OPINIE
Als wethouder en loco-burgemeester van Amsterdam had ik ooit een mannelijke secretaresse. Gezien mijn en zijn homoseksualiteit werden er regelmatig insinuerende opmerkingen over gemaakt -nooit rechtstreeks natuurlijk- maar dat gaf mij nimmer twijfel over de juistheid van zijn aanstelling. De jongen leverde uitstekend werk. Altijd op tijd aanwezig. Altijd zijn zaakjes voor elkaar. Altijd goed gemutst.
Op een dag kreeg hij ruzie met zijn vriend. Uit wraak informeerde die vriend mijn persoonlijk medewerker dat zijn geliefde er naast zijn secretaressewerk nog een tweede baan op nahield. Hij werkte voor een gay-escortservice. Het meegeleverde beeldmateriaal liet er geen twijfel over bestaan. ‘Friso, jong, knap en groot geschapen’, die vanuit het ligbad schalks in de lens keek, was inderdaad mijn secretaresse.
Ik informeerde de gemeentesecretaris, als hoogste gemeentelijke leidinggevende de baas van alle ambtenaren. Die besloot tot een ontslag op staande voet. Hier was sprake van grensoverschrijdende activiteiten die niet getolereerd konden worden. Weg was mijn gewaardeerde assistent.
Even ging door mijn hoofd ‘Waarom kan een prostituée wel lid van de gemeenteraad zijn en een callboy geen secretaresse van een wethouder?’. Maar ik zag uiteraard de veiligheidsrisico’s die verbonden waren aan deze opmerkelijke nevenfunctie. Dat hij mij er niets over verteld had en een kort tevoren aangevraagde ‘vakantieweek’ in werkelijkheid een goed betalende trip met een klant naar New York bleek was ook reden genoeg om afscheid te nemen. Het vertrouwen was weg.
De doortastende gemeentesecretaris bleek naderhand een relatie te onderhouden met een van zijn ondergeschikten. Dat riep de vraag op waar de veiligheidsrisico’s groter waren. Bij een wethouder met een escortboy als secretaresse of de heimelijk met een ondergeschikte vrijende hoogste ambtenaar die uit hoofde van zijn functie veel meer wist dan een wethouder en wiens chantabiliteit dan ook een stuk serieuzer genomen moest worden? Hoezeer ik het eens was met het ontslag op staande voet van de secretaresse, het voelde als een dubbele moraal.
Dat gevoel werd versterkt toen ik vernam dat een van de meest prominente gemeentelijke directeuren voor buitenechtelijke seksavonturen gebruik maakte van een appartementje dat hij samen met een ondergeschikte huurde. Die ondergeschikte gebruikte de locatie voor vergelijkbaar entertainment. Uiteraard droegen ze kennis van elkaars vrolijke strapatsen. Zo had de één de ander in de klem. Altijd handig als je iets wilt afdwingen. Dit was bekend bij de ambtelijke en bestuurlijke leiding. Bij elke B&W-voordracht die handelde over een onderwerp op het beleidsterrein van de gemeentelijke dienst waar beiden werkzaam waren vroeg ik mij af: wat gaat hier nog meer achter schuil? Wiens belang is hiermee gediend?
Met terugwerkende kracht werd die vraag klemmender toen de voor dat beleidsterrein verantwoordelijk wethouder een cliënt bleek van een door heroïneprostituees bevolkte tippelzone. Een faciliteit die nota bene was opgetuigd door de gemeente Amsterdam om deze onderkant van de samenleving meer veiligheid en medische zorg te bieden. In een door hitsigheid veroorzaakte loslippigheid had de wethouder, op dat moment de lokale voorman van de partij die het nadrukkelijk opnam voor de verdrukten der aarde, zich aan een bekende en immer zwoele publiciste laten ontvallen dat hij regelmatig prostituees bezocht -overigens zonder te vermelden waar- en ook af en toe een lijntje coke snoof.
