Op 29 december 2021, toen het kabinet Rutte-IV in de steigers stond en we nog niet wisten wie daarvan deel zouden uitmaken voorspelde ik het reeds: ‘Rutte-IV is een beschamend teken van moreel verval in de hoogste regionen’. Het moet gezegd: formateur Rutte en zijn complices stelden niet teleur. Zo hebben we nu een minister voor Rechtsbescherming, een van de drie hoogste politieke leidinggevenden op het ministerie van Justitie en Veiligheid, die omnicopulerend door het land trekt en laat zien dat hij met het begrip ‘bescherming’ weinig intrinsieke verbondenheid heeft. De man is ook overigens matig betrouwbaar. In oktober sloot hij een post in Rutte-IV categorisch uit omdat Almere, waar hij de net herbenoemde burgemeester was, niet zonder hem kon. Twee maanden later was hij weg.
Dan is er Marnix van Rij, de CDA-voorzitter die in 2002 achter het net viste toen hij ten eigen faveure Jaap de Hoop Scheffer van de troon wilde stoten, maar het nakijken had omdat De Hoop Scheffers echtgenote Jeanine het bedrog doorzag, waarna zich een klassiek geval ‘twee vechten om een been, de derde gaat ermee heen’ voordeed. De totaal onbekende en onervaren Jan Peter Balkenende werd CDA-leider en minister-president. Twee decennia later rook Van Rij een kans op revanche toen CDA-voorzitter Rutger Ploum ten onder ging na de mislukte lijsttrekkersverkiezing en een stembusnederlaag en in maart 2021 de handdoek in de ring gooide. Van Rij werd gebeld om interim-voorzitter te worden en verliet stante pede zijn amper een jaar oude functie als regeringscommissaris op het Antilliaanse Sint-Eustatius, de eilandbewoners in verbijstering achterlatend. Op naar het pluche!
Op dat pluche zit hij nu. Als staatssecretaris Fiscaliteit. Een van zijn verantwoordelijkheden is een einde maken aan de riante ruimte die de Nederlandse fiscale wetgeving biedt voor belastingontwijking en ontduiking in binnen- en buitenland. Die taak ligt nu in handen van een man die, in weerwil van stapels onderzoeken en rapporten, ontkent dat Nederland een belastingparadijs is, maar bovendien zelf weliswaar wettelijk toegestane, maar moreel verwerpelijke constructies hanteerde om belasting te ontwijken en als fiscalist talloze vermogende cliënten bijstond om de belastingheffing op inkomen en vermogen maximaal te reduceren.
In vervolg op mijn publicatie van 10 januari 2022 over Van Rij’s BV’s stelde ik op 11 januari enkele aanvullende vragen aan zijn woordvoerder Heleen Haverkort. Na mijzelf beleefd geïntroduceerd te hebben vroeg ik onder meer via welke rechtspersoon Van Rij zijn belangen ‘op afstand’ heeft gezet, wie daarbij de bestuurders zijn, of het klopt dat die bestuurders kennissen van de staatssecretaris zijn en waarom een van zijn BV’s bij de Kamer van Koophandel ingeschreven staat op het huisadres van zijn dochter. Ook vroeg ik bevestiging dat Van Rij over het winstaandeel van accountants- en adviesbureau EY, waarvan hij twee decennia ‘partner’ was, belastingen en premies heeft afgedragen die gelden voor een gewone werknemer. En zo niet, wat het verschil was tussen het tarief dat gold voor een gewone werknemer en een partner die in een BV een winstaandeel krijgt overgeboekt als beloning. U raadt het al: ik kreeg geen antwoord.
Gaan we door naar nummer drie in de serie ‘Moreel Verval in Rutte-IV’: Hugo de Jonge. Dat deze man opnieuw tot een ministerschap is geroepen na zijn dramatische opereren als minister van Volksgezondheid in de moeilijkste tijd die Nederland qua volksgezondheid sinds mensenheugenis heeft gekend is een blijk op zich van het morele verval van Rutte-IV. Hugo had zo hard gewerkt en zich kranig geweerd tegen alle aanvallen op zijn beleid. Ja, dank je de koekoek. Dat kan toch geen argument zijn om iemand die onmiskenbaar ongeschikt is gebleken voor de hoge ministeriële verantwoordelijkheid opnieuw in het zadel te hijsen?
Dat De Jonge een ijdele poseur is bleek alleen al uit de omgekeerde partituur op zijn glanzend witte piano waarvoor hij zich voor een interview met De Volkskrant thuis liet fotograferen. Wie de schijn wil wekken piano te kunnen spelen moet niet de partituur op zijn kop op de lessenaar zetten. Dat hij vanwege zijn grenzeloze ijdelheid en gebrek aan kennis met blufpoker en management by speech (‘We prikken ons uit de crisis’) de levens van honderdduizenden in de waagschaal stelde is geen lachwekkend staaltje poseurisme meer, maar ronduit een bestuurlijke misdaad.
Hugo de Jonge is nu onze minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Deze ijdele poseur die rechtstreeks verantwoordelijk is voor een groot aantal extra besmettingen (‘Dansen met Janssen’) en vermijdbare coronadoden (trage vaccinatiecampagnes) draagt thans bestuurlijke verantwoordelijkheid voor een van de grootste uitdagingen waarvoor ons land staat: het oplossen van het immense probleem van veel te weinig en veel te dure woningen en de ingrijpende lange termijn problemen die dit met zich meebrengt voor miljoenen Nederlanders.
Van iemand die zo’n zeldzaam eervolle bestuurlijke herkansing krijgt verwacht je nederigheid, leergierigheid, oprechte maatschappelijke betrokkenheid en een integere inzet om deze keer wel te leveren wat van een gezagsdrager in die hoge positie verwacht mag worden.
Zo niet Hugo de Jonge. Die keek thuis op de televisie naar de eerste corona-persconferentie van zijn opvolger, de deskundige Ernst Kuipers en plaatste daarvan een geinige foto op Twitter. Bloemschoenen, bier en popcorn. Op de achtergrond een glanzend witte nepschouw en de al even glanzend witte Yamaha-piano, waarop deze keer het muziekboek wel rechtop stond. Zelden zag ik een dikkere opgestoken middelvinger dan op deze foto. Het morele verval van Rutte-IV kon amper treffender in beeld worden gebracht.
Persconferentie kijken? pic.twitter.com/psVz1EpBIy
— Hugo de Jonge (@hugodejonge) January 14, 2022
Lees ook van Geert Dales:
