OPINIE
Amsterdamser dan Jaap Honekamp vind je ze niet in de Algarve. Of het moet mijn goede vriend Hansje Holleeder (familie van) zijn, maar die is helaas overleden in april 2021. Hans reed tot dik in zijn tachtigste nog in zijn onafscheidelijke leren jasje op een chopper door Nederland en Portugal en kon schitterend vloeken. Als een ketellapper, zeg je dan.
Hans ‘studeerde’ op het ‘haveloze klompenschooltje’ in de Jordaan en schopte het uiteindelijk tot baasje bij de PTT in Amsterdam.
Hij stond met zijn caravannetje op de camping in Fuseta en was de schrik van de keurige en doodsaaie medebewoners. Attenooije, wat heb ik gelachen als hij weer eens een voorbijganger uit het niets voor rotte vis uitmaakte, in plat Mokums. Denk aan Johnny en Willie op de camping (Jiskefet) maar dan echt en tien keer zo hilarisch.
Zijn bloedgabber en motormaat Wouter Delahaye was een van mijn beste vrienden in de Algarve en Wouter is helaas ook niet meer onder ons. Wouter verzorgde de paarden van de Heineken-brouwerij in Amsterdam en reed jarenlang met de beroemde Heineken Bierkoets, getrokken door twee schitterende shires (het grootste paardenras ter wereld) door de stad. Zowel Wouter als Hans zitten in de shockdoc die ik in 2015 voor VPRO-radio maakte met Robbie Muntz, getiteld: Lachen met kanker (gratis te beluisteren op internet).
Ik mis mijn twee gabbers nog elke dag. Maar dit terzijde.
Jaap Honekamp bewoont met vriendin Renee Fleur de prachtige Quinta Rosa, net boven Silves. In 1998 sloot hij zijn aannemersbedrijf in Amsterdam en verhuisde naar de Algarve om met wijnbouw te beginnen. Hij moest als Nederlander in Portugal het wiel uitvinden. Zijn kennis van wijn deed hij al eerder op als lid van het Nederlands Wijngaardeniersgilde en als enthousiaste gast van bodega’s en adega’s in Spanje en Portugal.
Jaap:
“Eigenlijk was iedereen wel bereid mij op het juiste spoor te zetten. Toch moet je het vak met vallen en opstaan leren. 2010 was bijvoorbeeld een rampjaar omdat de vijand van alle wijnboeren, de schimmel meeldauw, overvloedig in de ranken zat.”
Een gevleugelde uitspraak van de Amsterdammer is:
“Wie er handboeken over wijn maken op naslaat, krijgt meteen iets van: ‘Laten we daar maar niet aan beginnen’.”
De eerste wijn die Jaap maakte, vond hij niet lekker. Het bocht ging de alembic (destilleerketel) in en werd tot alcohol verwerkt. Daarvan maakte hij likeur met fruit van zijn boomgaard. Die likeuren, jam en olijfolie verkoopt hij nu onder de merknaam Natuurlijk Jaap.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Jaap verbouwt acht verschillende soorten rode druiven en één witte druif, de chardonnay, niet op eiken opgevoed. Ieder jaar levert dat verschillende wijnen op. Soms als één soort gebotteld en soms in blends. En een rosé, geperst van de syrah-druif. Voor de rode wijnen gebruikt hij cabernet sauvignon, tempranillo, syrah, trincadeira, touriga nacional en aragonez.
Jaap experimenteert met de tinta cão, een blauwe druivensoort uit het noorden van Portugal, één van de belangrijkste druiven voor het maken van rode port. Die druiven hebben een zeer dikke schil, waardoor de kans op botrytis (een gevreesde parasiet) vrijwel afwezig is. De dikke schil zorgt voor een diepe, donkerrode kleur en levert veel goede tannines op, die er op hun beurt weer voor zorgen dat de wijnen lang bewaard kunnen worden.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Tinta cão betekent ‘honden-inkt’. Er zijn veel meer merkwaardige namen voor druivensoorten: borrado das moscas (vliegenpoep), esgana cao (hondenwurger), de bastardo (die in het Frans keurig trousseau heet), rabo de ovelha (schapenstaart), rabo de carneiro (ramstaart), rabigato (kattenstaart) en periquita (parkiet).