Het kostte de wethouder zijn kop nadat de scribent erover publiceerde. Het aantal dubbele moralen kon ik vervolgens niet meer op de vingers van twee handen tellen toen bekend werd dat de op dat moment dienstdoende burgemeester al lang op de hoogte was van de wethouderlijke strapatsen en erover gezwegen had. Zoals hij wist van de grensoverschrijdende sexuele contacten van de hoogste ambtelijke baas en ook daarover gezwegen had.
Al eerder had ik mij achter de oren gekrabt toen ik als lid van het bestuurlijk integriteitsoverleg met verbazing constateerde dat de voorzittende burgemeester nogal mild oordeelde over een gevalletje belangenverstrengeling van de rondcopulerende ondergeschikte ambtenaar. Had hij dan misschien ook iets te verbergen? Het antwoord bleek al snel ‘ja’. Zijn buitenechtelijke escapades waren op zich volstrekt irrelevant -alleen moraalridders en verstokte monogamisten vallen erover- maar voor iemand die het hem toegemeten aureool van onkreukbaarheid koesterde vormde het een potentiële aanslag op zijn bestuurlijke en politieke geloofwaardigheid.
Zo hadden allerlei hooggeplaatsten elkaar in de tang. Wie een ander de maat wilde nemen kreeg ‘m meteen keihard terug. “Zullen we het ook even over jou hebben?”. Waarna de ene na de andere normvervaging onder het tapijt geschoven werd.
Jaren later ging door mijn hoofd dat mijn vrij rechtlijnige opstelling in dit soort zaken wel eens de diepere reden geweest kon zijn waarom de burgemeester -vergeefs overigens- gepoogd had mij te laten struikelen over vermeend misbruik van gemeentelijke middelen. De ruzie die wij daarover kregen kwam bekend te staan als ‘de gijzeling in de ambtswoning’ toen Parool-journalist Marcel Wiegman een biografie schreef over de burgemeester in kwestie. Wie het echte verhaal wil lezen raad ik hoofdstuk 1 aan van mijn boek Tien Zetels; hoe 50PLUS ten onder ging en wat we daarvan leren.
Het was rond 2004/2005 dat gemeenteambtenaren Martin Gravelotte en Geert Wind de roman Waterlooplein 2 schreven. Voor wie het niet weet: dat is het adres van het Amsterdamse gemeentehuis. Beter bekend als de Stopera. In dat boek gaan twee directeuren werkzaam bij de gemeente Amsterdam op zoek naar de ware toedracht van de zelfmoord van de gemeentesecretaris. Bij dat speurwerk wordt heel wat afgeneukt met stagiares en vrouwelijke ambtenaren. Die vrouwen worden gekenschetst als seksobjecten, emotionele wezens en labiele sukkels die makkelijk in bed te krijgen zijn.
De gemeentesecretaris vond het een fantastisch boek en besloot de hele oplage op gemeentelijke kosten aan te schaffen en uit te delen onder ambtenaren en bestuurders. Ook ik viel in de prijzen. Na twee minuten bladeren belandde het in het ronde archief. Anderen waren minder laconiek. Heel correct links Amsterdam viel over de ‘seksistische’ teksten. De auteurs voelden zich gedwongen excuses aan te bieden. Nog in 2022 waren de gevolgen merkbaar toen mede-auteur Gravelotte zich moest terugtrekken als kandidaat-raadslid voor VOLT wegens een vermeende seksistische inborst.
Het was niet alleen een hoop drukte om niks, maar vooral een blijk van de ten stadhuize heersende hypocriete dubbele moraal. Veel gejank om een potje fictie in een flutboek en de echte schandalen onder het tapijt.
Het door drugsgebruik ingegeven wangedrag van het voormalige Amsterdamse GroenLinks raadslid Jorrit Nuijens haalde wel de krant. Dat was niet omdat de linkse gemeenschap in een vlaag van transparantie en morele zuiverheid openheid van zaken betrachtte. Het kwam doordat een toevallig passerende Telegraaf-journalist er getuige van was hoe de man, op dat moment wethouder in Diemen, door het lint ging omdat de bediening in een kroeg nabij het stadhuis hem niet aanstond en in de boeien werd geslagen door gealarmeerde agenten. De GroenLinkser maakte naderhand bekend dat onderzoek had uitgewezen dat er geen ‘verboden stoffen’ in zijn bloed hadden gezeten. Geen mens die het geloofde. Inzage in het onderzoek bood hij ook niet. Wel trad hij af als wethouder.
