De Utrechtse Kohnstammschool is een keurig blanke openbare basisschool. Zo’n school waar je je kinderen naartoe stuurt (en de leerlingen komen uit heel Utrecht) om te voorkomen dat ze geconfronteerd worden met een Marokkaantje of een Turkje in de klas. Want ja, niks mis mee natuurlijk, maar met hun kromme Nederlands halen dat soort kinderen het peil van het onderwijs zo naar beneden. En dat wil je je kind niet aandoen, zo’n valse start. Maar niet alles is wit, daar op de Kohnstammschool. Zwarte Piet is er nog zwart. En één ouder pikt dat niet.
Ze wil dat de school zwarte Piet weert. Altijd, overal. Ze wil niet dat haar kinderen ‘dag in dag uit worden blootgesteld aan een karikatuur die zwarte mensen kwetst en vernedert. (…) zo wordt in de hoofden van de kinderen het beeld opgeroepen dat zwarte mensen dom, slordig en meer in het algemeen anders zijn.’ De moeder (ze blijft anoniem) kwam er met de school niet uit. Die vindt dat ze qua kleur van Piet de landelijke lijn en het Sinterklaasjournaal moet volgen. En dus is ze nu naar het College voor de Rechten van de Mens gestapt. De SPO (de koepel van Utrechtse openbare basisscholen) laat weten: ‘We hebben gezegd dat aan zo’n beslissing eerst een uitgebreide dialoog vooraf gaat. Daar is ze het niet mee eens.’
Even een paar vuiltjes vooraf. Nee, de Kohnstammschool hoeft niks af te stemmen op wat er elders gebeurt, of op het Sinterklaasjournaal. Geen kind dat op 5 december in tranen uitbarst als blijkt dat de schoolpieten een ander kleurtje hebben. En wat het SPO betreft: er is totaal geen behoefte aan ‘een uitgebreide dialoog’. Ik weet dat ze daar in het onderwijs dol op zijn, alles bespreken totdat iedereen doodmoe is, maar zeg gewoon dat elke Utrechtse school zijn Pieten naar eigen inzicht mag kleuren. Van mijn part volstrekt democratisch op basis van een stemming onder de ouders (Dan worden de Pieten overigens allemaal overal zwart).
Dan wat betreft deze moeder. Ik betreur het uiteraard ten eerste dat ze van ‘zwarte mensen’ spreekt. Ze zal het goed bedoelen maar het over-, overgrote deel der donker gekleurde mensheid is in het bezit van de meest fraaie tinten, van lichtjes mokka tot heel diep glanzend kastanjebruin, en hier en daar een pikzwart volk – maar door haar worden ze allemaal met dezelfde teerkwast behandeld. Discriminerend vind ik dat. Verder kan ik het wel weer waarderen dat ze elke dialoog blijkbaar afwijst en gelijk naar het College voor de Rechten van de Mens is gestapt (dat overigens ook in Utrecht zit). Dat is zo heerlijk Nederlands. Geen bek opendoen, niks willen uitpraten, maar gelijk naar de (al dan niet rijdende) Rechter stappen. Die dan mag constateren dat een gesprekje wellicht nuttig was geweest.
Maar waar het me hier om gaat is haar opvatting over opvoeden. Ze wil niet dat haar kinderen aan iets verkeerds worden blootgesteld (verkeerd in haar eigen opinie), want dan krijgen ze verkeerde ‘beelden in hun hoofd’. Dus wil ze voorkomen dat haar kinderen ooit Zwarte Piet te zien krijgen. Waarschijnlijk vindt ze dat de zijpanelen van de Gouden Koets ook gewit moeten worden. En een aardig deel van de Amsterdamse binnenstad mag gesloopt (en praktisch heel de historische, na 1945 nog zo keurig uit beton verrezen binnenstad van Middelburg.) Wat kan storen, moet weg.
