Het is bonje in het Midden-Oosten. Een reeks opstanden heeft de machtsverhoudingen in het gebied een flinke opdonder gegeven, en de chaos lijkt nog lang niet voorbij. Nu de regio compleet in de hens staat door de immer nog woedende Arabische Lente, lijkt een oorlog met Iran dichterbij dan ooit. Paradoxaal genoeg kan dit voor Obama gunstig uitpakken.
Meerdere scenario’s worden opgeworpen – mogelijk zijn de meest realistische opties een escalatie in de Straat van Hormoez en een directe Israëlische aanval op het kernwapenprogramma.
Hormoez
In een poging het Teheraanse regime in het gareel te meppen, worden internationale sancties tegen Iran steeds verder aangescherpt. Een klimaat van wantrouwen, sancties en incidenten, zoals de recente moord op een Iraanse atoomgeleerde, vormt een escalerend decor voor mogelijk conflict. Na snel verslechterde betrekkingen heeft Iran gedreigd de Straat van Hormoez – waar een vijfde van het globale olietransport doorheen gaat – af te zullen sluiten als er een anti-Iraanse olieboycot komt. Iran, in het bezit van goede Russische onderzeeërs en antischipraketten, zou de Straat zeker kunnen blokkeren – al zou een Amerikaanse vergelding binnen enkele uren al vernietigend zijn. De VS heeft te kennen gegeven militair te zullen ingrijpen bij een blokkade. Of Iran bereid is dit risico te nemen, weet niemand.
Israël
Israël ziet haar kernwapenprimaat als kernelement van haar defensie, en zinspeelt ook op mogelijke militaire actie om te voorkomen dat aartsvijand Iran dit nucleair monopolie doorbreekt. Het land heeft meerdere malen met luchtaanvallen ingegrepen om buurstaten kernwapens te ontzeggen – in 1981 in Irak, in 2007 in Syrië.
Iran is andere koek. Het ligt verder weg dan Irak of Syrië – de opwerkingsfabriek in Natanz ligt hemelsbreed 1700 kilometer van Israël, over buitenlands luchtruim. Een tweede uitdaging is de opbouw van het Iraanse kernwapenprogramma: in tegenstelling tot dat van Irak en Syrië destijds is het verspreid over meerdere instellingen over het hele land, enkele hiervan ondergronds. Om het kernprogramma effectief te kunnen vertragen, zou Israël een dagenlange bombardementcampagne moeten houden en moet het verliezen voor lief nemen – en dan nog is het maar de vraag hoeveel tijd met een aanval gekocht wordt.
De grootte van zo’n operatie maakt een ontkenning onmogelijk en een Iraanse vergeldingsactie zeer waarschijnlijk. Teheran heeft te kennen gegeven een bombardement te beantwoorden met aanvallen op Tel Aviv en Amerikaanse doelen in de Perzische Golf. Als Iran inderdaad op deze manier reageert op een eventuele aanval, is een ‘echte’ oorlog, ook met de VS, zeker geen onwaarschijnlijkheid.
Obama
Het is een bekend fenomeen dat de populariteit van de president van de Verenigde Staten vaak een korte, maar heftige stijging doormaakt bij een ernstige internationale crisis of oorlog – in de internationale betrekkingen noemt men dit het “rally ’round the flag“-syndroom. Zo leverde de Cubacrisis JFK een stijging op van 61 procent naar meer dan 76 procent, kreeg George H.W. Bush tijdens Operatie Desert Storm een boost van rond de 62 procent naar bijna 90 procent, en werd zijn zoon na 11 september van 50 naar 90 procent gekatapulteerd. Begin 2003 daalde Bush weer richting de 50 procent, maar de invasie van Irak in maart bracht hem weer op een flinke 70 procent. Genoeg om in 2004 nét herkozen te worden bij de verkiezingen.
Ongunstige peilingen en een slechte economie wordt geassocieerd met hevigere rally-uitslagen dan normaal – dit komt door zwevende kiezers die aanvankelijk bij peilingen op de oppositie stemmen, maar nog makkelijk te overtuigen zijn. Obama, die in polls tussen de 45 en de 50 procent sukkelt, is in de huidige omstandigheden dus in het voordeel. Omdat een rally-stijging in dagen tot weken zijn hoogtepunt bereikt, maar meestal ruim een jaar later pas op het oude niveau terugkomt, durf ik te zeggen dat een oorlog met Iran – zeker een mogelijkheid – Barack Obama alsnog een tweede termijn kan brengen.