De dubbele moraal ten stadhuize beleefde recent een opmerkelijke comeback. Hoewel de #MeToo-revolutie al jaren gaande was en de voorlieden van links Amsterdam geen gelegenheid onbenut lieten om hun sympathie te betuigen met vrouwen die claimden last te hebben van opdringerige mannetjes, kneep de thans zittende GroenLinkse burgemeester een oogje toe toen haar berichten bereikten over grensoverschrijdend gedrag van een wethouder van de SP.
In plaats van de zaak meteen tot op de bodem uit te zoeken, openheid te betrachten en de aangeklaagde op te knopen als daar reden toe was werd besloten de wethouder gescheiden te houden van vrouwelijke ambtenaren die zich niet op hun gemak voelden in zijn nabijheid. Probleem opgelost! Pas toen meer meldingen binnenrolden en publiciteit dreigde vond nader onderzoek plaats, wat uiteindelijk leidde tot het vertrek van de linkse bestuurder. Een klassiek geval van l’histoire se répète. Er was niets geleerd van eerdere schandalen. Dat een dubbele moraal op een dag altijd tot problemen leidt was blijkbaar evenmin doorgedrongen tot de hoogste regionen in de Stopera.
Zulke problemen kan een kind zien aankomen met de slappe bejegening die de huidige D66 wethouder Woningbouw, Grond en Ontwikkeling en Ruimtelijke Ordening Reinier van Dantzig geniet. Dit voormalige raadslid sinds 2014 heeft omvangrijke belangen in de Amsterdamse horeca en het vastgoed. Dat mag, maar het levert risico’s op in politieke functies. Een qua belangenverstrengeling risicoloos wethouderschap van bijvoorbeeld onderwijs, sociale zaken of verkeer had vanuit een doorleefd integriteitsbesef voor de hand gelegen. De Amsterdamse coalitiepartijen gingen evenwel akkoord met zijn eis het wethouderschap Wonen en aanverwante zaken te verkrijgen. Waarom deden ze dit en waarom stemde de burgemeester hiermee in?
In plaats van een resolute indamming van risico’s door ‘nee’ te zeggen tegen die eis werd ook hier, naar analogie van de handtastelijke SP-wethouder, het scheidingsmodel toegepast. Als in het College van B&W zaken aan de orde komen die de belangen van de wethouder kunnen raken blijft de echte wethouder Wonen buiten beeld en neemt een collega het over. Alsof dat belangenverstrengeling voorkomt.
Nog meer voor de bühne was de afspraak dat de wethouder 80% van zijn zakelijke belangen over zou dragen aan een derde. Los van het feit dat hij dan nog altijd 20% in eigen handen had, was die derde niet een onafhankelijke figuur zonder persoonlijke betrekkingen, maar zijn echtgenote. Dat noemen ze in de Stopera ‘op afstand zetten’.
Om te voorkomen dat deze ‘oplossing’ werd weggehoond door een kritische gemeenteraad besloten de burgemeester en het hoofdstedelijke Bureau Integriteit het consultancybedrijf KPMG om een toets te vragen of deze ‘beheersmaatregelen’ voldeden aan de toepasselijke normen. Wie betaalt bepaalt, dus concludeerde KPMG bij monde van prof.dr. Muel Kaptein – een bekende integriteitsschnabbelaar van het kaliber ‘u vraagt, wij draaien’ – in een tien pagina’s omvattend document, vooral bestaande uit het overtikken van een reeks toepasselijke regelingen, dat de gemeente het allemaal pico bello geregeld had. Wel adviseerde de professor een jaarlijkse evaluatie van de beheersmaatregelen. Het rapportje zal duizenden euro’s gekost hebben. Maar dan heb je ook wat. Een mooie schaamlap voor grensoverschrijdend gedrag.
