Wat hebben de covid-19 pandemie, de klimaatcrisis, de immigratiecrisis en de stikstofcrisis met elkaar gemeen? In alle gevallen zien we verhitte discussies tussen voor- en tegenstanders van de voorgestelde maatregelen en van het beleid. We zien dit niet alleen onder de bevolking, maar ook onder politici en zelfs onder wetenschappers. Deze onenigheid is geen goede zaak want het kan een succesvolle aanpak in de weg staan. In deze bijdrage wil ik nagaan welke strategie geschikt is om de bevolking te bewegen eensgezind en solidair hun gedrag aan te passen of het beleid te ondersteunen. Gezocht wordt naar een strategie die breed wordt gedragen en waarbij wordt vermeden dat politici en wetenschappers de bevolking in verwarring brengen door tegenstrijdige verklaringen en voorspellingen.
Komt er een nieuwe coronagolf dan zal het niet eenvoudig zijn om de bevolking te motiveren voor bijvoorbeeld een lockdown. De gevolgen van de klimaatverandering kunnen ondraaglijk worden als de burgers hun gedrag niet grondig veranderen. Aan de massa-immigratie van vooral moslims lijkt geen eind te komen en niemand weet een oplossing. De stikstofproblematiek kan mogelijkerwijs naar een burgeroorlog leiden als grote groepen burgers zich solidair verklaren met de boeren.
Het kan onmogelijk lijken om een passende strategie te bedenken om deze crises goed aan te pakken. Het gaat om zo’n complexe zaken met zoveel onvoorspelbare gevolgen dat zelfs wetenschappers geen voldoende zekerheden kunnen bieden om een beleid uit te stippelen. Voor de covid-19 pandemie hebben we echter een goed voorbeeld. Dit laatste wordt uitgewerkt door Deborah Birx in haar boek Silent Invasion: The untold story of the Trump administration, covid-19, and preventing the next pandemic before it’s too late.
Dr. Birx coördineerde onder Trump het covid-19 beleid. Zij had niet de voorkeur van Trump, maar vice-president Pence benoemde haar omdat Birx incontournable was. Zij had onder andere in Afrika enorm veel ervaring opgedaan in de succesvolle bestrijding van het HIV-virus. Zij vermeed om Trump in het openbaar tegen te spreken, maar ze werd door zijn administratie vaak tegengewerkt en ze kreeg het verbod te spreken in de nationale media. Vanuit liberale hoek kreeg Birx het verwijt dat ze met Trump samenwerkte. Haar reactie hierop was dat als ze vertrekt, ze geen enkele invloed meer heeft. Birx is een moedige vrouw die vasthoudt aan haar principes en haar mond niet houdt. Zij slaagde er uiteindelijk in deze onvoorspelbare president te overtuigen van het gevaar van het coronavirus.
Deborah Birx noemt enkele problemen die een doeltreffend beleid bemoeilijken. Ten eerste worden de burgers op den duur moe van alle beperkingen. Ten tweede besteden de experts meer tijd aan het verdedigen van hun strategie, zodat zij dit moeilijk kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden. Ten derde hebben sommige politici er belang bij het gevaar te ontkennen. Covid-19 wordt bijvoorbeeld voorgesteld als een griepje. Ten vierde zijn ook wetenschappers moeilijk te motiveren voor verandering van inzicht. Birx zei hierover dat hoe meer ze wetenschappers aanzet tot verandering van mening, hoe dieper zij zich ingraven. Dit laatste is herkenbaar op alle wetenschapsterreinen (ik probeer al jaren psychologen te overtuigen dat psychologie geen empirische wetenschap is, maar dat is vloeken in de kerk).
Wat stelt Birx voor? Bij een pandemie die zoveel levens kost, hebben we geen tijd te verliezen. Direct optreden is noodzakelijk. Daarvoor moeten we zo snel mogelijk beschikken over precieze data van de spreiding, van de symptomen, van de sterfgevallen. Deze data moeten dagelijks worden bijgehouden en cruciaal is dat de data op lokaal niveau worden verzameld zodat we precies weten wanneer, waar en hoe moet worden ingegrepen. De ongelooflijk snelle ontwikkeling van efficiënte vaccins was uiteraard een meevaller.
Het beleid op nationaal niveau moet in praktijk gebracht worden op lokaal niveau. Om die reden moet goed worden geluisterd naar de mensen in de wijken, op scholen, in zorgcentra. Voor de VS is dit extra belangrijk omdat een beleid dat past voor de grote steden onhaalbaar is voor het platteland waar er geen eerstelijnszorg is.
De data bieden ook inzicht in de opkomst van nieuwe varianten. Deze zijn per definitie besmettelijker omdat ze het resultaat zijn van een selectieproces, maar er zijn minder symptomen. Bij een gezonde populatie is dit geen probleem, maar 15 procent van de bevolking is kwetsbaar.
