‘Attje heeft er helemaal geen zin in’, klinkt het op het balkon van Luxor Live, het poppodium in Arnhem waar Attje Kuiken en Jesse Klaver twee weken geleden in gesprek gingen met leden van PvdA en GroenLinks. Het ging over een mogelijke fusie. Eind deze week moet de eerste beslissing vallen: een fractiefusie in de Eerste Kamer. GroenLinks-leden kunnen daar deze week over stemmen in een referendum en aanstaande zaterdag zijn er moties over op het PvdA-congres.
De sfeer zat er in Arnhem goed in, maar meerdere mensen fluisterden dat Kuiken er eigenlijk geen zin in heeft. Het is informatie die maar nauwelijks te verifiëren is. Je kunt natuurlijk op haar afstappen en vragen wat ervan waar is, maar ze heeft nauwelijks de mogelijkheid om haar eventuele weerzin toe te geven. In theorie natuurlijk wel, maar in de praktijk niet. Ze heeft deze fusiedrang immers van haar voorganger Lilianne Ploumen geërfd en het is niet chique om haar af te vallen.
Zou het kunnen dat de roddel waar is? Op 12 april vertrok Lilianne Ploumen van de ene op de andere dag als fractieleider van de PvdA. Ze vond zichzelf niet geschikt en vertrok met de staart tussen de benen. Niemand weet waarom ze opeens zoveel haast had. Ploumen was met Klaver de motor achter de samenwerking, maar nu was de helft van het duo plotseling weg. Hoe enthousiast Kuiken er precies over is, weten we niet, maar Ploumen was sowieso een stuk gretiger.
Bij GroenLinks wil de partijtop héél graag met de PvdA fuseren, zo zagen we afgelopen week bij een bijeenkomst in Utrecht. Het verschil met de PvdA zagen we in Nieuwsuur: als non-verbale communicatie bepalend is, zou Mei Li Vos – PvdA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer – de fusie direct schrappen. Haar GroenLinks-collega Paul Rosenmöller staat er juist bij te dansen. Over het fractievoorzitterschap van het fusieproduct was nog geen overleg geweest.
Het zijn vege tekenen van een slechte voorbereiding en gebrek aan enthousiasme aan de zijde van de PvdA. Het concrete voorstel boezemt al meteen weinig vertrouwen in: wel een gezamenlijke fractie in de Eerste Kamer, maar geen gemeenschappelijke kandidatenlijst, programma of campagne. Daar werd men het kennelijk niet over eens. GroenLinks komt nu met een haastig georganiseerd ledenreferendum wat vooral bedoeld lijkt om de druk op de PvdA op te voeren.
De fractiefusie is nog lang geen gelopen race, ook niet als de leden zaterdag massaal instemmen. Laten we kijken naar afgelopen vrijdag, toen de PvdA een ledengesprek hield in Groningen. Dit soort bijeenkomsten zijn altijd openbaar, maar nu opeens niet. Tenminste, een journalist van het Dagblad van het Noorden is kennelijk weggestuurd want de krant noemt het een besloten bijeenkomst. Er was echter ook een livestream. De PvdA weet dus niet zo goed hoe bij deze gevoelige discussie te handelen.
Partijvoorzitter Esther-Mirjam Sent zegt in het gesprek dat er in het Noorden relatief weinig enthousiasme voor de fusie is. Daar is niets van te merken: er zijn wel veel vragen, maar bijtende kritiek blijft uit. Misschien komt dat door de enorme disclaimer die de PvdA tijdens het gesprek presenteert. Je kunt de samenwerking in de Eerste Kamer ook weer beëindigen, horen we. Een beetje vroeg om daarover te praten als de fractiefusie nog niet eens tot stand is gebracht. Sent noemt het nog net geen probeersel.
Hier in Groningen zijn het niet de leden die twijfelen, maar de partijtop. We horen Sent zeggen dat de ideologie van de PvdA niet onderhandelbaar is. Deze vormt juist de inzet van de fusie. De sociaaldemocratie is volgens haar nog springlevend en zal blijven bestaan, al moet de ideologische inbreng binnen de samenwerking nog worden uitgewerkt. Dat dat op de lange baan is geschoven laat wederom zien dat de PvdA niet staat te trappelen. Het is zelfs een teken dat de PvdA het proces niet serieus neemt.
Ook Attje Kuiken benadrukt in Groningen de continuïteit van de sociaaldemocratische idealen. Het gaat dus nu al mis: een dag eerder hoorden we Jesse Klaver in Utrecht vertellen dat de nieuwe fusiepartij bij de Europese Groene partij blijft, zoals GroenLinks nu. Dat betekent dat de PvdA afscheid moet nemen van haar band met de Europese sociaaldemocratische partijfamilie. Niet echt een manier om de sociaaldemocratie springlevend te houden en dat weten hij, Attje Kuiken en Esther-Mirjam Sent natuurlijk ook wel.
Al met al voldoende reden te denken dat de fusieplannen binnenkort weer bij het grofvuil staan.
Lees ook van Chris Aalberts:
