen gaan bij mij de alarmbellen af.
Alle aspecten van onze economie zullen worden geraakt. De Europese Commissie begint aan een risicovolle onderneming waarin zij niet alleen zegt ‘wat’ er moet gebeuren maar ook nog eens ‘hoe’ dat moet gebeuren. De overheid gaat op de stoel van de ondernemer zitten en consumenten worden via belastingen gestuurd in hun consumptiegedrag. Fit-for-55 is een regelrechte planeconomie. Vooruitgang ontstaat wanneer creatieve ondernemers de ruimte hebben om ideeën waar te maken. Regelgeving volgt innovatie, niet andersom. Dat principe zou leidend moeten zijn, maar lijkt met dit nieuwe pakket definitief verlaten.
De EU zelf schat dat deze verhoogde ambitie van 40% naar 55% reductie broeikasgassen ten opzichte van 1990 1.300 miljard euro zal kosten. Volgens de meer realistische schatting van Bjørn Lomborg zullen de kosten echter oplopen tot 4 à 5 duizend miljard euro. Als alle doelstellingen van de EU gehaald worden zal het uiteindelijke resultaat een onmeetbaar kleine temperatuur reductie van slechts 0,004°C zijn.
De klimaatplannen van de Commissie zijn krankzinnig duur, ontnemen ons veel van onze vrijheden doordat er een grote stempel wordt gedrukt op hoe we moeten gaan leven en hebben zo goed als geen effect op het klimaat. Ons verdienvermogen en onze koopkracht worden in de waagschaal gelegd. Huizen worden duurder, energie wordt duurder, vervoer wordt duurder. Allemaal als gevolg van nieuwe klimaatbelastingen. Volgens de Europese Commissie biedt deze transitie ‘kansen’, maar als die ‘groene’ droomeconomie van de EU echt een verdienmodel zou zijn, waarom wordt die ons dan dwingend opgelegd?
Moeten we dan niks doen? Nee zeker niet, we moeten doorgaan met waar we mee bezig waren en dat is op een verantwoorde wijze investeren in een nog betere toekomst. De politiek kan reële doelen stellen, maar wel op een technologisch neutrale wijze. Ze laat de uitvoering aan de markt over. Elke investering moet immers fatsoenlijk terugverdiend kunnen worden en daarbij mag subsidie nooit een permanent instrument worden. Dat geldt voor zowel energieopwekking als investeringen in isolatie.
Daarnaast moeten oplossingen ook daadwerkelijk bijdragen aan een betere toekomst. Het krampachtig vasthouden aan biomassa staat daar haaks op. Complete bossen gaan de oven in, terwijl bomen CO2 opnemen en onmisbaar zijn voor biodiversiteit. Bij verbranding voor energieopwekking komt ook nog eens meer CO2 en luchtvervuiling vrij dan bij gas. Windturbines en zonneweides zijn niet efficiënt en het opwekken van energie op deze wijze gaat ten koste van natuur, landschap en gezondheid.
Investeren in kernenergie is op dit moment de enige oplossing om op termijn fossiele brandstoffen uit te faseren. Kernenergie is betrouwbaar, heeft een hoge energiedichtheid en is daarmee efficiënt waardoor natuur en landschap gespaard blijven. Ook stoot het in het geheel geen luchtvervuiling uit en het afval is in tegenstelling wat activisten zeggen heel goed beheersbaar. Frankrijk bewijst dit al decennia.
Maar de Europese Commissie zit juist deze vorm van energieopwekking in de weg door kernenergie vooralsnog niet op te nemen in de lijst met duurzame investeringen, de ‘taxonomie’. Hierdoor krijgt kernenergie geen eerlijke kans ten opzichte van zon- en windenergie en biomassa.
Recentelijk nog publiceerden twee wetenschappelijke raden van de EU hun conclusies over kernenergie. Over het algemeen bevestigen de rapporten de eerdere conclusies van het Joint Research Centre (JRC) van de Commissie, dat kernenergie een belangrijk instrument is bij het uitfaseren van fossiel en geen ernstige schade berokkent aan het milieu. Een voorwaarde om in die taxonomie te worden opgenomen. Kernenergie is ook onderdeel van de oplossing in de scenario’s van het IPCC. En al eerder berekende NASA dat de huidige kernenergie miljoenen levens heeft gered omdat daarmee luchtvervuiling is voorkomen. Waar wacht de EU nog op?
Samengevat komen alle grote succesfactoren van onze Westerse samenleving onder druk te staan met deze Fit-for-55 plannen. De pijlers onder onze economie wankelen. Maar het grootste gevaar schuilt in de democratie. De burger heeft met dit pakket aan maatregelen de komende dertig jaar niets meer te zeggen over hoe onze samenleving eruit moet zien. Dat wordt voor hem of haar bepaald. En dat is precies de situatie die de mensen uit de voormalige Sovjet-Unie dertig jaar geleden achter zich hebben gelaten.
