Een klein en overzichtelijk vraagstuk met een voor de hand liggende en spotgoedkope oplossing ontaardde onder leiding van Kamervoorzitter Vera Bergkamp in een al maanden durende soap die de belastingbetaler een miljoen euro onnodige extra overheidsuitgaven bezorgt en uit lijkt te draaien op rechtszittingen, met alle kosten van dien. Zelfs de landsadvocaat is er aan te pas gekomen. Eerst een korte samenvatting van wat vooraf ging. Op 31 maart 2021 werd Liane den Haan, lijsttrekker van 50PLUS bij de verkiezingen van 17 maart, geïnstalleerd als het enige Kamerlid van de ouderenpartij. Vijf weken later brak ze met 50PLUS en ging verder als ‘fractie Den Haan’. Terwijl iedereen, inclusief de minister van Binnenlandse Zaken, er van uitging dat 50PLUS uit de Tweede Kamer was verdwenen decreteerde Kamervoorzitter Vera Bergkamp “de fractie van 50PLUS heeft niet opgehouden te bestaan”. Een presidiumbesluit hierover is nergens te vinden.
Haar uitleg van de Kamerreglementen bezorgde Den Haan het bestuur en beheer van de steunstichting van 50PLUS, waarin niet alleen een spaarpot zat van een kleine drie ton, maar ook een maandelijkse geldstroom die meer dan het dubbele is van wat de andere eenpersoonsfracties BBB en BIJ1 ontvangen, omdat 50PLUS volgens de reglementen nog een jaar doorbetaald krijgt op basis van het oude zeteltal. Eerst kaapte Den Haan de partij, daarna roofde ze de zetel en vervolgens lijfde ze, met hulp van voorzitter Bergkamp, de steunstichting in. Die kan een hofhouding financieren waar Caroline van der Plas en Sylvana Simons alleen maar van kunnen dromen.
Alle fracties in de Kamer zijn verplicht een stichting in het leven te roepen waar het geld naartoe gaat voor de betaling van medewerkers en andere fractiekosten. Zo’n stichting wordt bestuurd door leden van de fractie. Bij kleine fracties mogen ook buitenstaanders bestuurslid zijn. Nadat Vera Bergkamp oordeelde dat fractie Den Haan hetzelfde was als 50PLUS gooide Liane den Haan meteen haar medebestuurders, de oud 50PLUS Kamerleden Gerrit-Jan van Otterloo en Leonie Sazias, eruit. Tegelijkertijd haalde ze een andere ex-50PLUS’er, Raymond Brood, binnen. “De stichting is van de fractie en de fractie dat ben ik” sprak ze.
De ontslagen bestuursleden wisten van niks. Een bestuursbesluit tot ontslag was er niet. Statutair had Den Haan deze actie ook nooit alleen mogen ondernemen. Toch bracht de Kamer van Koophandel razendsnel deze mutaties aan in het handelsregister. Op 4 mei 2021 kwam Den Haans (digitale) verzoek binnen, op 6 mei, de dag dat ze 50PLUS verliet, werd het geëffectueerd. Hoe dit mogelijk was wilde de Kamer van Koophandel niet toelichten.
Van Otterloo en Sazias namen een advocaat in de arm en gingen in beroep tegen hun uitschrijving als stichtingsbestuurder. Die zaak wonnen ze. In de laatste week van augustus doken beiden weer op in het register. Samen met Den Haan vormden zij opnieuw het bestuur. Brood was afgevoerd.
Nu konden Van Otterloo en Sazias met een tweederde meerderheid in het bestuur doen wat ze al lang van plan waren: de stichting liquideren en het batig saldo terugboeken naar de Tweede Kamer, waarna Liane den Haan opnieuw moest beginnen met een eigen ‘Stichting Ondersteuning Tweede Kamerfractie Den Haan’. Zoals het ook ging toen Wybren van Haga, Femke Merel van Kooten-Arissen en Henk Krol hun toenmalige fractie en partij verlieten en zelfstandig verder gingen. Het had na Den Haans vertrek bij 50PLUS in een week geregeld kunnen zijn. Kosten: een paar honderd euro voor het passeren van een notariële akte. De modelstatuten liggen in de bureaula van de griffier.
De weg die Vera Bergkamp Den Haan bereidde, bood een heel ander perspectief: drie ton reserve en 90.000 euro per maand voor fractie Den Haan alias 50PLUS, terwijl BBB en BIJ1 het moeten doen met nul reserve en 40.000 euro. Alles bij elkaar zo’n miljoen euro extra in de pot, te danken aan de partij die door de zetelrover op 6 mei op neerbuigende wijze bij het grofvuil was gezet.
