We kennen haar nog van een mallotig filmpje uit de lokale verkiezingscampagne. De Purmerendse PVV-lijsttrekker Shirley Soenjoto liep begin dit jaar met Geert Wilders door de Noord-Hollandse stad. Niemand kent u, riep een lokale verslaggever. Soenjoto leek zich even niet te willen introduceren, maar deed dat na enige aarzeling toch. De verslaggever speculeerde dat de PVV in Purmerend weleens zeven tot negen zetels zou kunnen halen. Wilde Soenjoto wellicht wethouder worden en waarvan dan? ‘Nader te bepalen’, was haar antwoord.
Soenjoto noemde wat onderwerpen die in alle gemeenten in Nederland zouden kunnen spelen. De verslaggever hield even vol: hoe ging Shirley de harde lijn van de PVV naar Purmerend vertalen? Een collega sprong bij: kandidaat-raadslid Nicole Moinat gaf toe nog niet helemaal op de hoogte te zijn. Terug naar de lijsttrekker dan maar. Over de kwestie van het lokale Beusebos kon Soenjoto nog niets zeggen: ‘nogmaals, de dossierkennis is er niet’, zei ze met een brede glimlach. Interview afgelopen.
Nergens is de PVV zo’n mislukking als in Purmerend. Dit filmpje werd massaal bekeken en Soenjoto werd massaal uitgelachen. De PVV haalde geen zeven maar slechts drie zetels. Wilders had ooit de publiciteit gezocht met drie Purmerendse kandidaten met een migratieachtergrond, maar een van hen haakte alweer snel af. De andere twee – Soenjoto en Moinat – hebben inmiddels ruzie. Toch verhult al dit gedoe dat er juist positief nieuws is over diezelfde PVV in Purmerend.
We lezen het allemaal in een verklaring van Soenjoto. Ze vertelt dat ze zich kan vinden in het PVV-speerpunt radicale moslims te bestrijden. Ook geeft ze toe onvoorbereid en zonder kennis lijsttrekker te zijn geworden. Tot zover niets nieuws, maar Soenjoto blijkt ook te hebben nagedacht over haar taak: ze wil loyaal zijn aan de PVV-standpunten maar ‘wel met het gevoel van fatsoen, verbinding en samenwerken.’ Zo helder bracht een PVV’er de werkwijze van Wilders maar zelden naar voren.
Ze gaat nog even verder. Het is haar opgevallen dat veel PVV’ers hard zijn over de islam en tegelijk islamitische vrienden hebben: ‘dat verscheurt op den duur, want hoe kun je vrienden zijn met een moslim en gelijk zijn geloof onderuit halen?’ Soenjoto wil optreden tegen radicalisme maar ook constructieve politiek bedrijven. Ze wil praten met ouders van niet-Westerse origine en zich verdiepen in jongerenprojecten. Dat mag van de PVV niet. Zo ging ze nadenken over ‘de gevolgen van harde standpunten’. Soenjoto schrijft: ‘Wie wind zaait, zal storm oogsten. Wie van migranten absolute aanpassing eist, zal dat ook eisen van partijgenoten. Wie onvrijheid zaait, zal dictatuur oogsten.’
Soenjoto wil in 2019 ‘verbinden’ en ‘het gepolariseer’ achter zich laten. Ze wil tegelijk trouw blijven aan de PVV. Dat lijkt al meteen een onmogelijke combinatie, maar dat doet niets af aan haar serieuze intenties: ze is bereid meer te doen dan alleen maar wat roepen. Soenjoto heeft de tijd genomen haar standpunten te doordenken. Dat is zelfs een oorzaak van de Purmerendse PVV-ruzie: Soenjoto blijkt na haar denkwerk genuanceerdere standpunten te hebben dan enige tijd geleden. Haar probleem is vooral dat al die nuance van de PVV niet mag.
Hier wreekt zich dat de PVV geen experimenteerruimte heeft. Als je de politiek ingaat heb je die ruimte nodig. Traditionele partijen hebben afdelingsvergaderingen, cursussen en debatavondjes. Allemaal ontzettend saai en gemakkelijk belachelijk te maken, maar wel heel nuttig voor leden om hun eigen standpunten te leren kennen. Na een paar avonden met PvdA’ers weet je of je bij de PvdA past. Ga bij een VVD-borrel langs en je voelt meteen of je onderdeel wilt zijn van die club. Bij de PVV word je echter raadslid zonder enige nadere kennismaking.
Soenjoto personaliseert vanaf nu het probleem van populistisch rechts: daar roept men al vijftien jaar hetzelfde zonder er al te veel mee te bereiken. Nooit leidde dit tot reflectie of heroverweging van al die uitgesleten standpunten. Nooit leidde het tot de conclusie die Soenjoto al binnen een paar maanden trok: je zult moeten samenwerken om iets te bereiken. Zo heeft de PVV juist door haar brakke procedure toch een prima kandidaat geselecteerd die serieus nadenkt hoe je echt iets kunt realiseren.
Of ze bij de PVV past, blijft een ander verhaal.
