(AP) – Het Britse Hooggerechtshof oordeelde woensdag dat het omstreden plan van de regering om sommige migranten een enkele reis naar Rwanda te sturen illegaal is.
Daarmee werd een belangrijke slag toegebracht aan een belangrijk beleid van de regering van premier Rishi Sunak dat internationale aandacht en kritiek heeft getrokken.
Vijf rechters in het hoogste gerechtshof van het land zeiden dat asielzoekers “een reëel risico lopen op mishandeling” omdat ze teruggestuurd kunnen worden naar hun land van herkomst als ze eenmaal in Rwanda zijn.
Groot-Brittannië en Rwanda ondertekenden in april 2022 een overeenkomst om sommige migranten die in het Verenigd Koninkrijk aankomen over het Kanaal naar het Oost-Afrikaanse land te sturen, waar hun asielaanvragen zouden worden behandeld en ze, indien succesvol, zouden blijven.
De Britse regering voert aan dat het Rwandese beleid mensen zal afschrikken om met gevaar voor eigen leven een van de drukste scheepvaartroutes ter wereld over te steken en het bedrijfsmodel van mensensmokkelbendes zal doorbreken. Politici van de oppositie, vluchtelingengroepen en mensenrechtenorganisaties zeggen dat het plan onethisch en onwerkbaar is.
Er is nog niemand naar het land gestuurd omdat het plan voor de rechter werd aangevochten.
In de unanieme beslissing zei Robert Reed, voorzitter van het Hooggerechtshof, dat men er niet op kon vertrouwen dat Rwanda zich zou houden aan de beloften om asielzoekers uit Groot-Brittannië niet te mishandelen.
Hij verwees naar de slechte staat van dienst van het land op het gebied van mensenrechten, waaronder gedwongen verdwijningen en marteling, en naar de praktijk van “refoulement” – het terugsturen van migranten naar hun thuisland waar ze gevaar zouden kunnen lopen.
De eerste uitzettingsvlucht werd op het laatste moment tegengehouden in juni 2022, toen het Europees Hof voor de Rechten van de Mens tussenbeide kwam.
In december oordeelde het Hooggerechtshof in Londen dat het Rwanda-plan legaal is, maar dat de regering de individuele omstandigheden van elk geval moet bekijken voordat ze iemand op het vliegtuig zet.
Het Hof van Beroep steunde in juni een aanklacht van asielzoekers uit landen als Syrië, Vietnam en Iran. Het hof oordeelde dat het plan onwettig was omdat Rwanda geen “veilig derde land” is en er een risico bestaat dat migranten die daarheen worden gestuurd, worden teruggestuurd naar de thuislanden die ze zijn ontvlucht.
Dat werd bij het Hooggerechtshof aangevochten door de regering. Vorige maand tijdens een hoorzitting betoogde de regering dat ze de risico’s grondig had beoordeeld en ervoor zou zorgen dat de Rwandese regering zich zou houden aan de overeenkomst om de rechten van migranten te beschermen.
Een groot deel van Europa en de VS worstelt met de vraag hoe om te gaan met migranten die hun toevlucht zoeken tot oorlog, geweld, onderdrukking en een opwarmende planeet die verwoestende droogte en overstromingen heeft veroorzaakt.
Het Verenigd Koninkrijk ontvangt minder asielzoekers dan veel Europese landen, waaronder Duitsland, Frankrijk en Italië. Duizenden migranten uit de hele wereld reizen elk jaar naar Noord-Frankrijk in de hoop het Kanaal over te steken. Sunak heeft beloofd “de boten te stoppen”.
Meer dan 27.300 migranten zijn dit jaar het Kanaal overgestoken, en het totaal zal minder zijn dan de 46.000 die de reis in 2022 maakten. De regering zegt dat dit aantoont dat haar harde aanpak werkt, maar anderen noemen factoren zoals het weer.
Het Rwanda-beleid werd verdedigd door voormalig minister van Binnenlandse Zaken Suella Braverman, die maandag door Sunak werd ontslagen vanwege een reeks onbehouwen uitspraken die afweken van de lijn van de regering.
In de weken voor haar ontslag beschreef ze migranten als een “orkaan” op weg naar Groot-Brittannië, noemde ze dakloosheid een “levensstijlkeuze” en beschuldigde ze de politie ervan te toegeeflijk te zijn tegenover pro-Palestijnse demonstranten.
Braverman heeft het Verenigd Koninkrijk opgeroepen om het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het bijbehorende hof te verlaten als het Rwanda-plan wordt tegengehouden.
De Britse regering heeft gezegd dat ze soortgelijke deportatiedeals met andere landen wil sluiten als het Rwanda-plan slaagt. Ze voert aan dat verschillende andere Europese landen soortgelijke ideeën overwegen, waarbij de Europese Unie onderzoekt of het mogelijk is om verwerkingscentra op te zetten aan de grenzen van het blok om mensen te screenen als ze aankomen.
Italië bereikte onlangs een akkoord met Albanië, waarbij het Balkanland tijdelijk onderdak en verwerking biedt aan enkele van de duizenden migranten die de Italiaanse kusten bereiken.
In tegenstelling tot het Britse plan zou de reis echter niet eenrichtingsverkeer zijn. Geslaagde asielzoekers zouden een nieuw leven kunnen beginnen in Italië, niet in Albanië.
