Opinie

Een jaar van verantwoording: Oekraïne’s defensie en diplomatie in 2024 en de visie op de toekomst

11-01-2025 11:54

Oekraine
Oekraïense tank. Foto: Sergei Grits/AP

Het herstellen van democratische instellingen zal cruciaal zijn om het vertrouwen van het publiek te herwinnen, sociale samenhang te bevorderen en de grieven die door de oorlog zijn ontstaan aan te pakken. Terwijl we 2025 ingaan, ontvouwt de Russische oorlog in Oekraïne zich te midden van veranderende strategieën, diplomatieke ambities en toenemende druk, zowel in eigen land als internationaal.

 

Iuliia Mendel, The Jerusalem Post, 11 januari 2025 – De oorlog, die nu diep verankerd is in de Europese geopolitiek, heeft Oekraïne ertoe aangezet steeds agressievere verdedigingsstrategieën te hanteren. Door de strijd naar Russisch grondgebied te verplaatsen, verhoogde het land niet alleen de inzet maar ook de risico’s voor beide legers aanzienlijk.

In 2024 verlegde Oekraïne zijn militaire focus naar legitieme doelen zoals olieraffinaderijen en munitiedepots, zowel in de bezette gebieden als op Russisch grondgebied. Deze aanvallen op essentiële aanvoerlijnen hadden als doel de Russische oorlogsmachine te verzwakken, een zet die het Kremlin verraste en westerse hoofdsteden zorgen baarde.

De gevolgen waren aanzienlijk, aangezien de internationale olieprijzen stegen en sancties zoals het Europese prijsplafond van 60 USD per vat slechts een beperkt effect hadden. Moskou bleef zijn oorlogsmachine financieren door nieuwe klanten te vinden en beschadigde faciliteiten te herstellen.

Rusland richt zich op Oekraïne’s energie-infrastructuur

Als reactie op Oekraïne’s aanvallen, sloeg Rusland resoluut terug en richtte zijn pijlen op Oekraïne’s vitale energievoorzieningen. Faciliteiten die in de Sovjettijd met decennialange investeringen waren gebouwd, werden systematisch aangevallen door Russische raketten. Dit liet steden zonder elektriciteit achter en dwong de bevolking afhankelijk te worden van humanitaire hulp.

Midden 2024 bleek uit rapporten dat driekwart van Oekraïne’s thermische krachtcentrales niet operationeel was. Dit was een onmiskenbare indicatie van de verwoestende impact van de oorlog op de dagelijkse infrastructuur en de nationale weerbaarheid.

Kerncentrale van Zaporizja, foto: Ihor Bondarenko/Shutterstock

Diplomatieke inspanningen zonder tastbare vooruitgang

De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy leidde vredesbesprekingen, waaronder een spraakmakende top in Zwitserland in juni 2024, maar deze leverde weinig op. Rusland en zijn bondgenoot China waren opvallend afwezig. Ondertussen boden geheime onderhandelingen, gemedieerd door Qatar, een tijdelijke verlichting.

Rusland stopte gedurende anderhalve maand met het bombarderen van Oekraïne’s energie-infrastructuur, maar het herstel was van korte duur. Zodra het herstel op gang kwam, richtte Oekraïne opnieuw zijn aandacht op Russisch grondgebied, met een opvallende militaire operatie in Koersk.

De operatie in Koersk bracht tijdelijk een morele impuls voor de troepen, maar de stijgende desertiecijfers bleven een groot probleem. Soldaten verlieten het front in ongekende aantallen, vaak vanwege een tekort aan mankracht en groeiende desillusie over de richting van de oorlog.

In 2024 bereikte het desertiecijfer een historisch hoogtepunt van 80.000 soldaten. Volgens de Oekraïense procureur-generaal zijn sinds het begin van de Russische invasie in 2022 meer dan 100.000 soldaten aangeklaagd onder de Oekraïense wetten tegen desertie. Dit tekort aan mankracht leidde ertoe dat militaire recruiters mannen willekeurig van de straat haalden, waaronder individuen die fysiek ongeschikt waren voor de dienst, wat leidde tot beschuldigingen van mensenrechtenschendingen.

Een colonne van de Russische strijdkrachten op weg naar het Sudzhansky-district van de Koersk-regio. Foto: Persdienst van het Russische ministerie van Defensie/AP

De invloed van Trump’s herverkiezing

In augustus 2024 presenteerde Oekraïne een overwinningsplan dat meer vragen opriep dan antwoorden bood over hoe de langetermijndoelen van soevereiniteit en veerkracht konden worden bereikt. Ondertussen wekte de herverkiezing van Donald Trump hoop bij sommige Oekraïners.

Uit enquêtes bleek dat 45 procent van de Oekraïners geloofde dat zijn leiderschap vredesonderhandelingen dichterbij kon brengen. Toch blijft de realiteit dat hoop op verandering afhankelijk is van concrete acties in plaats van woorden.

 

De uitdaging om democratie te herstellen en het land te verenigen

Oekraïne begint 2025 met de monumentale taak om zowel zijn militaire inspanningen voort te zetten als een levensvatbaar economisch en democratisch kader op te bouwen. Het herstellen van democratische waarden, zoals de rechtsstaat, mensenrechten en burgerbetrokkenheid, blijft de sleutel tot een verenigde samenleving.

Tegelijkertijd moeten stappen worden ondernomen zoals het opheffen van de krijgswet, het heropenen van grenzen, het revitaliseren van de economie en het organiseren van verkiezingen.

De toekomst van Oekraïne blijft onzeker, aangezien de betrouwbaarheid van mogelijke vredesakkoorden en de voortdurende dreiging van Russische aanvallen grote vragen oproepen. Het succes van Oekraïne hangt af van de steun van de internationale gemeenschap en zijn eigen vermogen om veerkracht en stabiliteit te bevorderen.

Elke nieuwe militaire confrontatie benadrukt de hoge kosten van inactiviteit, terwijl elke wapenstilstand een glimp van hoop biedt.