Vorige week voltrok zich weer eens een onmetelijk grote humanitaire ramp ergens aan de andere kant van de wereld, zoals in de meeste gevallen op een plek waar mensen sowieso al niet veel hadden. Dat is het probleem met natuurrampen, die blazen, spoelen of branden nou eenmaal eerder rieten huisjes weg dan bakstenen villa’s. De inzamelingsactie draait inmiddels weer op volle toeren, tot grote ergernis van sommigen. Die ergernis is hypocriet.
Natuurlijk, het is lastig om je het echt leed aan te trekken van slachtoffers van dit soort rampen. Ik betrapte mezelf erop dat teletekstpagina 818, met de tussenstand van NEC – Ajax, meer negatieve emotie bij me losmaakte dan het kille bericht dat het dodental op de Filippijnen was gestegen tot boven de 10.000. Ik denk dat dat menselijk is, als je je constant al het leed van anderen aantrekt is leven een onmogelijke opgave.
Wanneer de omvang van een ramp ‘groot genoeg’ is, gaat giro 555 weer open. We weten wat we dan kunnen verwachten: een leger bekende Nederlanders komt goede sier maken bij een televisieactie waar de commerciële zenders en de publieke omroep de handen ineen slaan. Ik kijk nooit. Noem me elitair, maar ik vind het dom entertainment, ik schat de meeste BN’ers niet hoog in en het interesseert me niet wat ze te vertellen hebben over de Filippijnen. Net zoals dat het me niet interesseert waar ze op reis zijn, welk kutboekje ze hebben geschreven of welk koddige televisieformat ze gaan presenteren.
Maar kijkcijfers liegen niet, een groot deel van Nederland smult van de televisiesterretjes. Doorgaans genieten ze van de ijdeltuiten in de soaps en talkshows, gisterenavond zaten hun helden in belteams om geld in te zamelen voor giro 555. Het is een beproefde methode, inmiddels staat de teller alweer op meer dan 18 miljoen euro.
Toch lijkt de kritiek op het mediacircus en de meewerkende BN’ers met elke ramp heviger te worden. De timeline van mijn twitter liep gisterenavond vol van verontwaardigde berichten: alwéér een giro 555-actie, houdt het dan nooit op? We hebben in Nederland ook voedselbanken! Waarom wordt zo’n televisieactie van onze belastingcenten betaald, terwijl we ook het door ons betaalde leger kunnen sturen? Journalisten moeten onafhankelijk zijn in plaats van geld inzamelen! De 555-moeheid wordt gevoed door een kapitale blunder van Trijntje Oosterhuis die de cynici – volledig terecht – doet kirren van plezier.
Vooropgesteld: het is prima als je geen geld stort op giro 555. Lekker zelf weten. Daarnaast is het goed dat er kritisch gekeken wordt naar hoe het geld van de inzamelingsactie besteed wordt. Maar het gezeur over het circus rond giro 555 is niet om aan te horen. BN’ers zijn BN’ers omdat het ijdeltuiten zijn. Natuurlijk hebben ze profijt van het feit dat ze met hun kop op televisie geld inzamelen voor zielige kinderen. Dat is hoe televisie werkt. Wij kijken naar knappe veel te vrolijke mensen, zij wonen in een supergroot huis. Dat is al decennia lang de deal.
Dat we misschien iets moeten veranderen aan die deal, akkoord. Maar zolang onze media draaien op ijdele BN’ers, kun je het die mensen niet kwalijk nemen als ze besluiten onbezoldigd in zo’n belteam te gaan zitten. Ze halen er bakken met geld mee op en ze kunnen zich van hun goede kant laten zien. Mijn zege hebben ze.
De critici hebben er daarnaast moeite mee dat hen een schuldgevoel wordt aangepraat. Irritant om steeds naar huilende kinderen naast het lijk van hun moeder te moeten kijken. Steeds maar weer zo groot mogelijk de desastreuze gevolgen van de ramp laten zien om geld uit je zakken te kloppen. Marketing van leed, schandalig. We laten ons de hele dag rommel aansmeren met precies dezelfde marketingtrucs, maar bij goede doelen is het taboe.
Dat directeurs van goede doelen een aardig salaris verdienen moest ook niet mogen. Marktwerking is overal geaccepteerd, maar bij charitatieve instellingen een schande.
Onze hele maatschappij draait op marktmechanisme, ijdelheid, marketing en verspilling. Dat legt ons geen windeieren en er is dan ook weinig kritiek op. Als er echter geld moet worden ingezameld zijn dit soort zaken opeens taboe, en moeten we communistisch, nederig, relativerend en bovenmenselijk efficiënt zijn.
Dát is hypocriet.
