Papieren boeken gaan kapot. Ze zijn duur, nemen veel ruimte in, dienen meestal alleen maar als illustratie voor ongekend snobisme in de grachtengordel en Amsterdam-Zuid, hebben dure meubels die Billy heten nodig en slijten. Gelukkig leven we tegenwoordig digitaal dus lezen we massaal boeken via laptop, eReader of tablet. Ofnee wacht: academici zijn natuurlijk vóór het papieren boek en principieel tegen het digitale boek. Waarom? Gewoon, omdat het zo lekker voelt! Zo blijkt uit het Folia-verslag van een discussie over de toekomst van het boek, dinsdagavond in Spui 25 (het vergaderhoofdkwartier van de UvA en derhalve alle grachtengordelintellectuelen.
Dat hou je toch bij academici, zeker in de hoek van geesteswetenschappen en andere gamma-pretstudies: die kitscherige heiligheid rond alles wat met boeken te maken heeft. Dat pathetische ontzag voor een morsdood ding dat over vijftientien jaar in het geheel niet meer bestaat omdat de generatie dan geheel en al iPad is.
Tijpmasjien
Ondanks het feit dat we in de 21ste eeuw leven moet en zal het 20e eeuwse denken in stand worden gehouden bij academische literatuurromantici. Immers: schrijvers zijn eenzame mensen die hun magnum opus op een tijpmasjien tikken en daarna alcoholist worden in cafe De Zwart. Daar hoort uiteraard een papieren boek bij, het liefst uitgegeven bij een doodsaaie en stoffige elitaire uitgeverij, geen digitaal boek. Een ePub is namelijk geen echt boek. Zoals het vliegtuig ook niet de beleving van drie weken op een oceaanstomer kan evenaren en met de hand wassen toch echt veel gaver is dan met een Miele op 1600 toeren centrifugekracht.
Maar, wat zeggen de UvA-deskundigen over het papieren boek? “De wereld van het boek is een geheel andere wereld dan die van het internet, maar ze kunnen elkaar zeker aanvullen”, aldus Nol Verhagen, directeur van de Universiteitsbibliotheek van de UvA. Aha. Wat voor andere wereld precies? En waarom dan? Omdat de ene wereld aan elkaar hangt van dure en trage processen als druk en distributie en de andere wereld van snelheid, kostenbesparing en efficiëntie? Een argument vóór papieren boeken is het in elk geval niet, dat is één ding dat zeker is. Het lijkt meer op een oprisping uit de onderbuik van de papiernostalgicus zelf. Een gevoel dat hij “niet uit kan leggen”. Een beetje wat alle geesteswetenschappen studerende UvA-hipsters hebben met boeken (en kunst, en cultuur, en subsidiedingen, en biologisch eten, en linkse politiek) zeg maar.
Vuur maken
Nog leuker is het “argument” van UvA-hoogleraar boekwetenschap (dan weet je het wel) Lisa Kuitert. Die beweert met droge ogen dat “papieren boeken lezen beter is omdat je dan meer onthoudt”. Ja. Dat is waar. Met de hand afwassen creëert ook veel meer een band met je servies dan via zo’n onpersoonlijke afwasmachine. En zo’n moderne auto die 120 kan is natuurlijk leuk, maar echt autorijden beleven doe je pas in een eerste model Mercedes die je nog met de hand moet aanzwengelen. Om nog maar te zwijgen over aanstekers die onze band met moeder aarde hebben kapotgemaakt doordat we niet meer met twee stokjes vuur proberen te maken. Toegegeven, het argument “dat op internet vaker wordt gescand” is wellicht waar, en ook terecht gezien het grote aanbod van informatie op het internet, maar heeft verder niets te maken met het digitaal lezen van boeken.
Goed, het snobuitsmijtertje van dit UvA-avondje waar de kanselredenaars weer krachtig tegen eigen parochie spraken komt van studente Esther Crabbendam: “Ga ik de bibliotheek in, dan ontdek ik juist dat ene hoofdstuk of die extra invalshoek die ik met mijn zoekterm via de computer nooit gevonden had.”
Goeie genade! Popje toch! Wat een mooi romantisch gevoel voor boeken en teksten meid! Daar kan geen idealisme voor wereldvrede en nooit meer honger tegenop.
En heeft ze niet groot gelijk? Een beetje gebruik maken van de 100% trefzekerheid der computers terwijl je ook uren doelloos kunt dwalen door boeken die je überhaupt niet zou moeten lezen omdat je tijd nou eenmaal beperkt is en tijd geld is. Je zou met zo’n romantische opvatting rijk en beroemd kunnen worden. In 1693 that is.
Toch is het goed dat er wederom aan het dode paard van papieren boeken werd getrokken. Het blijft immer hilarisch om te beseffen dat kreten als “een ochtendkrantje bij mijn koffie hoort van knisperend papier te zijn” en “papieren boeken zijn gewoon veel echter” net zo onzinnig zijn als “stoomtreinen maken de melk van mijn koeien zuur” en “automobielen die harder gaan dan dertig kilometer per uur zullen het werk van de duivel zijn” ook ooit waren.