In 2021 kreeg Jaap van de CVA (Comissão Vitivinícola do Algarve) de officiële registratie van zijn wijnen. Vanaf het prille begin kozen Jaap en Renee voor biologische wijnen: een wijngaard zonder chemicaliën en wijnen zonder toevoegingen, op traditionele wijze gemaakt, vergist op de gistcellen die van nature aanwezig zijn op de druiven. De grond in Silves bestaat uit rode klei die vol stenen en mineralen. Die geeft de wijn zijn aparte smaak en kleur.
Op het ogenblik bottelt Jaap over het algemeen flessen met één druivensoort: de zogeheten monocépage. Jaap:
“Elk DOC-label kost geld en niet zo weinig ook. Ga je de wijnen dan mengen, dan kun je met een paar labels volstaan in plaats van er voor elke druivensoort een aan te schaffen. Als ik op niet te hoge kosten gejaagd wil worden, zal ik dat ook moeten doen.”
Hij werkte met vinologe Claudia Favinho, die haar sporen al verdiende in de Douro, de Alentejo, Australië en Californië. Bovendien kreeg hij hulp van een Portugese boer uit het noorden, die omdat er daar onvoldoende werk was naar de Algarve kwam en ging werken in een metaalfabriek.
Rond de 100 dagen na de bloei wordt het sap van de druiven dagelijks gemeten met de reflectometer en in Jaap’s kleine laboratorium wordt het sap geanalyseerd. Pas als de suikers en zuren in een goede balans zijn wordt het sein, ‘morgen plukken’ gegeven. De dag of avond voor de pluk lopen Jaap en Renee door de wijngaard en knippen alle trossen die niet door de beugel kunnen los van de takken. Alleen de allerbeste trossen blijven hangen voor de pluk. Familie, vrienden, kennissen en buren worden vervolgens gebeld en uitgenodigd voor het plukfeest. Van ’s morgens vroeg tot 12.00 uur wordt er geplukt, daarna gaat de hele club gezellig met elkaar lunchen.
Artikel gaat verder na afbeelding.
De druiven gaan de ontsteelmachine in en gaan daarna direct via een slang naar de adega, waar de druiven worden geperst. Het geperste sap gaat in roestvrijstalen tanks. Voor de rode druiven geldt hetzelfde. De druiven worden ontsteeld en de most gaat via een slang de adega in, waar de most in grote tonnen hun gisting afwachten. Hierbij worden tweemaaldaags de processen nauwkeurig bijgehouden door metingen en temperaturen. Nadat de most zijn eerste vergisting heeft gehad wordt deze geperst en naar de roestvrijstalen tanks overgepompt.
Sommigen gaan gelijk op eikenhouten vaten. Nederland is een belangrijke afzetmarkt voor Jaap, en met name voor zijn boutique-wijnen.
De eerste wijn van Jaap die wij openden was de rosé van de syrah. Een lekkere fruitboef voor elke dag. Soepel en ieders vriend, lijkt ons. We proefden de organische Jaap uit 2016 van de touriga nacional, cabernet sauvignon en syrah-druiven.
De wijn is ongefilterd met een fijne structuur, lekker kruidig met goede body. Achteraf onze favoriet. De organische Jaap uit de amfora is een lekker complex geval en viel tevens goed in de smaak bij onze oosterburen want hij won daar een prachtige prijs. Deze wijn uit 2017 fermenteerde spontaan in de amfora met de schilletjes. De pulp drijft dan steeds naar boven en zorgt voor ‘flor’ (een deken van pulp) op de fermenterende wijn, wel bekend van het proces om sherry te maken.
