De Duitsers vertrekken dit jaar uit Afghanistan. Tot voor kort was er alleen sprake van een forse troepenreductie in 2013, en van blijven hangen tot ook de Amerikanen (in 2014) vertrekken, maar Berlijn maakte onlangs bekend dat het dit jaar echt schluss is. De Nederlandse politie-opleiders maken gebruik van Duitse bescherming. Wellicht dat er vervanging kan worden geregeld, maar de kans is groot dat ook Nederland dit jaar Afghanistan verlaat. Dan resteren de Britten en de Amerikanen. Beide hebben afgelopen jaar, net als Duitsland, forse reducties aangekondigd, en dan een definitief vertrek in 2014. Maar ook voor hen geldt: hoe minder manschappen er overblijven, hoe moeilijker het verblijf aldaar nog te rechtvaardigen is.
Vrijwel alle manschappen zitten in feite opgesloten in hun compounds. Het land zélf, dat hebben ze al opgegeven. Het ligt voor de hand dat Obama en Cameron dit jaar besluiten de laatste eenheden versneld terug te roepen. En dan komt nog dit jaar een einde aan een militaire blunder van wereldformaat: ingrijpen in Afghanistan.
Blunder? Er is juist veel bereikt, schrijft onderwijskundige Leo Schellekens op ThePostOnline. Twaalf jaar westerse bezetting heeft het land vooral goed gedaan. Toen de VS in 2001 het land binnenvielen en het Talibanbewind verjoegen, zat het helemaal aan de grond.
Schellekens: ‘Nu gaan alweer meer dan 8 miljoen kinderen naar school en is het aantal onderwijzers met een factor 8 toegenomen. (…) Tijdens de Talibanperiode waren er slechts een paar telefoonlijnen waar over gesprekken met het buitenland gevoerd konden worden. Dit jaar heeft 85 procent van de bevolking een mobiele telefoon, wat bevorderlijk is voor de introductie van “modernere” ideeën in dit aartsconservatieve land. Ook in de gezondheidszorg is sinds 2001 veel vooruitgang geboekt. (…) Sociale en economische veranderingen vergen tijd en geduld, zeker in een “achtergebleven” land als Afghanistan. Maar de kiemen zijn zichtbaar voor iedereen die dat wil zien.’
Het is duidelijk dat Schellekens inderdaad dolgraag iets wíl zien. Natuurlijk zijn er positieve cijfers te vinden, zeker als je gaat vergelijken met het Stenen Tijdperk onder de Taliban. Westerse regeringsvoorlichters kunnen ze bij karrenvrachten aandragen. Schellekens is in zijn bijdrage ook al te gemakkelijk bezig: hoe zit het met het meisjesonderwijs? Wat zegt een ‘factor 8’ nou helemaal? En maakt de Taliban niet net zo driftig gebruik van mobieltjes om haar boodschap te verspreiden?
Maar het grootste probleem met het overspannen vooruitgangsgeloof à la Schellekens is niet dat de cijfers niet “waar” zouden zijn, maar dat de Afghanen zélf daar heel anders tegenaan kijken.
De massa der Pakistani en Afghanen beschouwen hun landen als het bezette grensgebied van de islamitische wereld. De frontlijn van een wereldomspannende clash of cultures. Dat idee wordt ze inderdaad door allerlei fanatici en cynici aangepraat – maar bedenk: in de VS denkt de meerderheid er exact zo over. Dankzij fanatici en cynici.
En al dat gepraat over beter onderwijs, over betere medische zorg, en natuurlijk de gratis porno – allemaal leuk en aardig, maar slechts de ontwikkelde minderheid der Afghanen ziet er de universele waarde van in. Voor de grote meerderheid der Afghanen dat niet meer dan bijzaken; fleurige gordijntjes voor de ramen om een totaal vervallen en verwaarloosd pand te verhullen; een pand verwoest door een gehate bezetter.
De massa der Afghanen zal, na twaalf jaar bezetting, alle vooruitgang waar wij in het Westen zo veel waarde aan hechten en waar Schellekens zo trots op is, beschouwen als Afghanistan-vreemde, islam-vijandige ontwikkelingen die zo snel mogelijk teruggedraaid moeten worden.
Maakte de bezetter zich sterk voor persvrijheid? Vrouwenradio? Gratis porno? Juist. Laten we dan maar beginnen met die vrijheid afschaffen. Meisjesscholen? Een Westerse uitvinding. Kan niet goed zijn. Gelijke rechten voor vrouwen? Was dat niet de reden waarom Jolande Sap toch bereid was troepen te sturen? Weg ermee dus! Vaccinatie? Zeg maar gerust westerse opdringerigheid – en die westerse dokters werken ook nog voor de CIA, zoals bleek uit de vangst van Bin Laden.
Nee, zodra de bezetter vertrokken is, maken de Afghanen aan het grootste deel van die westerse ‘vooruitgang’ collectief en effectief een einde. Omdat ze hun eigen toekomst willen bepalen. En dat betekent voor de komende jaren het tegenovergestelde van wat de bezetter zo belangrijk vond.
Schellekens heeft in één opzicht gelijk. Vooruitgang, die trage gang richting persoonlijke vrijheid, tolerantie en maatschappelijke gelijkheid, vergt inderdaad veel geduld. Maar juist dat geduld, daaraan ontbreekt het in het Westen. Wellicht komt het door onze christelijke wortels maar om de een of andere reden denken westerlingen niet alleen dat hun eigen cultuur superieur is aan andere culturen (dat denken álle culturen) maar denken ze paradoxaal genoeg óók dat hun cultuur geschikt is voor de hele wereldbevolking.
Anders geformuleerd: het Westen beschouwt zijn cultuur enerzijds als het unieke resultaat van duizenden jaren geschiedenis, maar ook als een heel simpel samen te vatten en te exporteren consumptieartikel. Dat we die aan anderen opdringen, is geen agressie; we beschouwen dat als onze morele plicht. De rest van de wereld zal ons daar uiteindelijk dankbaar voor zijn.
Maar zo werkt het dus niet. Een opgelegde democratie is geen democratie; opgelegde vrijheid, opgelegde vooruitgang, wordt simpelweg beschouwd als onderdeel van een opgelegde cultuur. Vooruitgang dient vanuit een volk zelf voort te komen, anders heeft het geen basis en dus geen toekomst. Voor 2001 zette de Taliban de klok een paar eeuwen terug. Zoiets laat zich niet door buitenlandse overheersers herstellen.
Zodra de westerse troepen verdwenen zijn, is een nieuwe terugslag richting de middeleeuwen onvermijdelijk. En pas daarna, wanneer de Afghanen de tijd krijgen om hun eigen chaos te organiseren, is er een kans dat van binnenuit krachten ontstaan die het land vooruit willen stuwen. Daar zullen we op moeten wachten. Dàt is het geduld dat we op moeten brengen.
