Hoe langer ik naar Jetta Klijnsma kijk, hoe banger ik van haar word. Maandagavond mocht de Staatssecretaris van Armoede een kwartier bij Humberto orakelen over mensen die niet konden rondkomen en een maaltje bij elkaar moesten scharrelen bij de voedselbank. Ze sprak over deze maatschappelijke misstand op een toon alsof ze aan een zaal vol bedlegerige patiënten moest uitleggen dat ze net ongeneeslijk ziek waren verklaard.
De moeder Theresa van de lage landen boog zich voorover naar de bijna-doden en sprak met zachte zalvende stem. Als ze ons zo aankijkt, en haar hoofd een beetje schuin houdt, en een doekje om haar hoofd knoopt, dan zie je sterke gelijkenissen met het Indiase goedmens. Kijk maar, zo door je oogharen: ze reikt uit naar een groep leprapatiënten. Zij wel! Jij niet hè.
Ze doet het niet eens expres. Jetta Klijnsma praat je altijd een schuldgevoel aan, omdat zij wel de pijn van anderen voelt en jou daarbij altijd het idee geeft dat je een egoïstische klootzak bent. Ze kijkt je lachend aan als je tegensputtert dat het misschien wel meevalt. Ze weet wel beter en schudt haar smalle hoofdje. Of het goed komt? Nee, meneer. Helaas. Sorry.
In Jetta’s wereld bestaat geen licht. In Jetta’s universum is alles donker. Het doet er niet toe om je uit de ellende te knokken, want zo werkt dus het niet, vriend: dit is een kwestie van de pijn verzachten en zo eerlijk mogelijk verdelen.
Jetta Klijnsma is een politieke stervensbegeleider. Als er iemand lijdt, legt zij een hand op je hoofd.
De fragiele staatssecretaris biedt oceanen vol troost, maar – en dat is wel een beetje jammer – kan verder geen hapje hoop meer bieden. Martin Luther King verkocht ons een droom, Kennedy beloofde dat we naar de maan zouden vliegen, Obama yelde ‘yes we can’, zelfs die gekke Balkenende verwees naar VOC-mentaliteit, maar bij Jetta is de horizon allang achter de einder gezakt. Als je haar in de ogen kijkt, weerspiegelt daar de Apocalyps.
Even nog dacht ik: zouden die mensen aan tafel zichzelf kunnen heruitvinden? Zouden ze in staat zijn om ergens een baantje te vinden of een nerinkje op te zetten? Zou hun werkloosheid misschien mede zijn voortgekomen doordat krankzinnige CAO’s de loonkosten hebben opgestuwd en er toe hebben geleid dat veel te dure oudjes worden geaborteerd op de arbeidsmarkt.
Misschien, dacht ik opstandig, was de PvdA zelfs wel een beetje mede-veroorzaker van de ellende? Ik keek naar Jetta. Ze sprak door. Handen in de lucht. Stom, ik dacht in oplossingen, in oorzaken en gevolgen. Zo moet je niet denken in de wereld van Klijnsma.
Als je in de goot zit, klim je er nooit meer uit bij Jetta. Wie voor een dubbeltje geboren is, zal eindigen als een platgetrapt stukje blik. Ik huiverde. Ik zag Magere Hein glimlachen tegen Humberto, die ook rilde.
Ik hoorde een deur kraken. In de deuropening van de kamer waar al jaren geen Mariakaakje was geserveerd en waar de peertjes niet meer werden vervangen stond het politieke kruidenvrouwtje met een zeis in haar hand. Ik hoorde een krijs, en zag kraaien.
Jetta Klijnsma is de duivel.
