Grote verschillen in gemeentelijke financiële steun aan statushouders

De financiële ondersteuning voor statushouders die overstappen van asielopvang naar huisvesting in een gemeente verschilt sterk per gemeente. Dat blijkt uit het dinsdag gepubliceerde onderzoeksrapport ‘Vliegen of Vallen’ van VluchtelingenWerk Nederland (VWN) onder 55 gemeenten. De organisatie noemt de verschillen enorm en spreekt van een willekeurige aanpak.

Redactie, TPO, 15 april 2025 – Volgens VWN vallen veel statushouders tussen wal en schip doordat het leefgeld in de opvang niet goed aansluit op de bijstandsuitkering na verhuizing.

Hoewel de meeste gemeenten een regeling hebben om dit gat te dichten, lopen de bedragen flink uiteen: van 300 tot 1500 euro voor gezinnen en van 200 tot 1000 euro voor alleenstaanden.

‘Onvoldoende aandacht voor kwetsbare positie statushouders’

Ook de voorwaarden, uitbetalingsvormen, termijnen en snelheid van uitkering verschillen aanzienlijk. VWN signaleert dat er in het gemeentelijk beleid weinig rekening wordt gehouden met de kwetsbare positie van statushouders, die vaak de taal nog niet goed spreken, het Nederlandse systeem niet kennen en kampen met trauma’s en een gebrek aan netwerk.

In het onderzoeksrapport ‘Vliegen of Vallen‘ schets VWN een aantal situaties die tijdens het onderzoek boven water kwamen:

• Vluchtelingen die weken, soms zelfs maanden, zonder enkele inkomsten zitten. Want toeslagen worden niet direct uitgekeerd en werk is niet direct gevonden.
• Vluchtelingen die langere tijd in een volledig kale woning verblijven, omdat er geen geld is voor een vloer, gordijnen of bedden en matrassen.
• Gezinnen die na gezinshereniging moeten zien rond te komen van één uitkering.
• Torenhoge rekeningen door misverstanden. Denk aan zorg ontvangen van een instantie die geen contract heeft met de verzekering.
• Gemeenten die bepaalde zaken vergeten te regelen, waardoor vluchtelingen te maken krijgen met aanmaningen en incassokosten.
• Vluchtelingen die de lening om inboedel te kopen moeten gebruiken om de eerste weken van te leven. En zo het ene gat moeten vullen met het andere.

‘Een slecht georganiseerde financiële start leidt tot schulden’

VWN-bestuursvoorzitter Frank Candel stelt dat statushouders tijdens de asielprocedure vrijwel niks mogen en noodgedwongen in de wachtstand staan.

“Op het moment dat ze een woning toegewezen krijgen, moeten ze ineens van alles regelen”, aldus Candel, die bovendien constateert dat dit in veel gemeenten ook nog eens “heel ingewikkeld” blijkt te zijn.

En een slecht georganiseerde financiële start leidt volgens hem tot schulden en veel stress: “Dit vormt een belemmering voor de integratie en participatie van statushouders.”

Collectief maatwerk

VWN pleit voor collectief maatwerk en speciale regelingen voor vluchtelingen in álle gemeenten, en doet daarvoor in het rapport uitgebreide aanbevelingen.

“Een landelijke aanpak zorgt voor duidelijkheid bij vluchtelingen, gemeenten en andere betrokken partijen én bespaart het kosten. Want hoe eerder er een stabiele basis is voor integratie, hoe eerder mensen kunnen integreren en bijdragen aan de maatschappij”, concludeert VWN in haar rapport.

Bron: VluchtelingenWerk Nederland (VWN)