Weinigen in het Westen hebben zo’n grondig inzicht in de Russische geest als Stephen Kotkin, hoogleraar Geschiedenis aan de Princeton University. Als geen ander heeft hij Russische archieven doorploegd met als resultaat, onder andere, een zeer lijvige biografie van Joseph Stalin, waarvan het derde deel in 2024 zal verschijnen. In een interview op het Hoover Institute, een denktank aan de Stanford University, trok hij op de vraag ’Wat wil Poetin?’ een lijn vanaf het Verdrag van Versailles in 1919 tot de hedendaagse situatie rondom Oekraïne.
In de Eerste Wereldoorlog verloor Rusland tegen Duitsland, brak de Russische revolutie uit en iedereen dacht dat dit het einde was van het Russische imperium. In het Verdrag van Versailles werd de Sovjet Unie buitengesloten en het territorium van dit vroegere imperium werd gereduceerd. Polen en de Baltische staten werden onafhankelijke landen. Een deel van Oekraïne werd door Polen ingelijfd. Stalin wilde het oude imperium herstellen en stimuleerde de industrialisatie van Rusland, zodat een machtig leger kon worden opgebouwd. Met de Tweede Wereldoorlog had Stalin zijn doel bereikt en het Sovjet imperium was groter en machtiger dan ooit.
Met het einde van de Koude Oorlog viel dit imperium weeral uiteen. De Verenigde Staten verklaarde zich de overwinnaar. Rusland mocht als het kleine broertje meedoen in de vaart der volkeren, want men veronderstelde dat Rusland de liberale democratie zou omarmen. De Europese Unie breidde zich uit naar het oosten. Het Russische territorium verminderde nog meer dan na 1919. Rusland kwam echter terug en toen Poetin aan de macht kwam was het zijn roeping het oude Russische imperium te herstellen. Poetin is geen massamoordenaar zoals Stalin. Er wordt wel af en toe een dissident om zeep geholpen, maar de hoofdzaak blijft eerherstel voor het Russische volk. De Russen zijn trots op hun land dat volgens hen een speciale roeping heeft. Zoals Stalin bouwde Poetin een machtig leger op waarmee hij nu kan proberen vroeger grondgebied te heroveren. De invasie van de Krim, waarvan Sebastopol een haven is die in 1783 door de Russische tsarina Catharina de Grote werd gesticht, en van de Donbas in Oekraïne was het begin van dit streven.
Stephen Kotkin benadrukt dat Poetin een echte Rus is, nationalistisch in hart en nieren en sterk bewust van de roeping van Rusland om het reusachtige Euraziatische rijk te domineren. Poetin is geen Hitler. Hij wil dat aan de rechtmatige eisen van het Russische volk wordt voldaan en het liefst zonder bloedvergieten. Hitler daarentegen wilde, ondanks het akkoord met Chamberlain in München, absoluut een oorlog ontketenen en bovendien de joden uitroeien. Poetin voert de druk voortdurend op om concessies te bekomen zonder een oorlog te moeten voeren. De volgende weken zal duidelijk worden of hij zijn doel kan bereiken.
Persoonlijk wil ik hier de kanttekening aan toevoegen dat de Europese Unie niet de rol kan spelen die het zou moeten spelen. Er staat zeer veel op het spel. Willen we een nieuwe grote oorlog op ons grondgebied? Zullen de Amerikanen weeral een groot gedeelte van het Europese culturele erfgoed platbombarderen, zogenaamd in naam van het goede doel? De Europese Unie is economisch nog steeds een grootmacht, maar politiek gezien is het op het wereldtoneel een sufferdje. Dit laatste is het gevolg van de ideologische leegte binnen de Europese Unie. De Europeanen voelen zich niet verbonden binnen die unie. Door allerlei nihilistische actiegroepen worden de Europeanen opgezadeld met een schuldgevoel. Europa heeft haar roeping verloren en dat is voornamelijk de schuld van de EU-constructie, een bureaucratie van technocraten en ongekozen machthebbers die een aanfluiting is van de ware democratie.
De Europese beschaving heeft de wereld zoveel te bieden dat we in actie moeten komen. Het kan een kwestie zijn van leven of dood. De Europese landen moeten eerst en vooral hun soevereiniteit herstellen en samen een confederatie vormen. Soevereine landen hebben de toekomst want slechts in een soeverein land voelen de mensen zich met elkaar verbonden en zijn ze bereid tot grote solidariteit. Om de soevereiniteit te behouden zijn we uit vaderlandsliefde bereid te strijden.
Ten tweede moet Rusland uitgenodigd worden om lid te worden van de nieuwe Europese Confederatie en dus ook van de Navo. Binnen een confederatie zal er geen behoefte zijn om de Baltische staten en Oekraïne in te lijven, want we maken allen deel uit van een nieuw imperium. Deze confederatie zal een nieuwe wereldmacht zijn die een beslissende rol zal kunnen spelen bij de enorme uitdagingen die in deze 21ste eeuw op ons afkomen.
Ten derde moeten de Europese burgers zo snel mogelijk de straat opkomen om hun solidariteit met het Russische volk te betuigen, want niemand wil oorlog en we hebben een gemeenschappelijke roeping om de ethiek in de internationale politiek terug een plek te geven.
Lees ook van Juliaan van Acker:
