Journalist en voormalig Quote-hoofdredacteur Sander Schimmelpenninck – de grofgebekte polemist die tegen eigengereide yogavrouwen ‘Werkkamp!’ twittert – heeft speciaal voor de VPRO en de serie Sander en de kloof een volwassener en aimabeler versie van zichzelf in de markt gezet. Want onder al dat jennen, plagen en uit de tent lokken, waar hij zijn eigen relletjes mee creëert, is hij diep van binnen een starre, drammerige, rechtlijnige idealist.
Hoewel Sander Schimmelpenninck zichzelf in de eerste aflevering verscheidene malen ‘een liberaal’ noemt, is hij in feite een pure meritocraat: iemand die het als puntje bij paaltje niet kan verkroppen dat iemand geluk heeft (zie de yogavrouwen), maar slechts accepteert dat iemand door eigen verdienste van voorspoed of welvaart kan proeven. Alles wat komt aanwaaien, is in zijn ogen moreel verwerpelijk. En moet op zijn minst ter discussie worden gesteld, of beter nog: afgepakt.
Achter de gepassioneerde meritocraat zit, kortom, ook nog eens een norse calvinist. En een weinig liberaal aandoend geloof in de totale maakbaarheid van de samenleving.
In de eerste aflevering van Sander en de kloof praat Sander vooral met mensen uit zijn eigen, bevoorrechte kring: zijn ouders, zijn vrienden en een succesvolle vermogensbeheerder. Met de ‘mensen aan de overkant’, de ‘onzichtbare negentig procent’ – die Sander op Twitter regelmatig toespreekt als zijnde half zwakzinnig en zo dom dat ze tegen hun eigen belang in stemmen – heeft hij in dit deel van de serie nog geen contact (het zijn nog slechts Playmobil-poppetjes, die hij in een therapeutische sessie over zijn eigen motieven over een tafel heen en weer schuift). Maar, gek genoeg, zijn het dus precies die mensen in wiens naam hij bij zijn eigen klasse bedelt om meer (erf)belasting te betalen, zodat de inmiddels illustere ‘kansengelijkheid’ beter uit de verf komt in Nederland.
Met het journalistieke instinct zit het wel goed bij Sander. Het centra thema van deze programmaserie – de dreiging van een boven- en onderklasse die als volmaakte bubbels van elkaar afdrijven – is inderdaad heel actueel. Het is precies het deel van de werkelijkheid dat in afzonderlijke journaals, talkshows en actualiteitenrubrieken buiten beeld blijft, maar achter de dagelijkse nieuwsstroom een belangrijke (en misschien inderdaad onwenselijke) ontwikkeling is. Niet onbelangrijk is dat de deze tv-serie mooie beelden bevat, dat Sander een cameragenieke verschijning is en dat de gescripte gesprekjes met zijn intimi toch net losjes genoeg zijn om geloofwaardig en niet al te plastic over te komen.
Mijn grootste nieuwsgierigheid bij Sander en de kloof is hoe oprecht deze meritocraat annex kasteelheer nou werkelijk met de onderklasse begaan is. Of dat hij ze, als puntje bij paaltje komt, ook zelf ziet als in toom te houden monsters, zeg maar de toon waarop hij hen op Twitter consequent aanspreekt en berispt.
Als Sander en de zijnen niet wat guller jegens ‘de negentig procent’ worden, komen ze, zo zegt Sander in de eerste aflevering, ‘zelf de goudpot halen’.
Volgens die invalshoek is Sander en de kloof niets meer of minder dan een investering in zijn eigen, rustige oude dag op een prachtig landgoed.
Lees ook van Hans van Willigenburg:
