LONDEN (AP) – Een belangrijke EU-wet die bedoeld was om Europese bedrijven op weg te helpen naar net-zero dreigt ernstig te worden afgezwakt door de lidstaten, zo blijkt uit een vertrouwelijk document dat is doorgegeven aan The Associated Press. Bedrijven zijn schijnbaar niet langer verplicht om de doelstellingen van het Akkoord van Parijs te implementeren.
De Corporate Sustainability Due Diligence-richtlijn was bedoeld om bedrijven te dwingen milieu- en mensenrechtenschendingen in alle onderdelen van hun bedrijfsvoering uit te bannen. De wetgeving moest ervoor zorgen dat de activiteiten van bedrijven in overeenstemming waren met een wereldwijde temperatuurstijging van niet meer dan 1,5 graden Celsius.
Maar een briefing van 9 november die The AP in handen kreeg, bevat details over een afgezwakt voorstel waardoor de hele financiële sector buiten de oorspronkelijke wet zou vallen.
Banken en verzekeraars behoren tot Europa’s grootste bijdragers aan de opwarming van de aarde, door het financieren of verzekeren van nieuwe olie- en gasprojecten of landbouwbedrijven die tropische regenwouden kappen.
Non-profitorganisaties waarschuwen ook dat het nieuwe voorstel zou betekenen dat bedrijven alleen maar plannen hoeven te hebben om CO2-arme doelen te halen, en deze niet echt hoeven waar te maken – een recept voor greenwashing.
Toen het werd onthuld, juichten milieuactivisten de wet toe. Maar er is momenteel een impasse over de definitieve tekst tussen het Europees Parlement, dat strenge wetgeving wil, en de Raad van de Europese Unie, bestaande uit ministers van alle 27 lidstaten.
Veel van de laatstgenoemden willen minder strenge bepalingen, omdat ze zich zorgen maken over de impact van strenge regelgeving op hun economieën.
Spanje is momenteel voorzitter van de Raad en probeert alle lidstaten het eens te laten worden over de door hen gewenste versie van de wet. Haar poging om de impasse te doorbreken werd uiteengezet in de vertrouwelijke briefing.
De voorgestelde regels voor de financiële sector hadden geleid tot “moeilijke problemen om te overwinnen bij het uitwerken van een redelijke landingszone” met het Europees Parlement, zei het voorzitterschap.
Als oplossing stelt het voorzitterschap voor om de financiële sector uit te sluiten, waardoor de uitbreiding naar de financiële sector naar een later stadium wordt verschoven.
Dit kwam als een schok voor campagnevoerders, die waarschuwen dat als het wordt uitgesteld, de financiële sector misschien nooit wordt opgenomen. De volgende Europese verkiezingen zijn in juni 2024, en velen geloven dat daarna de kans om dit toe te voegen verkeken is.
Als onderdeel van haar plan om in 2050 klimaatneutraal te zijn, heeft de Europese Unie een breed scala aan maatregelen aangenomen. Van het verminderen van het energieverbruik tot het sterk terugdringen van de uitstoot van transport en het hervormen van het EU-handelssysteem voor broeikasgassen.
Maar met de verkiezingen voor de deur zijn sommige leiders en wetgevers bang om de kiezers tegen zich in het harnas te jagen met bindende wetgeving en beperkende eisen.
In oktober nog stelde de raad voor om wetten voor de financiële sector op te stellen waar individuele landen wel of niet aan mee konden doen.
Richard Gardiner, hoofd EU-beleid bij de World Benchmarking Alliance, een Nederlandse non-profit die de duurzaamheid van wereldwijde bedrijven onderzoekt, noemde de huidige aanpak een “enorme stap terug op de geboekte vooruitgang”.
“Als je de financiële sector uitsluit, sluit je een belangrijke aanjager van verandering uit,” zei hij.
“Het gaat in tegen de meerderheidsstandpunten van het EU-parlement, de Commissie en de meeste lidstaten”, voegde hij eraan toe. Hij plaatste vraagtekens bij de “ongepaste invloed” van grote landen die “bereid zijn om toe te geven aan de lobbybehoeften van de financiële sector”.
René Repasi, hoofdonderhandelaar over de financiële clausules in de wet, zei in een telefonisch interview dat financiën de brandstof van de wereldeconomie zijn en fundamenteel verbonden zijn met het milieu.
Hij legde de schuld voor de verandering duidelijk bij Frankrijk, maar zei dat hij nog geen geloofwaardige of overtuigende argumenten had gehoord die hun standpunt rechtvaardigden.
Een akkoord over financiën werd eerder door alle lidstaten gesteund, onthulde hij. “En toen, op het laatste moment, zei Frankrijk dat het zijn veto zou uitspreken”.
“Frankrijk is de drijvende factor,” zei hij.
Uit een document van Franse ambtenaren van november vorig jaar, dat The AP in handen kreeg, blijkt dat het voorstelde om de financiële sector niet langer wettelijk te verplichten om milieuschade aan te pakken die verband houdt met haar financieringsactiviteiten.
Ondertussen blijkt uit notulen van een EU-bijeenkomst in oktober van dit jaar, die ook door het AP zijn ingezien, dat Frankrijk zich “tegen het voorstel en tegen alle opties” heeft uitgesproken die toen werden voorgesteld op het gebied van financiën.
Een bron in het Franse onderhandelingsteam zei over de telefoon: “Frankrijk steunt de uitsluiting van de financiële sector van de werkingssfeer van de richtlijn.”
Maar Frankrijk steunt een aantal bepalingen die de verplichtingen van de financiële sector in het kader van deze richtlijn versterken.
“We weten dat bedrijven verantwoordelijk zijn voor het overgrote deel van de klimaatverwoestende emissies,” zei Alban Grosdidier van Friends of the Earth Europe. Hij waarschuwde dat de voorgestelde wijzigingen de nieuwe wet “zwak en onuitvoerbaar” zouden maken.
En Grosdidier zei dat een andere clausule, die bedrijven dwingt zich te houden aan het Akkoord van Parijs, tandeloos zou worden door de wijzigingen. Het Europees Parlement wil dat lidstaten ervoor zorgen dat hun bedrijven een plan uitvoeren om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau.
Maar de voorkeursversie van de Raad zou bedrijven alleen opdragen om “een plan aan te nemen” dat is afgestemd op het Akkoord van Parijs, samen met een aantal acties.
Ze willen ook de handhaving van het wetsvoorstel wijzigen om duidelijk te maken dat landen alleen hoeven te controleren of plannen zijn “aangenomen”. De implicatie, zeggen campagnevoerders, is dat deze plannen niet noodzakelijkerwijs hoeven te worden geleverd.
Uit de uitgelekte briefing blijkt dat het EU-voorzitterschap nu de voorkeur geeft aan de zwakkere regelgeving, waarschuwen non-profitorganisaties. Als een “voorgestelde oplossing” voor de impasse, zouden bedrijven een “inspanningsverplichting” moeten tonen om zich aan te passen aan het Akkoord van Parijs.
In juridische termen zou een “resultaatverplichting” veel sterker zijn geweest, zegt Marion Lupin, advocaat en beleidsmedewerker bij de European Coalition for Corporate Justice.
“Het gebruik van de uitdrukking ‘middelenverplichting’ heeft hier het effect dat bedrijven alleen een plan hoeven te hebben om zich aan te passen aan Parijs. In tegenstelling tot het daadwerkelijk implementeren van dat plan,” zei Romain Hubert, een onderzoeker bij de in Parijs gevestigde analisten van het Institute for Climate Economics.
Grosdidier van Friends of the Earth zei dat het nieuwe voorstel zelfs contraproductief zou kunnen zijn, omdat het aannemen van een plan zonder plicht tot implementatie een “vrijbrief voor greenwashing” is.
Een woordvoerder van het Spaanse voorzitterschap van de EU-Raad gaf geen commentaar.
De ambassadeurs van de lidstaten bespreken de nieuwe voorstellen woensdag. Als ze het eens worden, zullen ze de basis vormen voor de laatste onderhandelingen met het Europees Parlement.
Zodra onderhandelaars van alle partijen een compromis hebben bereikt, moet het formeel worden goedgekeurd door zowel het parlement als de Raad om in het hele blok met ongeveer 450 miljoen burgers een wet te worden.
