OPINIE
Door Arthur van Amerongen – Arthur: “Zeg eens Arie Pos, wat gebeurde er nou voor raars in het treinstation van Entroncamento? We waren daar stomtoevallig terecht gekomen omdat ik in de trein naar Santarem – waar we momenteel het partijcongres van Chega bijwonen, in afwachting van dhr. Wilders – had zitten dommelen en dus niet uitstapte in Santarem maar in Entroncamento.
“Jij kwam uit jouw woonstede Cete, nabij Porto, en stapte van lieverlee ook maar uit in dat gat dat eigenlijk alleen maar bekend staat om zijn indrukwekkende treinenknooppunt en zijn treinmuseum. Waar jij niet heen wilde, om mij onbekende redenen. Wel aten we in een restaurant daar een hamburger van 12 euro van Wagyu-vlees. De kobosteak van 200 gram voor 250 euro vonden we al te gortig in dat nietszeggende gat. En toen moest ik een nieuw kaartje kopen voor de trein naar Santarem en begon de typisch Portugese kafkaesque waanzin.”
Artikel gaat verder na afbeelding.
Arie: “In de spiksplinternieuwe met veel gemeen slagroen versierde reizigerswinkel met zeven balies moesten we een nummertje trekken om dat kaartje te kopen. Alleen de balies 2 en 7 waren bezet en juist toen ik het nummertje trok stapte de man achter balie 7 op. De teller stond op 386 en wij hadden nummer 388.”
Arthur: “Tot zover nix aan de handa, om maar met Gerard Reve te spreken. Maar de lezer, die Portugal op zijn duimpje kent, voelt nu al nattigheid.”
Arie: “Na ons was een jong stelletje studenten binnen gekomen dat nummer 389 trok. Een dame kwam achter balie 6 zitten en tikte de volgende klant in, nummer 387 balie 6. Die bleek niet aanwezig. Ze tikte door: 388 balie 6. We stapten naar voren, maar inmiddels was nummer 389 balie 6 op de klantenteller verschenen. Ze wilde ons niet helpen en stuurde ons weg – nummer 389 was aan de beurt. Het meisje van het stel zei dat we eerder waren en dat het onze beurt was. De baliedame hield voet bij stuk: nee, nummer 389 was aan de beurt. Ook wij zeiden dat we aan de beurt waren, maar de dame was niet tot andere gedachten te brengen: 388 is al geweest, nu is 389 aan de beurt. Ze keek verwilderd om zich heen en gebaarde naar het meisje dat ze naar voren moest komen. Het meisje en ik zeiden dat ze ons niet langer moest laten wachten maar gewoon kaartjes moest verkopen.
“Nu keek ze ons boos aan met een gebaar van ‘ik gooi het bijltje erbij neer.’ Het meisje vroeg of ze eerst ons alstublieft een kaartje wilde verkopen, want zij en haar vriend waren na ons aan de beurt en wilden ook nog met de trein mee. Ze vond het geen probleem dat wij ‘voorgingen’. ‘Alstublieft’ en ‘laten voorgaan’ bleken verlossende woorden die een mental reset bij dame veroorzaakten en eindelijk verkocht ze ons het kaartje. Ik bedankte de dame en het meisje omstandig voor hun beider gunst. Onder het weglopen zei het kennelijk nogal linkse meisje tegen me: ‘Meer dan vijftig jaar dictatuur en bureaucratie zitten diep.'”
Artikel gaat verder na afbeelding.
Arthur: “Dus het stationnetje van dat gat was opgepimpt en omhoog gestoten in de vaart der volkeren maar de loketjuffrouw, van het griezelige grijze gehaktbaltype dat je nogal eens zag in de DDR, bijvoorbeeld bij de lagere rangen van de Stasi, was niet mee opgepimpt en had bijna een nervous breakdown. Wij waren eigenlijk niet verbaasd, ik bedoel, jij woont 35 jaar in Portugal en bent getrouwd met een Portugese vrouw en hebt een Portugese dochter.
“Ik woon 11 jaar in de Algarve en weet ook best van de hoed en de rand, maar we waren toch weer lichtelijk verrast door dit absurde toneelstukje.Voor de Nederlander die hier op vakantie is en denkt, oh oh, wat een leuk gezellig landje met aardige mensen en goedkope dagmenu’s en heerlijk vinho verde van twee euro per karaf, moet dit toch onbegrijpelijk zijn? Hoe verklaar je deze oostbloktoestanden, die je altijd ziet op postkantoren, treinstations, gemeentehuizen, kadasters en wat dies meer zij? Die lieve Portugezen veranderen van dr. Jekyll in mr. Hide zodra ze in een pet of een uniform dragen of zich veilig en stoer wanen in de safe space van hun autootje.”