Dat is je kind weerbaar maken. Dat is er voor zorgen dat je kind weet wat er in de wereld te koop is, en dat het in staat is om daar een gefundeerde mening over te vormen. En bij die wereld hoort de school. Een broedplaats van kleinzieligheid en misverstanden, zo heb ik als ouder ontdekt. Uren ben ik bezig geweest met mijn kinderen duidelijk maken dat de juf of de meester uit zijn nek kletste. Dat ze dus niet klakkeloos moeten geloven wat daar wordt getoond en gezegd. En hetzelfde geldt voor wat klasgenootjes zeggen. En het geldt dubbel-en-dwars voor wat de ouders van klasgenootjes zeggen. Nee, van limonade en snoep krijg je geen ADHD. Nee, een vriendje dat slechts langzaam leert lezen en schrijven is niet gelijk dyslectisch. Nee, Jantje is niet hoogbegaafd, zijn ouders zijn gewoon strontvervelend. Jazeker, de televisie kan ook liegen.
Uren ben ik daar zoet mee geweest. Steeds opnieuw werden mijn kinderen op school, op straat, in de winkel of waar dan ook geconfronteerd met de benepenheid, kleinburgerlijkheid, en pure domheid van dit volkje. En steeds opnieuw kon ik het niet laten om mijn kinderen de les te lezen. Om daar mijn eigen, ongetwijfeld ook (in de ogen van velen) bekrompen visie tegenover te stellen. Zo leerden ze, hoop ik, dat er vele meningen bestaan, dat al die meningen mogen bestaan, en dat er geen enkele mening heilig is. Maar eerlijk gezegd hoefde ik ze nooit te vertellen dat Zwarte Piet niet hetzelfde is als een Marokkaantje of een Turks jochie of een negerjochie. Kijk, dat is nou het voordeel van een school uitkiezen die bij de wijk aansluit.
Waar ik me aan stoor zijn luie ouders. Ouders die geen tijd hebben om hun kinderen op te voeden. Die vinden dat hun kinderen simpelweg door anderen volgegoten moeten worden met alles wat politiek correct is. Die vinden dat hun kinderen gevuld moeten worden met keurig burgertruttige standpunten, en vooral nooit iets anders moeten zien of horen – want dan moet je als ouders uitleggen dat een zaak wellicht meerdere kanten heeft. Ouders die hun kind niet weerbaar maar juist kwetsbaar maken doordat ze ze afschermen van de boeiende, schurende, scheldende samenleving. Die willen dat hun kinderen overal een aangeharkte Jip-en-Janneke wereld aantreffen – want dan heb je geen omkijken naar die koters. Ouders die blijkbaar zélf geen raad weten met het feit dat andere burgers, met net zo veel rechten als zij, ergens totaal anders over denken, Nee, ík vind dat fout en dus moet het weg. En vaak geeft de rest van de samenleving nog toe ook. Schandalig. Zo’n volk verdient geen democratie.
De ‘hefboom van de verontruste enkeling’ noemt filosoof Sebastien Valkenberg dat deze zaterdag in de NRC. En hij verwijst naar voorbeelden als de verwijdering van het boek De Grote Vriendelijke Reus van Roald Dahl uit de Aldi-schappen in Australië omdat een feministe daarin het woord ‘slet’ had ontdekt. De Aldi deed aan deze boekverbranding om aan te geven ‘dat we de zorgen van de gemeenschap serieus nemen’. Maar de gemeenschap maakte zich nergens zorgen om. Eén opgewonden standje leidde dat tot deze barbaarse daad.
Ik vertrouw de ouders van de Kohnstamm-school niet echt. Dat moge duidelijk zijn uit de eerste alinea. Maar ik hoop dat ze in deze zaak de poot stijf houden. Niet vanwege de kleur van Piet, daar gaat het hier niet om. Het onderwerp is hier terroristische ouders. De school moet niet buigen voor deze terreur. Deze moeder moet duidelijk worden gemaakt dat de samenleving zich niet naar háár hand laat zetten. En haar moet duidelijk worden gemaakt wat opvoeden nu echt is. Je kinderen de wereld laten zien – en ze leren hoe met andere meningen om te gaan. Wat democratie is.
Ja, dat kost tijd.
Had je maar geen kinderen moeten nemen.
