‘Happy Nation of Chaos’ heette de bijeenkomst in mei 2007 in de Stadsschouwburg in Amsterdam. Ik was uitgenodigd om met een Europarlementariër van GroenLinks in discussie te gaan over ‘kosmopolitisme’. Maar ‘happy’ was de bijeenkomst helemaal niet, eerder wat grimmig. Als ik mij goed herinner ging het debat over migratie en zei ik dat arbeidsmigratie geen teken is van vrijheid, maar het gevolg van armoede. De interviewster vroeg waarom ik toch zo ‘provinciaal’ was, wat ik een vreemde vraag vond, omdat iedereen in een provincie woont. Een zaal vol D66-jongens en GroenLinks-meisjes werd toen boos op mij.
Bij deze viering van de diversiteit was weinig ruimte voor andersdenkenden. ‘Kosmopolitisme’ bleek vooral een imago, een lifestyle voor een gesloten groep. Mensen die een abstractie solidariteit hebben met de wereld, maar ondertussen bang zijn voor hun buren. Deze houding verklaart misschien ook het opmerkelijke optreden van een aantal jonge kosmopolieten, onder wie Sywert van Lienden, die afgelopen december NRC Handelsblad opriepen om geen ruimte meer te bieden aan kritische artikelen over de Europese Unie, naar aanleiding van een opiniestuk van onder meer Thierry Baudet.
Mijn krant liet zich gelukkig niet gek maken en publiceerde op 17 januari opnieuw een opiniestuk van onder meer Thierry Baudet (een rechtse commentator) en Ewald Engelen (een linkse econoom), waarin zij stellen dat meer Europese politiek eerst een democratisch mandaat vereist, in de vorm van een referendum. Deze week waren Baudet en Engelen in de Tweede Kamer, als woordvoerders van een burgerinitiatief over dit onderwerp. Daar bleek opnieuw dat de meest ‘kosmopolitische’ partijen de meeste moeite hebben met een referendum – bang zijn voor de stem van de burger.
In mei zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement. Tot die tijd zult u in de media nog veel mensen tegenkomen die u uitleggen waarom u ‘provinciaal’ bent, of ‘nationalist’, of zelfs ‘populist’, omdat u kritiek hebt op de huidige Europese politiek. Neem dit niet al te serieus en zie het als een vorm van vermaak: Hè, wat leuk, alweer een kosmopoliet!
Ronald van Raak is Tweede Kamerlid voor de SP