Arie: “Ik maak ze ook mee in grote buitenlandse supermarkten in Portugal, die toch modern, efficiënt, klantvriendelijk en dito gericht willen heten. Het is dan ook een endemisch Portugees probleem. Aan de ene kant is er de minstens sinds de vijftiende eeuw in alle bestuurslagen van Staat en Kerk gangbare opvatting dat een moordende bureaucratie macht en controle betekent. Als je alles in regels, wetten, verordeningen, procedures en protocollen vastlegt en overal akten, formulieren, zegels, stempels en handtekeningen voor eist, moet de wereld beheersbaar zijn en kan er niets gebeuren dat niet volgens de regels gebeurt.
“Het is dezelfde noodlottige misvatting waarop de wet- en regelgeving en uitvoeringspraktijken van de Europese Unie draaien. Ik heb nooit begrepen of dat kwam door diepe achterdocht tegen of door ‘positieve’ invloed van de common practice in Zuid-Europese landen (Portugal is slechts een gekwadrateerde exponent van wat sinds Napoleon in burocraticis eveneens gebeurt in Spanje, Italië, Frankrijk en Griekenland) op de als een galopperende kanker om zich heen grijpende EU-regelneverij.
“Overduidelijk is in elk geval dat het nepotisme, de corruptie, de zelfverrijking door ‘the powers that be’, de vervalsing van documenten, de klassenjustitie, de clansolidariteit, de toeëigening van privileges, en laat ik hier voorlopig even stoppen om adem te halen, dat dat alles dus EU-gemeengoed is geworden terwijl dat in Portugal toen, nu en tot in de verre toekomst de alledaagse werkelijkheid was, is en zal zijn.
“Kortom: hoe meer regels, hoe meer voorschriften, hoe meer wetten, hoe meer procedures, protocollen en formulieren: hoe meer nepotisme, corruptie, zelfverrijking, vervalsing etc. Verander de mens van vlees en bloed in een nummer en een bureaucratische ‘entiteit’ waarvan bestaan, identiteit, drijfveren en bedoelingen bij voorbaat als verdacht worden beschouwd en moeten worden ‘bewezen’ door formulieren, handtekeningen en stempels, en je kunt er zeker van zijn dat valsheid in geschrifte, fraude, corruptie, en daar gaan we weer eerder regel dan uitzondering wordt.
“De opvatting dat iedere burger een crimineel is totdat het tegendeel door onpersoonlijke formulieren, handtekeningen en stempels wordt bewezen, was de bureaucratische ruggengraat van de Salazar-dictatuur en de voortzetting en perfectionering van een eeuwenoude bureaucratische praktijk. Het zit de Portugees nog altijd in de genen en daar zal het de komende generaties niet snel uit verdwijnen.
“Het is grappig te zien dat een vergelijkbaar bureaucratisch, regel- en proceduregeil apparaat in de afgelopen, zeg veertig jaar vanuit een zelfde soort achterdocht tegen de burger werd opgetuigd door de groter groeiende EU en dat het antwoord van die burger uit alle EU-landen hetzelfde is als het antwoord dat Portugese burgers al sinds eeuwen hebben: een diepe achterdocht tegen de macht en haar bureaucratie, en een enorme vindingrijkheid in het belazeren van die twee. Een bureaucratische macht – zie ook alle dictaturen van vroeger tot nu – vraagt er eenvoudigweg om ten diepste belazerd, dwarsgezeten en bestreden te worden. En terecht.
“Goed, meneer Van Amerongen, dat is één ding. Maar ik ben er door mijn calvinistische vooringenomenheid – mag ik parti pris (dat is Frans) zeggen? – van overtuigd dat er nog iets anders meespeelt. Dat is de door vele eeuwen roomsheid in Zuid-Europese landen geïnternaliseerde behoefte aan ritueel, Roomse heisa en toeters en bellen.”
Arthur: “Als in die elf jaar in Lusitania iets geleerd heb, is het om nooit de kont tegen de krib te gooien zodra er een conflictueuze situatie ontstaat met een mannetje of een juffrouw in een overheidsfunctie. Altijd rustig blijven, met twee woorden spreken, nooit tutoyeren, precies doen wat het tiepje achter het loket zegt, niet eigenwijs en belerend zijn, niet roepen: zo doen wij dat niet in Nederland, en vooral niet proberen te begrijpen wat de logica is achter een bizarre handeling, zoals in dat treinstation van Entroncamento. Je kan dan zeggen; het is niet logisch, maar het is hun logica. Laten we het volgende week eens over die supermarkten hebben. Drie in een rij, kassa erbij, dat kennen ze niet bij bijvoorbeeld de Aldi en de Lidl.