Omdat Liane den Haan door de terugkeer van Van Otterloo en Sazias dat vermogen zag vervliegen belde ze de Kamervoorzitter. “Zeg Vera, jij schreef toch op 11 augustus 2021 een mail aan mr. A. Brantjes, advocaat van Van Otterloo en Sazias. Ik lees even voor: ‘Het Presidium heeft overleg gevoerd met mevrouw Den Haan en heeft haar op 10 augustus 2021 aangewezen als tijdelijk bestuurder’. Ze mailde Brantjes ook dat Van Otterloo en Sazias al sinds 31 maart geen deel meer uitmaakten van het stichtingsbestuur omdat ze Kamerlid-af waren. Ik ben daar dus de eenhoofdige baas. Toch?”.
Nu zat Bergkamp in een lastig parket. Ze had inderdaad die mail geschreven. Het was een raar verhaal dat ze had opgehangen bij mr. Brantjes. Het zou immers impliceren dat de stichting al sinds 31 maart 2021 geen bestuur had. Waarom moest Den Haan anders op 10 augustus worden aangesteld? En hoe kon Den Haan dan op 6 mei twee bestuurders laten uitschrijven als zij geen stichtingsbestuurder was? Wie had intussen juridisch bindende besluiten genomen en geld uitgegeven in een stichting zonder bestuur? Het verhaal strookte ook niet met de opgave van het handelsregister. Dat vermeldde immers tot 6 mei drie bestuursleden, daarna twee. Het was bovendien in strijd met haar bewering dat ze zich niet met de stichting bemoeide. Waar haalde ze eigenlijk de bevoegdheid vandaan een stichtingsbestuurder te benoemen?
Niet te lang nadenken, moet de Kamervoorzitter hebben besloten. Hup, de deur uit met die mail. We zien wel waar het schip strandt. Dat strandde al snel: in de laatste week van augustus, toen Van Otterloo en Sazias weer opdoken in het handelsregister.
Toen moest de voorzitter een nieuwe list verzinnen. Ze belde de landsadvocaat, het bureau Pels Rijcken in Den Haag, bekend vanwege de megafraude van wijlen bestuursvoorzitter mr. Frank Oranje. De interventie van de landsadvocaat maakte zoveel indruk bij de Kamer van Koophandel dat de nog maar net heringeschreven Van Otterloo en Sazias meteen weer geschrapt werden uit het handelsregister. Sinds 1 september staat Den Haan daar te boek als enig bestuurder.
Merkwaardig overigens dat de landsadvocaat, die optreedt namens de regering, nu ook de controleur van de regering bijstand verleent. Het is advocaten immers verboden op te treden voor partijen met potentieel tegengestelde belangen.
De opnieuw verdreven stichtingsbestuurders Van Otterloo en Sazias laten het er niet bij zitten. Ze zullen ongetwijfeld bij de Kamer van Koophandel bezwaar aantekenen tegen hun tweede uitschrijving, wederom een voor beroep vatbare beslissing. Wat er ook uitkomt, daarmee zal de kous niet af zijn. Op 23 augustus 2021 mailde advocaat Brantjes aan Vera Bergkamp:
“U heeft zich in deze casus eenzijdig laten informeren zonder hoor en wederhoor toe te passen. (-) Het lijkt onvermijdelijk dat de zaak wordt voorgelegd aan de civiele rechter.”
Zo klimmen alle betrokkenen verder de escalatieladder op. Omdat niet duidelijk is wie de bevoegde bestuurders zijn heeft ABN AMRO de bankrekening van de stichting geblokkeerd. Niemand kan momenteel met de handen in de kas. Voor de betaling van de salarissen van fractiemedewerkers en andere uitgaven is door de griffie een noodvoorziening getroffen. Deze gênante vertoning maakt de chaos compleet.
Het is een raadsel wat de Kamervoorzitter bewogen heeft om dit pad op te gaan. Was het uit de innerlijke overtuiging dat Den Haan, die haar oude partij zoveel ellende heeft bezorgd, rechtens de 50PLUS erfenis toekomt? Is zij verkeerd geadviseerd door de griffie die verzuimde te vertellen dat het ook anders kon? Waren het de langjarige persoonlijke betrekkingen met Liane den Haan met wie zij een COC- en D66-verleden deelt en waarmee ze als D66 Kamerlid gezamenlijk optrok toen Den Haan nog directeur van de ANBO was? Waarom stak zij zo haar nek uit om Den Haan een voordeel te bezorgen dat haar in ieder geval moreel helemaal niet toekomt.
