In een vrije samenleving moet het noodzakelijk zijn om de slechte ideeën te onderscheiden van de goede ideeën. Naar de maan gaan, medicijnen tegen kanker ontwikkelen en vrije partnerkeuze: goede ideeën. Mensen offeren, genocide, slaven houden, misogynie en kinderen die te bijdehand zijn vermoorden: slechte ideeën.
Die laatste rits slechte ideeën kunnen we als zodanig bestempelen dankzij secularisme. Het zijn namelijk morele voorschriften uit de Bijbel. Anno 2018 hoef ik niet te vrezen voor mijn leven zodra ik constateer dat vanuit moreel oogpunt de Bijbel wellicht een van de slechtste boeken is die we hebben. Dit terwijl christelijke doctrine voorschrijft dat dit soort praatjes moeten worden bestraft met de dood (Thomas van Aquinas) of – de wat mildere versie – marteling (Sint Augustinus). Al had mijn geslacht mij in een christelijke heilstaat tegen mijzelf in bescherming genomen: als het aan Sint Paulus had gelegen, zouden vrouwen namelijk op geen enkele wijze ‘autoriteit over een man’ uit mogen oefenen door hen te ‘onderwijzen’, en zouden vrouwen vooral ‘stil [moeten] blijven’.
Daarom ben ik maar wat blij om in een seculiere samenleving te leven, waar goede ideeën van slechte ideeën mogen worden onderscheiden en religieuze overgevoeligheden nooit een geldig argument zijn om een inhoudelijke discussie in de weg te staan. Dacht ik – tot ik de reacties las op een – lezenswaardig en prima – interview met Vrij Links-initiatiefnemers Eddy Terstall en Keklik Yücel.
“Links moet niet wegduiken als de onderdrukking van conservatieve moslims komt. De seculiere waarden die we in Nederland zo vanzelfsprekend vinden, hebben voortdurend onderhoud nodig”, stelt Yücel daarin. De reacties die zij kreeg op deze nuchtere (en vrij logische) redenering zorgde voor rode vlekken in linkse nekken. Zo werd haar op Twitter geadviseerd ‘het voorbeeld van Willie Dille te volgen’, hiermee verwijzend naar de PVV-politica die zichzelf vorige week van het leven beroofde. Een UvA-wetenschapper constateerde dat ze met het interview in Vrij Nederland liet zien ‘met 1 been’ in de ‘rechtse stroming die intolerantie tegen alle moslims predikt’ te staan.
Dergelijke besmeurende reacties en persoonlijke verdachtmakingen leggen – onbedoeld – de vinger op de zere plek. Femmes for Freedom-voorvrouw Shirin Musa kreeg gelijksoortige bakken digitale stront over zich heen. Zij kreeg bijvoorbeeld alleen steun van rechtse partijen (zoals Leefbaar Rotterdam) voor haar postercampagne over vrije partnerkeuze, wat haar vervolgens – van datzelfde links wat aan de zijlijn bleef toekijken toen zij brede politieke steun zocht voor haar campagne – het linkse verwijt opleverde dat ze zich voor het karretje van rechts liet spannen. Dito ook de Iraanse vrouwenactiviste Darya Safai, die deelnam aan de studentenprotesten tegen het regime in 1999, en vanuit België ten strijde trekt tegen het stadionverbod voor Iraanse vrouwen. Toen zij zich recentelijk aansloot bij de Belgische liberaal-conservatieve partij N-VA werd zij ervan beschuldigd zich eveneens voor een islamofobe partij in te zetten: “Net als haar masters is Darya opvallend behendig in negationisme van polarisatie, stigmatisatie, discriminatie en zelfs onbeschaamd racisme”, zo was te lezen op een linkse opiniepagina.
Gelijksoortige ‘aties’ en ‘ismes’ kregen ook Terstall en Yücel naar hun hoofd gegooid. Opvallend is de verbeten reactie op met name vrouwen van kleur die het wagen zich kritisch op te stellen ten aanzien van de positie van vrouwen binnen islamitische culturen. Deze vrouwen kunnen blijkbaar niet voor zichzelf denken en laten zich voor allerhande vermeend ‘kwaadaardige karretjes’ van boze, blanke mannen spannen. Terwijl juist het openlijke kritiek uiten op hun eigen cultuur – en hiermee tegen een patriarchale stroom inzwemmen en labels van ‘nestbevuiler’ en bedreigingen voor lief nemen– eigenlijk al een bewijs is van het tegenovergestelde.
Nog schrijnender: de shit die deze vrouwen over zich heen krijgen, staat niet in verhouding tot de doodse stilte die ik zal ervaren vanwege de eerste drie alinea’s van deze column. Terwijl zij niet veel anders doen dan ik hierboven heb gedaan: het identificeren van objectief gezien slechte ideeën die geworteld zijn in een religieuze cultuur en deze inhoudelijk onderwerp willen maken van het maatschappelijke debat, door aan te geven dat vrouwen hieronder te lijden hebben.
Het gênante aan de discussie is dat mensen het blijkbaar belangrijker vinden om religieuze kritiek (zodra deze betrekking heeft op de islam) direct te scharen onder ‘extreem rechts’, ‘Wilders’, ‘racisme’ en ‘fascisme’. Alsof het benoemen dat vrouwen opsluiten in huis of religieus huwelijk, hun clitoris en schaamlippen afsnijden met willekeurig keukengerei, of hun expressie en identiteit in de openbare ruimte te ontnemen door ze te hullen in gezichtsbedekkende zwarte lompen als slechte ideeën het Einde der Tijden zal inluiden. Net als kindermisbruik in de Katholieke Kerk zorgde voor een discussie over het celibaat en de machtsstructuren binnen het religieuze instituut, zo zullen we er ook niet onderuit komen om de belabberde omgang met en positie van vrouwen binnen de islamitische cultuur bespreekbaar te maken.
Het bediscussiëren van deze slechte ideeën en ze als dusdanig benoemen maakt de samenleving niet minder tolerant. Tolerantie is namelijk niet hetzelfde als onderstrepen of accepteren: een tolerante samenleving laat de vrijheid om in discussie te gaan niet varen (en nee, Eddy Terstall uitmaken voor Le Pen is geen argument, maar slechts het grachtengordel-equivalent van ordinair schelden). Openbaar debat hoort ook te schuren en ongemakkelijk te zijn. Theekransjes waarin iedereen het lekker met elkaar eens zit te wezen is dolletjes gezellig, maar RTL Boulevard is ook alleen maar onderhoudend omdat het maximaal een uurtje per dag duurt. Het is tenslotte de wrijving die vooruitgang glans geeft. Terstall en Yücel willen graag deze belangrijke discussie niet aan rechts overlaten, maar met de linkse vijanden die ze daarmee aantrekken, hebben rechtse politici als Wilders geen vrienden meer nodig.