“Dan is het 12 uur ‘s middags en staan er bij mijn Aldi tien man in de rij, alle andere kassa’s dicht. Staan er drie man personeel doodleuk op hun gemakske pakken suiker te stapelen. Niet denken, laat ik effe een kassa openen. Ik denk dat de baasjes van de Aldi en de Lidl in Duitsland geen idee hebben wat voor ongeorganiseerd zooitje het is in hun filialen in bijvoorbeeld de Algarve. Ik kocht bij de Aldi altijd loodzwaar zuurdesembrood, geweldig, en ineens zijn ze daarmee gestopt. En niemand weet waarom! Daar word ik wel eens horendol van. Dat ze niks weten, of niks willen zeggen. In Tsjechië zeggen ze altijd ‘njema‘, en dat betekent vrij vertaald: ‘Ikke niet weten nie’. In dat woordje njema zitten een hele wereld verscholen, een wereld die wij nooit zullen begrijpen. En dat heb ik dus ook met onze Portugezen, professor Pos. Ik spreek u volgende week.”
Ik zag de sneeuw vallen boven de Priorat, een wijnstreek luttele kilometers van mijn aardse paradijsje vandaan. Slechts een bergkam verwijderd worden heerlijke wijnen gemaakt en de huidige winter zou wel eens een ecologisch topjaar in kunnen luiden. Insecten en kou gaan niet goed samen. En lui geworden door de zachte winters van de afgelopen jaren zullen vele insecten geen adequate schuilplaats gezocht hebben. Want boeie!
De snijdende wind, hoewel gemiddeld iets onder de veertig kilometer per uur, zorgde met stoten tot wel 130 kilometer per uur (hoi Mark, klinkt bekend?) dat de nachttemperaturen, hoewel nog net boven nul, het gevoel gaven van Friesland negentiendrieënzestig. “Raúl! Nu overdrijf je toch werkelijk!” Ja, natuurlijk. Ik zeg toch ‘gevoel gaven’?
Pero bueno, barre tijden. Gelukkig hadden de ‘missis’ en ik op tijd inkopen gedaan bij de brandhoutboer en doet de zon zijn deel keurig bijdragen aan het energiehuishouden van de Goderootjes, dus mij krijg je niet gek. Ook bijna niet naar buiten, dat dan ook weer wel, of nou ja, juist niet dus. Hoewel de vistas espéctacular zijn, daar niet van. Een Catalonische zonsopgang of -ondergang valt niet te versmaden, wat vriend klimiljonair Hiemstra je ook vertelt. Heel erg veel mooier kan het niet worden. En als wel, het zal me aan mijn reet roesten. Iberia it is, Iberia it’ll be for all times. Geloof me. Beter dan op het Iberisch schiereiland gaat het leven niet worden.
Wil je in de bouw werken zonder meteen ambiental ingeniero tecnico del interior te worden? Gewoon bouwvarker maar met een rugzakje? In los Paísos Bajos, daar waar je nu vegeteert zeg maar, heb je een probleem makker. Zo niet hier in f*****g Cataluña baby!
Op de bouwplaats van de nieuwe Mercadona te Cambrils, op nog geen twintig (20) meter afstand van de “”ouwe”” Mercadona, met een parkeergarage waar je met een Fiat 500 (oud model) nog niet onbeschadigd in- en uitgaat, is men niet al te zeikerig over wie of wat jij bent als constructiemedewerker zijnde. En te-fukking-recht! Het zal het bouwbedrijf echt wel een beetje moeite hebben gekost, maar uiteindelijk is het gelukt. Bijna-regenboog-dixies.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Ik heb het al eerder gezegd, op het iberisch schiereiland kan je met een gerust hart zijn wie je bent. Er zal altijd iemand zijn die je vervloekt, er zal altijd iemand zijn die je in zijn/haar/whatever armen sluit. Hebben jullie een gaybrapad? Wij hebben een avenue (avinguda in Cataluña, avenida in de rest van Spanje) de la diversitat (Catalan, voorheen de Avinguda del Princep d’ Espanya). Niet alleen in Miami Platja, in werkelijkheid zijn de naambordjes ook al vervangen, met de Principe de España hebben ze hier sowieso al niet veel op, bovendien is die rakker ondertussen el Rey. Nu ja, jullie kennen die mierda als geen ander.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Daar kunnen ze in de VS nog wat van leren. Ons zusterblaadje The Washington Post tweette dit opmerkelijke bericht waarin een blauw gezicht ongegeneerd verdiscriminalificeerd wordt.
Dat zal hier op het Iberisch schiereiland niet zomaar gebeuren. Al was het maar omdat dieren tegenwoordig geen ‘dingen’ meer zijn maar ‘wezens met een ziel en gevoelens’. Dus ook die mogen gewoon zijn wie ze zijn. Resultaat van deze houding is dan ook dat als er een meneer met een samoeraizwaard in een kerk gelovigen te lijf gaat in de kranten geen melding wordt gemaakt van ‘een verwarde persoon’ maar er gewoon wordt vermeld dat de dader uit Marokko afkomstig is en de daad waarschijnlijk religieus gemotiveerd was.
Verfrissend nietwaar? En we gaan niet eens rollend over straat met zijn allen.
Zo, op naar Mo, mijn kapper. Hasta la próxima.
De in dit artikel geuite meningen en standpunten zijn die van de auteur en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de meningen of standpunten van TPO.
