In het centrum van de Duitse stad Bremen is maandagmiddag een politicus aangevallen door gemaskerde personen. Het slachtoffer is een 66-jarige volksvertegenwoordiger van de rechts-populistische partij Alternative für Deutschland. De man ligt zwaargewond in een ziekenhuis. De poltitie gaat uit van daders met een politiek motief. Dit is geen incident.
Maandag deed ook operazangeres Francis van Broekhuizen aangifte tegen SGP-voorman Kees van der Staaij. Het Tweede Kamerlid heeft een christelijke verklaring ondertekend waarin homosexualiteit wordt afgekeurd en beschouwd wordt als een ziekte die in aanmerking komt voor genezing.
De operazangeres voelde zich gekwetst en verdrietig. Het Openbaar Ministerie bekijkt of Van der Staaij vervolgd kan worden en of de christelijke verklaring illegaal is.
Het was maandag bovendien vier jaar geleden dat de broers Chérif en Saïd Kouachi op de redactie van het Franse tijdschrift Charlie Hebdo tien mensen doodschoten en op straat nog eens twee agenten.
Het tijdschrift had cartoons van de profeet Mohammed geplaatst en die hadden deze moslims diep gekwetst en boos gemaakt en waren wat hen betreft aanleiding voor een slachtpartij.
U vraagt zich af wat deze gebeurtenissen met elkaar gemeen hebben. De verschillen zijn soms groot, maar de onmiskenbare overeenkomst is dat ze tot doel hebben een ander stil te krijgen.
Uiteraard verdient de rechtsstatelijke poging van mevrouw Van Broekhuizen te allen tijden onze voorkeur. Maar zowel de geweldplegers als de operazangeres verdragen de opvattingen van een ander niet en ondernemen aktie om die mening uit de openbaarheid te verwijderen.
We hebben het de laatste jaren druk met het stil krijgen van de ander. De meest dramatische momenten in ons land zijn natuurlijk de aanslagen op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. Vermoord om wat ze vonden. Na hun dood is dreigen met geweld effectiever dan ooit.
PVV-politicus Geert Wilders betaalt een hoge prijs voor zijn opvattingen, maar lijkt zich nog niet de mond te laten snoeren. Dat geldt ook voor de voormalige Charlie Hebdo-journaliste Zineb el-Rhazoui. Zij overleefde de aanslag door afwezigheid, maar is – wegens haar opvattingen – al jaren de best bewaakte vrouw van Frankrijk.
Anderen halen bakzeil. In het Powned-programma Dat zijn geen grappen hoorden we cabaretiers zichzelf censureren uit angst hun humor en creativiteit te betalen met hun leven.
Geweld of dreigen met geweld is gelukkig voor de meeste van ons een paar deuren te ver. Ethisch besef, een liefdevolle opvoeding en serieuze sancties houden ons daar vandaan. Bovendien zijn er legale methoden te over om anderen het zwijgen op te leggen.
Aangifte doen is er een. Zoals mevrouw Van Broekhuizen doet tegen Kees van der Staaij.
Een andere populaire methode is het mobiliseren van verontwaardiging via de (sociale) media. Voor een inhoudelijke discussie ontbreekt tijd en zin. De verontwaardiging is gericht op het uitschakelen van de persoon met de ‘verkeerde’ mening.
De publieke verontwaardiging over zijn mening omtrent de multiculturele samenleving, duwde minister Blok deze zomer bijna het ravijn in. In een laatste poging zijn baan te redden nam hij uiteindelijk afstand van wat ie echt vond.
Er is meerdere keren geprobeerd voetbalanalisten Johan Derksen en René van der Gijp aan te lijnen wegens een teveel aan kantine-humor. Georganiseerde druk op adverteerders moest de mannen een toontje lager laten zingen.
Ook de advertentie-inkomsten van de website GeenStijl zijn doelwit geweest. De inhoud van de website was meerdere mensen al langer een doorn in het oog. Ik herinner me dat nogal wat verdraagzame Nederlanders getekend hadden voor het einde van GeenStijl.
Aangifte doen, adverteerders bellen, deplatforming (het verhinderen van andermans aanwezigheid) of de online schandpaal bedreigen in ernstige mate de vrije meningsvorming. Verschillen van inzicht worden niet besproken; het verwijderen van opvattingen is het doel.
Het zal velen worst zijn. Het publieke debat is al lang verworden tot een stammenstrijd. Van belang is om zo snel mogelijk te bepalen tot welke stam iemand behoort. Het gevecht dat volgt loopt over van persoonlijke aanvallen en verdachtmakingen en is voor sommigen letterlijk een strijd op leven en dood.
Het jaar is slecht begonnen voor de vrije meningsuiting. Verdraagt u de mening van een ander wel?
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