Als in mei de steunstichting van 50PLUS was geliquideerd, zoals voorgeschreven wanneer een fractie verdwijnt, was er niets aan de hand geweest. Nu is er ruzie alom, lopen advocatenrekeningen op, staat de Kamer van Koophandel met de mond vol tanden, is de bankrekening geblokkeerd, komen er gerechtelijke procedures, heeft de landsadvocaat een dubbele pet op gezet en zitten fractiemedewerkers in onzekerheid over hun baan.
Het heeft er alle schijn van dat de voorzitter tamelijk eigenmachtig heeft gehandeld. In geen enkele besluitenlijst van het Presidium is er iets over te vinden. Vragen over onderliggende stukken werden door Vera Bergkamp stelselmatig en bij herhaling ontweken. Nadat haar correctheidshalve enkele vragen over nieuwe feiten en ontwikkelingen waren voorgelegd mailde griffier Simone Roos namens de voorzitter op blafferige toon dat die niets meer had toe te voegen en de correspondentie als beëindigd beschouwde. Geen lastige vragen meer. Mond houden verder!
Een bijzondere rol speelt de Kamer van Koophandel. De Wet op het Handelsregister benadrukt het belang van rechtszekerheid. Iedereen moet af kunnen gaan op de juistheid van de gegevens in het handelsregister. De KvK is houder van dat register, wettelijk aangemerkt als ‘basisregistratie’ en heeft dus de verantwoordelijkheid om die rechtszekerheid te waarborgen. Niet voor niets financiert de overheid mee aan de KvK.
Dat het register geen poppenkast is blijkt wel uit de strafbaarstelling van het niet-doen van in- of uitschrijvingen of het leveren van onjuiste gegevens. Er staat een geldboete op van 21.750 euro of een gevangenisstraf van maximaal zes maanden.
Dat binnen twee dagen na een digitaal mutatieverzoek de wijzigingen -twee uitschrijvingen en één inschrijving- al waren geëffectueerd terwijl de tussenliggende dag 5 mei was, roept vragen op of de KvK voldoende zorgvuldig is geweest. Het bestuderen van de statuten, opvragen en inzien van onderliggende bestuursbesluiten en bij twijfel navraag doen en voeren van overleg kan niet in een tijdsbestek van amper een dag. Dat het bezwaar van Van Otterloo en Sazias tegen hun uitschrijving werd gehonoreerd duidt erop dat er iets fout is gegaan. Bovendien heeft van 6 mei tot eind augustus iemand als bestuurder in het register gestaan die het niet was, ex-50PLUS’er Brood.
Nog opmerkelijker is dat van Otterloo en Sazias een paar dagen na hun ‘eerherstel’ al weer werden afgevoerd toen de landsadvocaat zich meldde. Uitschrijven, inschrijven, uitschrijven. Alsof het handelsregister een jojo is in plaats van een basisregistratie waar je blind op moet kunnen varen.
“Op 29 augustus is opgave gedaan van de uittreding van twee bestuurders per 31 maart. De opgave is gedaan door een daartoe bevoegde aangever en de Kamer van Koophandel heeft deze verwerkt” aldus de persvoorlichter van de KvK. Maandenlang hebben Van Otterloo en Sazias derhalve, naar het oordeel van de KvK, onterecht in het handelsregister gestaan als bestuurder. Dat betekent dat Den Haan, verantwoordelijk voor een juiste opgave, een economisch delict heeft begaan en beboet zou moeten worden.
Uit het bericht van de KvK-voorlichter blijkt dat de landsadvocaat kans heeft gezien het verhaal te slijten dat Van Otterloo en Sazias van rechtswege hun bestuurszetel kwijt zijn geraakt toen zij niet langer Kamerlid waren. In de statuten van de stichting staat immers dat een bestuurslid automatisch defungeert ‘doordat hij geen lid meer is van de fractie anders dan doordat de fractie ophoudt te bestaan’.
Omgekeerd geldt dus dat als de fractie, in dit geval die van 50PLUS, wel heeft opgehouden te bestaan deze bepaling niet van toepassing is. Dan kan ontslag alleen als de bestuurder overlijdt, zelf ontslag neemt of door het bestuur bij tweederde meerderheid ontslagen wordt. Van Otterloo en Sazias zijn nog springlevend, hebben geen ontslag genomen noch ontslag gekregen. Zo zijn we weer terug bij de bonusvraag: bestaat die fractie van 50PLUS nog? Nee zegt de minister van Binnenlandse Zaken. Ja, zeggen Vera Bergkamp en Liane den Haan.
Deze en andere kwesties zullen, zo blijkt uit het mailverkeer van advocaat Brantjes aan Vera Bergkamp, inzet worden van een rechtszaak. Deze soap is nog lang niet voorbij!
