De Zwarte Lord – Rihana Jamaludin

Als de broodheer van de jonge, naïeve gouvernante Regina Winter in 1846 avances maakt en de vrouw des huizes Regina bij ontdekking onmiddellijk ontslaat, keert Regina terug naar haar Brabantse wortels in het meisjesweeshuis in Den Bosch. Daar solliciteert zij meermaals vruchteloos naar een nieuwe betrekking. Als haar uiteindelijk een functie in Suriname wordt aangeboden, pakt Regina haar koffers om de oversteek te wagen.

In Suriname wordt de mooie, intelligente Regina in de Hollandse gemeenschap met open armen ontvangen. Hoewel de relaties tussen de Hollanders en de inheemse bevolking – onder te verdelen in ‘vrijen’ en slaven – welig tieren, willen de blanke overheersers toch liever een Hollandse dame trouwen, en die dames zijn schaars. Regina’s baas en pupil is Walther Blackwell, zoon van een blanke plantagehouder en een zwarte slavin. Hij wordt in de Surinaamse gemeenschap niet echt geaccepteerd – ‘Walther is slim en heeft zich in korte tijd onze beschaving eigen gemaakt. Hij heeft zelfs zozeer de manieren van deftige blanken overgenomen, dat hij wel spottend ‘de Zwarte Lord’ genoemd wordt.’

Regina heeft het echter erg naar haar zin in zijn huishouden. Ze geniet van de vrijheid die ze er ervaart, na de lange jaren van afhankelijkheid in Nederland. Ondertussen verandert de wereld om haar heen snel: overal wordt de slavernij ter discussie gesteld. De problemen beginnen uiteindelijk ook Regina te raken. Ze moet keuzes maken die de rest van haar leven zullen beïnvloeden.

Het Nederlands-Surinaamse slavernijverleden wordt inDe Zwarte Lord heel mooi aan de orde gesteld door antiheld Regina. Vanaf de zijlijn vertelt ze wat ze ziet en langzaam vormt ze een eigen mening, met name rond het thema ´vrijheid´. Wanneer ben je als mens echt vrij, is voor Regina de belangrijkste vraag. Ze geniet vooral van haar eigen vrije bestaan en bemoeit zich in eerste instantie niet met het slavernijvraagstuk, wat leidt tot enkele wat bloedeloze passages over de negentiende-eeuwse wereldpolitiek. Als Regina’s eigen afkomst ter discussie wordt gesteld, raakt de geschiedenis haar echt en gaat het leven.

De Zwarte Lord is een historische roman, een waar epos. In de taal van het boek wordt dit weerspiegeld: schrijfster Rihana Jamaludin (Paramaribo, 1959) heeft zich een verheven soort Nederlands aangemeten. Helaas lijdt dit met name in het begin van de roman tot trage en vervelende passages met zelfs stilistische uitglijders. Jammer, je zou er het lezen bijna voor laten.

Bijna, want Jamaludin komt gelukkig goed op stoom. Dan blijkt dat ze wel heel goed kan vertellen. Het verhaal van Regina en haar vrienden zit goed in elkaar, is tot in detail uitgewerkt. Het bevat prachtige, subtiele vooruitwijzingen waardoor je op het puntje van je stoel zit, er zijn mooie beschrijvingen van Suriname.

Toch spijtig dat Jamaludin in de details soms weer wat te ver gaat. Als aan het eind van het verhaal een aantal slaven het land ontvlucht, is de zwarte jood David wel erg alleen. Gelukkig voegt zich op het allerlaatste moment nog even een bekende van Regina bij de groep: Mirre. Mirre en David vormen zo op het nippertje een paar dat in een doktersroman niet zou misstaan. En moet in de laatste zin van het boek nog een toespeling gemaakt worden op de homoseksualiteit van Blackwell? Goed, hij onderhoudt het hele boek een innige relatie met jeugdvriend Bonham, maar Regina’s vrijer James heeft ook een goede band met zijn ‘zwarte broer’ Willem.

Ach, het zij Jamaludin vergeven. Ze heeft duidelijk veel te vertellen en kan dat goed, laat haar maar komen met een volgend boek.