De flor wordt met een soort lange houten hark steeds naar beneden geduwd voor meer extractie van het fruit dus ook de smaak. Als de fermentatie klaar is zakt de pulp naar de bodem en kan de wijn via de afsluiting aan de zijkant zo de fles in. Een bijzonder product dat vooral met lekker eten gecombineerd moet worden daar amfora-wijnen over het algemeen zeer complex zijn.
In 2015 zijn de wijnen bekroond met een zilveren en een bronzen medaille in de challenge VIII Concurso de Vinhos do Algarve 2015.
Pats! Boem! Zo in één keer. Na een onvoorstelbaar windstille nazomer met krankzinnige temperaturen zo rond de vier- vijfentwintig graden met gevoelstemperaturen tot in de buurt van de dertig, is de herfst deze vrijdagmorgen eindelijk gevallen. Veertien graden rond zeven uur in de ochtend. Brrrrr!
Ook van de windstilte is niets meer over. Zeventig kilometer met windstoten tot achtennegentig kilometer per uur. Bij een strakblauwe lucht en een knallend zonnetje betekent dat droogte. Je kan een plant nu water geven en over een uur is het alsof hij al geen dagen iets te drinken heeft gekregen.
Iets waarvan ik hoop dat onze geliefde hoofdredacteur op zijn verjaardag deze week niet heeft hoeven ervaren. We hebben afgesproken dat ik het ietwat formele doctorandus voortaan achterwege mag laten in onze communicatie en, mocht de situatie het toelaten (drank) ik de troetelnaam ‘Ouwe’ voortaan mag bezigen.
Over herfst gesproken. Dat droogstaan is dit jaar al eens eerder aan bod gekomen, toen nog zonder illustrerend beeldmateriaal van eigen hand. Het weerstation dat op ongeveer vijfhonderd meter van mijn Masia staat, heeft voor dit gehele jaar 366,6 millimeter regen gemeten. Dat lijkt veel als dat in een week naar beneden komt en dat is het ook. Maar in tien maanden is dat helemaal niks. Iets dat goed zichtbaar is bij de stuwmeren.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Afgelopen zondag ben ik eens een kijkje gaan nemen bij de pantano de Siurana, een nabij gelegen stuwmeer dat veel boeren van water zou moeten voorzien, maar de afgelopen zomer voornamelijk de kuststrook, waar het toerisme zich afspeelt, van water voorzag. Het waterpeil is op dit moment 13,5% van wat het meer aankan. Ver beneden het niveau dat alle alarmbellen laat afgaan.
Niet dat het helemaal niet geregend heeft. Op 23 september bijvoorbeeld kwam het met bakken naar beneden. Maar op een manier waar je niets aan hebt. De net weer van zand voorziene stranden weer weggespoeld. Water naar de zee. Want in de pantanos is het niet terecht gekomen. Wel waren er in de buurt van Siurana wat aardverschuivingen, zie foto.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Nu de herfst is ingevallen hopen we dan maar op een regelmatige bui, gewoon een lekker gestage bui, om het prachtige landschap, op een paar kilometer van de kust, in stand te houden. Want als de droogte langer aanhoudt dreigt er veel mooie natuur verloren te gaan.
Zelfs de mossen hebben het moeilijk. Maar niet alles heeft water nodig om mooi te zijn. Gelukkig.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Gelukkig draait het leven ten huize Raúl in een gezapig ritme lekker verder. De afgelopen tijd onze oudste een nieuw kunstje geleerd. Als ik zeg, “Sywert!”, doet hij het volgende:
Artikel gaat verder na afbeelding.
Het kon wel eens een lange winter worden amigos. Fijne kerst alvast.
De in dit artikel geuite meningen en standpunten zijn die van de auteur en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de meningen of standpunten van TPO.
Vond je dit artikel leuk? Neem dan nu een abonnement zodat je ons kunt steunen en wij deze leuke artikelen kunnen blijven publiceren!
