20 september (Reuters) – De dood van een jonge vrouw, Mahsa Amini, in de gevangenis van de Iraanse zedenpolitie in Teheran heeft in het hele land tot woede geleid.
Hier volgen enkele feiten over de zedenpolitie, bekend als de Gashte Ershad of ‘begeleidingspatrouilles’, die tot taak heeft mensen aan te houden die de conservatieve kledingvoorschriften van Iran overtreden om “deugdzaamheid te bevorderen en ondeugd te voorkomen”.
– De zedenpolitie, die verbonden is aan de Iraanse rechtshandhaving, heeft tot taak toe te zien op de naleving van de islamitische moraal zoals beschreven door de hoogste geestelijke autoriteiten van het land.
– De typische eenheid bestaat uit een busje met een gemengde mannelijke en vrouwelijke bemanning die op drukke openbare plaatsen patrouilleert of wacht om toezicht te houden op ongepast gedrag en ongepaste kleding.
– Mensen die door de zedenpolitie worden aangehouden, krijgen een aanmaning of worden, in enkele gevallen, naar “correctionele inrichtingen” of een politiebureau gebracht, waar zij een lesje krijgen over hoe zij zich zedelijk moeten kleden of gedragen, voordat zij aan hun mannelijke familieleden worden overgedragen.
– Soms worden boetes gegeven, hoewel er geen algemene regel is over geldelijke straffen.
– In de islam verwijst hijab naar wat als bescheiden kleding wordt beschouwd. Volgens de Iraanse sharia, of islamitische wet, zijn vrouwen verplicht hun haar te bedekken en lange, loszittende kleding te dragen om hun figuur te verhullen.
– Decennia na de islamitische revolutie van 1979 hebben de klerikale machthebbers nog steeds moeite om de wet te handhaven. Veel vrouwen van alle leeftijden en achtergronden dragen nauwsluitende, dijlange jassen en felgekleurde sjaals die naar achteren zijn geduwd om veel haar bloot te leggen.
– De zedenpolitie bestaat vaak uit, en wordt gesteund door, de Basij, een paramilitaire macht die aanvankelijk werd gemobiliseerd om te vechten in de oorlog tussen Iran en Irak in de jaren tachtig.
– De Basij is aanwezig in elke Iraanse universiteit om toezicht te houden op de kleding en het gedrag van de mensen, aangezien het hoger onderwijs de plaats is waar Iraanse mannen en vrouwen elkaar voor het eerst ontmoeten in een gemengde onderwijsomgeving.
– De strijd tegen de “slechte hijab” is zo oud als de Islamitische Revolutie, die de conservatieve kledij van vrouwen tot een van haar pijlers heeft verheven.
– In de eerste jaren van de revolutie legde de staat geleidelijk regels op om het dragen van islamitische kleding door vrouwen af te dwingen.
– Onder impuls van Ayatollah Ruhollah Khomeini’s pleidooien voor de hijab na de val van de sjah, namen revolutionairen het op zich om de standpunten van hun leider af te dwingen door ongeklede vrouwen op straat aan te vallen en te roepen: “Vrouw, draag een sluier of eet mijn hand op”.
– Na verschillende circulaires van hoge geestelijken en ministers mochten ongesluierde vrouwen niet meer in openbare gebouwen komen en op het niet dragen van de sluier stonden na een wet van 1983 74 zweepslagen.
– De revolutionaire staat van Iran worstelde met de controle van zelfbenoemde elementen zoals de Jundallah-groep die in de straten patrouilleerde om “slechte hijab te bestrijden” en besloot een zedenpolitie in te stellen.
– Onder de hervormingsgezinde president Mohammad Khatami nam de staatsijver om kleding en gedrag in de openbare ruimte te controleren af, maar aan het eind van zijn ambtstermijn in 2005 nam de Hoge Raad voor de Culturele Revolutie de resolutie “strategieën voor de ontwikkeling van een cultuur van kuisheid” aan.
– Onder Khatami’s opvolger, de ultraconservatieve Mahmoud Ahmadinejad, kreeg de zedelijkheidspolitie haar huidige Perzische naam ‘Begeleidingspatrouiles’ (Gasht e Ershad) en nam haar aanwezigheid in de straten van de grote steden van Iran toe.
– De noodzaak van een zedenpolitie werd vervolgens besproken tijdens de presidentsverkiezingen van 2009, waarbij hervormingsgezinde kandidaten opriepen tot ontbinding van de politie. Tot dusver is er echter nog geen actie ondernomen om de zedenpolitie op te heffen en zijn er veel video’s online gezet van hun soms hardhandige aanpak.