Dat de coalitiepartijen instemden met deze flauwekul laat zich verklaren uit de machtspositie die D66 had en heeft. Zonder die partijen kwam links Amsterdam niet aan een meerderheid en de VVD was geen optie voor een links bestuurde stad. Zo zaten alle betrokkenen In de tang en dan ga je gekke dingen doen. Wegkijken bijvoorbeeld.
Opmerkelijk is dat de GroenLinkse burgemeester zonder merkbaar morren meeging in deze idioterie. Waarom accepteerde zij – toch de hoofdtoezichthouder integriteit van de gemeente Amsterdam – deze constructies die bijna een garantie op belangenverstrengeling zijn? Zou ook zij in de één of andere tang zitten?
Die vraagt klemt temeer nu de wethouder Wonen niet alleen een belangenverstrengelende horecaffer en pandjesbaas is, maar ook een aanhanger en politieke aanjager van het idee dat het goed voor de mensheid is om verboden stimulerende middelen – denk aan XTC en cocaïne – te legaliseren. Dat standpunt laat zich makkelijk verklaren uit de omzetverhogende werking die het op zal leveren voor de hoofdstedelijke horeca, al zijn er ook aanwijzingen dat de drang om persoonlijke voorkeuren en gedrag bestuurlijk wit te wassen mede redengevend is.
‘Wethouder Pil’ heet hij in de wandelgangen. Dat is ongetwijfeld ingegeven uit een malicieuze ondermijning van zijn bestuurlijk gezag door tegenstanders die niet gediend zijn van zijn doelen, middelen en optreden, maar wie zijn gedrag bestudeert tijdens raads- en commissievergaderingen en op inspraakbijeenkomsten ziet opmerkelijke overeenkomsten met gebruikers. Hyper, ongecontroleerde armbewegingen, troebele articulatie, onnavolgbare zinswendingen, rare kaakbewegingen en bizarre, overmoedige uitspraken als “U mag mij een bokkenlul vinden, maar mijn besluit staat vast”. Zoiets geeft reden tot zorg en waakzaamheid.
Zou de burgemeester te hoop lopen tegen het gedrag van deze Amsterdamse straatvechter dan is de kans groot dat hij haar fijntjes wijst op het lijntje coke dat ze snoof in een eerdere fase van haar leven. “Lekker en gevaarlijk”, vertelde ze er ooit over. “Met coke heb je het gevoel dat je ontzettend intelligent bent”.
Recent sprak ze op een congres met justitieministers over het decriminaliseren van cocaïne en het reguleren van de markt. Criminaliseren van vraag en aanbod zou de problemen alleen maar groter maken. “Borrelpraat”, oordeelde minister van Justitie Dylan Yesilgöz. Maar wel borrelpraat waarmee de burgemeester een wit voetje haalde bij de wethouder Wonen.
En dat komt goed uit, nu de opmaat naar een herbenoeming voor een tweede termijn aanstaande is. In het nieuwe jaar moeten daarover knopen worden doorgehakt. Deze burgemeester weet: zonder D66 lukt dat niet. De tang doet weer zijn werk. De dubbele moraal zal dus nog wel even voortrazen in de Stopera.
Dat burgemeester Halsema niet vies is van een beetje hypocrisie en dubbele moraal was al bekend. Reden om wat dieper te graven in de handel en wandel van dit linkse boegbeeld. In het voorjaar van 2023 verschijnt mijn boek Rechtse privileges voor een linkse burgemeester; hoe Femke Halsema van activist regent werd. Een aanrader voor de liefhebber van het hypocriete spel. In de winkel 14,50 euro. Bij voorintekening een tientje.
De in dit artikel geuite meningen en standpunten zijn die van de auteur en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de meningen of standpunten van TPO.
Vond je dit artikel leuk? Neem dan een abonnement! Daarmee ondersteun je TPO, krijg je toegang tot nog veel meer leuks en kun je al dat leuks voortaan lezen zonder last te hebben van hinderlijke banners en privacyschende trackers of cookies!
