De VVD in Utrecht heeft een moedige stap gezet, ten minste, dat vinden de liberalen zelf. De VVD gaat in Utrecht geen coalitie aan met de PVV. VVD-lijsttrekker Dimitri Gilissen kwam het vorige week op Radio 1 toelichten. De Utrechtse PVV-lijsttrekker heeft gezegd dat een moskee wat hem betreft mag afbranden. Al snel kwam hij op die uitspraak terug, maar de VVD kan in Utrecht toch niet samenwerken met zo’n partij, aldus de liberalen. De redenering is inmiddels bekend: traditionele partijen willen om inhoudelijke redenen niet met de PVV in zee.
Of dit een slimme strategie is valt te betwijfelen. De PVV wordt door zo’n cordon sanitaire eerder groter dan kleiner. Zo worden toekomstige coalities alleen maar moeilijker. Landelijk hebben we gezien dat er maar één remedie is tegen de groei van Wilders: hem verantwoordelijk maken voor het regeringsbeleid, al is het maar in een gedoogconstructie. Door deze samenwerking kon iedereen zien dat de PVV geen verantwoordelijkheid wil nemen en liever vanaf de zijlijn boze dingen roept. Voor het eerst ging de PVV electoraal fors onderuit.
Slim dus om op lokaal niveau de mogelijkheid open te laten om met de PVV samen te werken, zou je denken. Want ook in Utrecht zal niets de PVV zo schaden als meebesturen. De VVD snapt dat niet.
Dat Forum voor Democratie (FvD) sterk op de PVV lijkt, werd deze week wederom duidelijk. FvD doet in Amsterdam mee aan de raadsverkiezingen. PvdA, D66 en GroenLinks hebben alvast laten weten samenwerking met FvD uit te sluiten. Aanleiding zijn uitspraken van de nummer twee van FvD, Yernaz Ramautarsing, dat Surinamers minder slim zijn dan Nederlanders. Partijleider Baudet wil geen afstand nemen van die uitspraken en daarmee racisme vergoeilijken. Met zo’n partij kan niet samengewerkt worden, zeiden de drie partijen in koor. Het is dezelfde reflex als bij de PVV.
Aangezien FvD het partijkartel tot haar hoofdthema heeft gemaakt, is niets dommer dan het grote publiek te laten zien dat dat partijkartel ook echt bestaat. Het uitsluiten van FvD illustreert immers slechts de standpunten van Baudet. Partijen hebben al voor de verkiezingen besloten dat ze samen gaan werken. Er is in Amsterdam vrijwel zeker geen coalitie mogelijk zonder D66, GroenLinks of PvdA en dus is er sprake van een democratisch tekort: of er nou een of acht zetels komen voor FvD, het maakt voor het stadsbestuur helemaal niets uit.
Het is allemaal precies zoals FvD stelt: er is niets te kiezen in Amsterdam. Zelfs mét de deelname van FvD niet.
FvD lijkt op de PVV. FvD lijkt een succesnummer in de peilingen, maar is dat bij de gratie van heel veel beloftes die nooit ingelost zullen worden. Niet omdat FvD een slecht functionerende club is, maar omdat FvD sowieso niet mee mag doen. Het is dus slim om Annabal Nanninga juist wel bij de onderhandelingen te betrekken. Pas dan zal blijken of FvD compromissen wil sluiten of ze dat electoraal aandurft. Zo niet, dan zal het grote publiek zien dat FvD alleen maar wat roept en haar verantwoordelijkheid ontloopt, of dat FvD verantwoordelijkheid wil nemen voor impopulair beleid. In beide gevallen zullen de peilingen pijlsnel dalen.
Natuurlijk weten traditionele partijen dat ook wel. Ze weten ook dat het niet slim is grote groepen burgers bij voorbaat hun invloed op het stadsbestuur te ontzeggen. Dat maakt FvD (en PVV) alleen maar populairder. Er is geen enkele twijfel dat sommige FvD-politici abjecte uitspraken doen, maar juist in een coalitie zullen diezelfde politici op hun woorden moeten passen. Dan is iemand als Yernaz Ramautarsing in plaats van een ‘toffe gast’ opeens een probleem voor FvD. De interne spanningen zullen bij FvD in een coalitie snel tot een hoogtepunt komen.
Niemand dwingt traditionele partijen in een coalitie FvD-taal uit te slaan. En niemand dwingt ze in een coalitie abjecte standpunten in te nemen. De traditionele partijen bepalen na de onderhandelingen immers nog steeds zelf of ze met het eindresultaat kunnen instemmen.