Een ander probleem is dat infectie met het coronavirus geen immuniteit oplevert. ‘Herd immunity’ verwachten is hier onzinnig. Er moet een lange termijn protectie tegen infectie en ziekte georganiseerd worden. De data geven het signaal in welke regio de infecties stijgen. Het begint bij jonge kinderen, dan adolescenten, jong volwassenen tot de kwetsbare groep van ouderen wordt bereikt. Mondmaskers voor allen in die regio is preventief een goed middel.
Om te voorkomen dat de gezondheidscrisis wordt gepolitiseerd is het van belang het publiek de volledige verzamelde informatie te geven die continu beschikbaar moet zijn en zoals gezegd ook op lokaal niveau. Op die manier begrijpen de burgers de maatregelen en de gegeven adviezen. Door een goed contact met de lokale bevolking ontstaat vertrouwen. Na elke nieuwe golf kan dankzij de data duidelijk worden gemaakt hoeveel mensenlevens zijn gered. De opoffering wordt dan als zinvol ervaren.
Tot slot zegt Birx dat preventie van obesitas, hoge bloeddruk, diabetes, enzovoort eveneens constante dataverzameling vereist. Het bedrijfsleven past deze tactiek toe om de productie voortdurend bij te stellen aan de noden en de behoeften van de consumenten. Op dezelfde wijze moeten we de bovengenoemde strategieën in de gezondheidszorg van de 21ste eeuw toepassen. Dat lukte goed in Afrika bij het indammen van de aids-epidemie. Waarom werd in westerse landen zo lang gewacht terwijl de technieken beschikbaar waren?
Wat zegt dit over de aanpak van de stikstofproblematiek, de gevolgen van de klimaatverandering, de massa-immigratie en de toenemende invloed van een imperialistische religie die integratie en de scheiding van kerk en staat verwerpt?
Wat het stikstof- en mestbeleid betreft komen de oekazen uit Brussel zonder directe inspraak van de belanghebbenden en zonder rekening te houden met de lokale behoeften. Dat dit leidt tot wantrouwen is al te begrijpelijk.
De duizenden miljarden die Europa zal besteden om de opwarming van de aarde tegen te gaan zijn zinloos. De CO2-uitstoot in de rest van de wereld blijft de volgende decennia stijgen. In Brazilië moet eerst nog de laatste boom in het Amazonewoud gekapt worden. Europa kan het geld beter besteden aan aanpassingen om met de gevolgen van de klimaatverandering om te gaan.
Bij de massa-immigratie en de toenemende invloed van de islam kijken de politici te vaak de andere kant op of zij leven in de ontkenning. De overgrote meerderheid van de burgers wil dit niet, zodat het draagvlak verdwijnt. De Europese Unie belemmert bij dit probleem pogingen van soevereine landen om de eigen identiteit te beschermen en de veiligheid van de burgers te verzekeren. Dit betekent dat de regeringen hun meest elementaire opdracht niet nakomen. Hierdoor verliest de bevolking het vertrouwen in de politiek. Het zaad voor een volksopstand wordt hier gelegd.
Ik kan geen pasklare oplossingen bieden voor de actuele crises. Uit de hierboven beschreven aanpak van de covid-19 pandemie kunnen wel enkele hoofdprincipes worden afgeleid. Bij elke crisis moeten de adviezen van eminente en ervaren experts naast elkaar worden gelegd. De regering stelt op basis hiervan een reeks maatregelen op. De bevolking kan zich in een referendum uitspreken over de te kiezen maatregelen. Deze raadpleging kan dankzij internet vrij snel georganiseerd worden. Ondertussen worden data bijgehouden om inzicht te behouden in het verloop van de crisis en de effecten van de maatregelen. Als het moment passend lijkt worden de maatregelen aangepast en opnieuw voorgelegd aan de bevolking.
Bij deze strategie is het allerbelangrijkste de voorbeeldfunctie van de experts en de politici. Zij mogen best hun onzekerheden en twijfels toegeven. Zij moeten bereid zijn hun opvattingen bij te stellen. Cruciaal is dat ze in alle openheid opereren en wat er leeft onder de bevolking serieus nemen.
Partijpolitiek mag bij zeer ernstige crises geen rol spelen. Politiek moet in dit geval een gezamenlijk project zijn om de veiligheid en het welzijn van allen te verzekeren. Het is mijn overtuiging dat de Europese Unie de slechtst denkbare constructie is om bovengenoemde strategieën met succes toe te passen. Alleen soevereine landen die goed met elkaar samenwerken zullen de uitdagingen van de 21ste eeuw aankunnen. Ook mogen we militaire middelen niet schuwen om Derde Wereldlanden te dwingen de verantwoordelijkheid voor hun eigen bevolking en de wereld in het algemeen op te nemen. Het gaat namelijk om de keuze tussen een door de mensen veroorzaakte apocalyps of een eeuw die de beste ooit kan worden.
Lees ook van Juliaan van Acker:
KLIK NIET OP DE RODE KNOP!
