De participatiesamenleving. Een voormalig NOS Journaal opperhoofd (geb. 1955) schreef: “Ik wil graag die verantwoordelijkheid nemen, als ik maar weet dat er kan worden gezorgd voor de mensen die dat niet kunnen.” Laat deze zin even op u inwerken. Babyboomers, en de participatiesamenleving in een notendop. Worden gezorgd. “Ja. Hallo. U dacht toch zeker niet dat na al die jaren noeste arbeid in de publieke sector en nu eindelijk genietend van het pensioen er ook nog eens iets gedaan moet worden? Dat kan toch helemaal niet? Zie je ons al mantelzorgen vanaf de Spaanse overwinteringscosta?
Nu heeft Jannetje wel die elektrische fiets gekocht door haar ATV-dagen uit te laten betalen middels de fietsplanoptie in sectie 56.b van de gemeenteambtenaren-almanak, maar dat wil niet zeggen dat ze overal maar heen kan om te participeren. Onze dochter is nu ook overgegaan naar drie dagen in de week werken, maar die wil graag een dagje voor zichzelf, kan ze even naar de markt, iPhone-hoesje en Uggs halen. Enfin, hebben wij een extra opa en oma dag – dan brengt ze de kleine Bink naar ons. Leuk kind hoor, Bink. Alleen druk. Maar hij heeft nu een indicatie van het CIZ gekregen, en een rugtasje natuurlijk. We zijn laatst wel nog naar de basisschool gegaan om de lerares uit te foeteren, want volgens ons werd dat geld helemaal niet gebruikt voor Bink maar voor nieuwe rekenboeken. Ja, het moet toch niet gekker worden hè? Het opportunisme! Ongelofelijk! Het houdt nogal wat hoor, zo’n kleinkind met extra zorgbehoefte. Jannetje heeft daarom ook nog haar EHBO weten te halen, dan krijgen we er via het AWBZ ook nog wat voor terug. Het gaat niet om het geld hoor, nee ben je gek, het gaat niet om het geld, maar het is toch fijn als het er is. Daarnaast, we hebben er ook gewoon recht op dus je bent een dief van je eigen portemonnee, ja toch?”
“Jannetje helpt Moe trouwens ook in huis, krijgt zij daar via de AWBZ weer een zakcentje voor. Dat is om te stimuleren dat Moe ook zo lang mogelijk in dat huis van haar kan zitten, ja ze zit er nog prima: met de huurbescherming betaalt ze 250 euro per maand dus dat redt ze makkelijk van haar pensioentje. Ja gut, we kunnen er niet altijd bij zijn maar ze heeft zo’n ketting om haar nek met zo’n rode knop en als het mis gaat dan drukt ze daar vast wel op. Zo helpen we elkaar een beetje de crisis door. Want ja, alles wordt ook steeds duurder hè? Kijk, participeren is prima en extra verantwoordelijkheid ook, maar wij vinden wel dat er goed gezorgd moet worden voor mensen die het zelf niet kunnen. Daar zie je toch een beetje de mate van beschaving af, aan hoe wij omgaan met de zieken en verschoppelingen.”
Nou. Als we daar naar zouden gaan kijken, dan zie je Nederland inderdaad voor wat het is: volgevreten Wall-E scootmobielburgers die pas een vinger willen optillen voor elkaar als er een potje, rugzakje, subsidie, stimuleringsfonds of toeslag voor te vinden is. Want dat is natuurlijk beschaving. Niet zelf die zwerver een sjaal geven, nee gewoon 1 euro gemeentebelasting extra per jaar en dan bouwen die wel een beschutte keet voor die lui, of zo. Kopje soep, aai over de bol en we lullen er niet meer over (en vooral: niet meer mee). Trouwens, meneer de heroïnejunk: had u al een PGB’tje en een pinpas?
Ik snap het niet. Kan iemand aan mij uitleggen hoe bij een overheid aandringen om ‘iets te doen’ voor ‘mensen die het zelf niet kunnen’, het liefst zodat je er zelf niet mee mee geconfronteerd hoeft te worden, gelijk staat aan beschaving? Zeker, mensen helpen die hulpbehoevend zijn, is een teken van beschaving. En gelukkig zijn er genoeg mensen die vrijwillig de handen uit de mouwen steken in verzorgingstehuizen, ziekenhuizen en de daklozenopvang. Voor deze mensen is het holle concept van de ‘participatiesamenleving’ het equivalent van in het gezicht gespuugd worden. Maar dat is volgens mij nog altijd heel iets anders dan de overheid laten doen wat jij noodzakelijk acht, omdat je er zelf te belabberd voor bent. Dat is niet moreel, dat is gewoon verdomde aartslui en je zou je kapot moeten schamen.
Verwachten dat je moreel applaus krijgt omdat je de overheid dwingt om – van andermans geld – te doen waar je zelf in eigen kring of gemeenschap te lui voor bent, is gewoonweg stuitend. Zeker wanneer je beseft dat bijna iedere Nederlander vooraan staat om een potje, rugzakje, subsidie, stimuleringsfonds of toeslag aan te spreken en te misbruiken. Misbruiken ja, want in een land waar 91 procent van de inwoners aanspraak maakt op een of andere toeslag waar 25 procent van het GDP aan op gaat, zijn er twee mogelijkheden: of 91 procent kan niet voor zichzelf zorgen, of er zijn wel heel veel mensen die via voorzieningen iets te goed weten te vinden wat hen ‘toekomt’. Participeren in Nederland is het systeem voor jou laten werken.
Aangezien er tegenwoordig zelfs politieke partijen worden opgericht die feitelijk bestaan uit ouders die zelfs hun eigen kinderen de tiefus wensen, en die een sociale voorziening zien als een godvergeten geboorterecht, ben ik bang dat de tweede categorie met stip de grootste groep vormt. Je kan geen participatiesamenleving stichten in een verzorgingsstaat. Het is het een of het ander – maar ja: in Nederland willen we alles, alles, alles tegelijk en dan uiteraard zonder zelf enig risico ervoor te willen dragen.
