Buitenland

Patriot-raketten van Israël naar Oekraïne in grootste Amerikaanse wapenlevering

29-01-2025 10:13

De toen nog voormalig president Donald Trump (r) en de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy in Trump Tower, 27 september 2024, in New York. Foto: Julia Demaree Nikhinson/AP

De Verenigde Staten hebben ongeveer 90 Patriot-luchtverdedigingsraketten vanuit Israël naar Oekraïne overgebracht via Polen. Het kan gezien worden als de meest significante wapenlevering tussen Israël en Oekraïne sinds het begin van de grootschalige Russische invasie in februari 2022.

 

Redactie, TPO, 29 januari 2025 – Drie bronnen die bekend zijn met de operatie bevestigen dat het Amerikaanse leger deze Patriot-raketten heeft getransporteerd.

Volgens nieuwssite Axios zijn Amerikaanse luchtmachtvliegtuigen (C-17 transportvliegtuigen) onlangs geland op een luchtmachtbasis in Zuid-Israël en vervolgens doorgereisd naar Rzeszów, Polen, een belangrijke hub voor westerse militaire hulp aan Oekraïne. De levering zou naast de 90 Patriot-raketten ook extra apparatuur bevatten, zoals radars, die eerst in de VS zullen worden gereviseerd voordat ze worden ingezet.

Dit is de grootste overdracht van militair materieel van Israël naar Oekraïne sinds Rusland op 24 februari 2022 een grootschalige aanval begon. De raketten waren eerder opgeslagen door de Israëlische Defensiemacht (IDF) nadat deze hun Patriot-luchtverdedigingssystemen vorig jaar buiten gebruik hadden gesteld.

Patriot-luchtverdedigingssystemen op de luchthaven van Rzeszów-Jasionka, Polen, in 2023. Foto: Ina Fassbender/AFP/Getty Images

Zorgen over Russische vergelding

Oekraïne vroeg maandenlang om toegang tot Israël’s afgedankte Patriot-systemen, maar Tel Aviv was aanvankelijk terughoudend. De Israëlische regering vreesde dat directe wapenleveranties aan Oekraïne tot vergeldingsacties van Moskou konden leiden. Rusland onderhoudt nauwe militaire en inlichtingenbanden met vijanden van Israël in de regio, waaronder Iran en Syrië.

Eerder dreigde het Kremlin Iran te voorzien van geavanceerde rakettechnologie en gevechtsvliegtuigen, wat de militaire machtsverhoudingen in het Midden-Oosten aanzienlijk zou kunnen veranderen. Iran levert op zijn beurt al duizenden Shahed-drones aan Rusland, die worden ingezet tegen Oekraïense steden.

Israëlische functionarissen zijn bezorgd dat het bewapenen van Oekraïne Moskou ertoe zou kunnen aanzetten om zijn samenwerking met Teheran te intensiveren, inclusief ondersteuning voor Iraanse raket- en nucleaire programma’s.

Religieuze spanning beïnvloedt Patriot-rakettenoverdracht

Ook religieuze spanningen spelen een rol. De diplomatieke impasse werd pas in september 2024 doorbroken, toen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu uiteindelijk instemde met de overdracht. Bronnen bij Axios suggereren dat zijn beslissing is beïnvloed door de wens om een wederdienst van Oekraïne te verkrijgen: toestemming voor ultraorthodoxe Joodse pelgrims om Uman te bezoeken, een stad in centraal Oekraïne waar jaarlijks een bedevaart plaatsvindt naar het graf van Rabbi Nachman van Breslov.

Oekraïense functionarissen weigeren echter over de pelgrimage te onderhandelen totdat Netanyahu instemt met de overdracht van de Patriot-raketten. Onder toenemende druk van de VS en het vasthoudende standpunt van Oekraïne, gaf Netanyahu uiteindelijk groen licht om de raketten terug te geven aan Washington, waarna ze werden opgeknapt en doorgestuurd naar Oekraïne.

Israël benadrukt dat het geen wapens levert aan Oekraïne

Ondanks Netanyahu’s goedkeuring blijven Israëlische functionarissen benadrukken dat dit géén wapenlevering aan Oekraïne betreft, maar slechts een terugkeer van Amerikaans eigendom. Dit standpunt moet diplomatieke dekking bieden en een confrontatie met Rusland vermijden.

Een hoge Israëlische functionaris vertelt ook aan Axios dat Israël Moskou vooraf heeft geïnformeerd over de overdracht en benadrukt dat het slechts om een “teruggave van het Patriot-systeem aan de VS” gaat. Een vergelijkbare situatie deed zich eerder voor toen de VS artilleriegranaten uit Israëlische voorraden naar Oekraïne stuurde.

Diplomatiek spel tussen Zelensky en Netanyahu

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky en Netanyahu spraken dinsdag met elkaar toen de overdracht werd afgerond. In een verklaring op X meldt Zelensky dat de twee leiders overlegden over “nauwe samenwerking met partners, met name de Verenigde Staten en president Donald Trump.” De gesprekken gingen ook over militaire hulp en bredere veiligheidskwesties, hoewel verdere details niet openbaar werden gemaakt.

 

Het Pentagon, hoofdkwartier van de Amerikaanse strijdkrachten, weigert commentaar te geven op de overdracht. Netanyahu’s kantoor bevestigt dat het Patriot-systeem is teruggegeven aan de VS, echter zegt men niet te weten of de apparatuur uiteindelijk in Oekraïne is beland.

De Israëlische regering presenteert de deal als een logistieke overdracht in plaats van een directe wapenlevering aan Kiev, om verdere spanningen met Moskou te voorkomen. Het is veelzeggend over de lastige balans die Israël probeert te bewaren tussen de VS en Rusland, terwijl het ook zijn eigen veiligheidsbelangen in Gaza en Iran beheert.

Oekraïne’s groeiende afhankelijkheid van diplomatieke achterkamertjes

De overdracht benadrukt ook hoe Oekraïne steeds meer afhankelijk is van complexe diplomatieke manoeuvres om essentiële luchtverdedigingssystemen veilig te stellen, terwijl Russische raketten en drones blijven toeslaan op de Oekraïense energie-infrastructuur en steden.

Ondertussen blijft Kiev aandringen op meer geavanceerde luchtverdedigingssystemen van zijn westerse bondgenoten. Oekraïense functionarissen stellen dat een sterkere luchtverdediging cruciaal is om zowel het slagveld als de burgerbevolking te beschermen tegen Russische aanvallen.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky, 8 januari 2025. Foto: Efrem Lukatsky/AP

De (niet-bevestigde) levering van de Patriot-raketten vindt plaats terwijl de nieuwe regering-Trump alle Amerikaanse buitenlandse hulp herbeoordeelt, met een 90 dagen durende pauze die wereldwijd cruciale programma’s beïnvloedt, zo ook die betrekking hebben op Oekraïne.

Hoewel militaire hulp aan Oekraïne vooralsnog onaangetast blijft door deze bevriezing, laat de situatie zien hoe onzeker de internationale steun is waarop Kiev vertrouwt. Dit onderstreept maar weer eens waarom bilaterale deals – zoals de recente overeenkomst tussen Netanyahu en Zelensky – van vitaal belang zijn voor Oekraïne’s voortdurende strijd tegen Rusland.

Bron: Kyiv Post