Alexine – Pauline Vijverberg

Een bijzonder debuut: een omvangrijke, zo op het oog met groot gemak geschreven historische roman waarvoor veel archiefonderzoek werd verricht door auteur Pauline Vijverberg. De Alexine uit de titel is Alexandrine Tinne, een gefortuneerde avonturierster (1835-1869) uit Den Haag, die jaren lang met haar moeder Henriette in het Nabije Oosten heeft rondgereisd, met name in Egypte, waar ze op zoek wilden gaan naar de bronnen van de Nijl, een ‘hot item’ in die jaren, al speelde in de tweede eeuw na Chr. de astronoom Ptolemaeus al met dit verlangen.

De avonturen van deze dames Tinne – ook tante Addy sloot zich af en toe aan – behoren tot de goed gedocumenteerde geschiedenis van deze avonturiersters, waarbij de tirannieke en romantische dochter Alexine, het tot in haar tenen verwende dochtertje van mama Henriette, de meest woeste ondernemingen aanstuurt, inderdaad, tot de dood erop volgt. De omvang van een expeditie blijkt onder meer uit stukjes tekst als deze: ‘Haar moeder hield met Osman Aga toezicht op het pakken van de kamelen en het laden van de drie boten die ze voor deze onderneming huurden. Voor het geld in koperen munten alleen al hadden ze tien kamelen nodig. (…)Ze hadden aan alles gedacht, van meel in tinnen kisten tot kaarsen, touwen, pistolen en karabijnen. Dan natuurlijk de boeken en schilderijen om zich thuis te kunnen voelen, de gietijzeren bedden en matrassen om goed te kunnen slapen en nog eens tweeëndertig kisten met stoelen, tafels en kasten voor onderweg.’

Duidelijk: er opent zich hier een wereld die wij ons niet kunnen voorstellen, maar dat maakt de lectuur van dit bijzondere debuut alleen maar boeiender. De oorspronkelijke dagboeken en brieven van de Tinnes heeft schrijfster Vijverberg doorweven met een fictieve liefdesgeschiedenis, die aan de historische stof een aardige en speelse wending geeft.

Precies een halve eeuw geleden heeft Clara Eggink in opdracht van het toenmalige Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen op basis van het historische tekstmateriaal een zeer persoonlijk getinte kritische studie geschreven overDe merkwaardige reizen van Henriette en Alexandrine Tinne (Meulenhoff, 1960). Qua aanpak interessant vergelijkingsmateriaal, maar Pauline Vijverberg (die met man en vier kinderen in Johannesburg, Zuid-Afrika woont) had natuurlijk de handen vrij, omdat zij niet in opdracht werkte. Vandaar de verliefde Daniel, die steeds weer opduikt! Heerlijk boek.