Zojuist maakte Femke Halsema bekend dat ze per direct opstapt als Kamerlid, fractievoorzitter en politiek leider van GroenLinks. Na ruim twaalf jaar gezichtsbepalend te zijn geweest voor haar partij, is het nu aan Jolande Sap om de fakkel over te nemen. Voor Halsema, die in november al bekend maakte aan haar laatste termijn bezig te zijn, wacht nu het gezinsleven, een hoogleraarschap en een midlife crisis. De carrière van Halsema kende hoogtepunten, maar zeker ook dieptepunten. Het feit dat Halsema er in al die jaren niet in is geslaagd om haar partij naar het centrum van de macht te brengen, lijkt haar politieke loopbaan de das om te hebben gedaan.
De politieke carrière van Halsema begon niet bij GroenLinks. Tot 1997 werkte ze voor de Wiardi Beckman Stichting van de PvdA, en werd ze gezien als een van de grootste talenten binnen die partij. Gedesillusioneerd verliet ze de PvdA toen ze het gevoel kreeg dat vernieuwing van het sociaaldemocratisch gedachtegoed niet haalbaar was. GroenLinks-leider Paul Rosenmöller haalde haar binnen en plaatste haar direct op een verkiesbare plek op de lijst voor de verkiezingen van 1998.
Groene Mata Hari
Hoewel Halsema vaak gezien wordt als een elegante vrouw die haar charmes graag gebruikt om politieke tegenstanders om haar vingers te winden, toen Halsema aan feministisch weekblad Opzij toegaf te flirten tijdens debatten werd ze in Trouw door Sylvain Ephimenco getypeerd als de “groene Mata Hari”, is dat niet hoe Nederland haar leerde kennen. In oppositie tegen nieuwe migratiewetten van staatssecretaris Job Cohen, en later als goede vriendin van controversieel kamerlid Tara Singh Varma, vertoonde Halsema zich meestal shag-rokend en in spijkerbroek. Pas toen Rosenmöller eind 2002 opstapte en Halsema hem voor de verkiezingen van 2003 als politiek leider opvolgde, kwam de grachtengordel in haar naar boven.
Wat haar zo had tegen gestaan aan de PvdA, lukte haar wel binnen GroenLinks. Vanaf het moment dat ze de touwtjes in handen kreeg, slingerde Halsema de discussie over de ideologische koers van de partij aan. Ze brak nadrukkelijk met sociaal-anarchistische stromingen binnen de partij, een resultaat van het feit dat de Communistische Partij Nederland aan de wieg stond van GroenLinks, en typeerde haar partij als de laatste “linkse liberale partij van Nederland”. In 2006 werd ze door de VVD-jongeren zelfs verkozen tot liberaal van het jaar.
Paars-Plus
Halsema werd in de loop der jaren het absolute gezicht van haar partij. Daarmee nam ze ook steeds nadrukkelijker een prominente rol in in de Nederlandse politieke arena. Desondanks lukte het haar niet om de partij naar nieuwe hoogtes of grotere macht te stuwen. Toen ze eind 2002 het stokje van Rosenmöller overnam, had GroenLinks tien zetels in de Tweede Kamer. In de vele verkiezingen die daarna kwamen, haalde Halsema dat niet meer, tot de partij dit jaar eindelijk weer naar tien zetels groeide. Vanaf 2007 probeerde Halsema na alle verkiezingen een rol op te eisen in het kabinet, maar zonder succes. Waar ze eerder probeerde Wouter Bos te bewegen tot een linkse samenwerking, zette ze dit jaar volledig in op Paars-Plus en zag ze tot haar grote frustratie een kabinet gevormd worden, waarbij rechts Nederland haar vingers zou aflikken.
Daarin lag dan ook de belangrijkste verklaring voor haar vertrek tijdens het strak geregiseerde afscheid vanmiddag. Haar opvolger Jolande Sap was gister al door de fractie gekozen als nieuwe voorzitter en Halsema’s afscheidsbundel Zoeken naar vrijheid ligt klaar. Sap gaf aan dat GroenLinks niet per se een oppositiepartij is, en Halsema legde uit dat “linkse en progressieve partijen die de handen ineen slaan” altijd haar ideaal geweest is. Precies dat is haar nooit gelukt en daarmee legt ze een zware last op de schouders van haar opvolger.
Foto cc: Harold Pereira
