Weten & Tech

De cargo cult van disclaimers en aanvinkhokjes

12-03-2012 13:00

Wie net als ik wel eens in de trein ziet, zal het schermpje hiernaast vast voorbij hebben zien komen. Internet in de trein, maar u moet wel even akkoord gaan met de voorwaarden. En T-Mobile is niet de enige. Maar het is puur juridische cargoculterij. Een cargo cult is de gedachte dat als je bepaald gedrag imiteert, je hetzelfde resultaat krijgt als de originele acteur. Het begrip komt uit Melanesië, waar de lokale bevolking vliegtuigen met geweldige goederen zag landen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog hield dat op, waarop men besloot deze vliegtuigen dan zelf te gaan lokken door landingsbanen en vliegvelden te bouwen.

Iets dergelijks bespeur ik ook bij dit soort dienstverlening. Oei, we hebben een dienst, daar moeten we dan even voorwaarden op zetten. Oh en dan moet er wel akkoord op gevraagd worden natuurlijk. En vergeet de disclaimer niet! Als je mensen vraagt waarom ze dat willen, dan komt het antwoord niet verder dan “dat heeft iedereen” of “dat hoort toch zo”. Soms wordt geschermd met een bedrijfsjurist, die bij nadere inspectie een googelende IT-er blijkt te zijn.

Disclaimergenerator
Net als die Melanesiërs hebben wij dat gedoe met disclaimers en vinkjes afgekeken van de Amerikanen. Bij hun is akkoord nodig op voorwaarden, en dat moet blijken uit een actieve handeling. Maar bij ons hoeft dat niet, je kunt ook prima volstaan met gewoon melden dat je voorwaarden van toepassing zijn. Volgens de wet is dat genoeg. Niet dat iemand dat checkt of zo, welnee.

Het feit alleen al dat mijn disclaimergenerator sinds oktober 2010 zo’n drie disclaimers per dag produceert, laat zien hoe wijdverbreid dit fenomeen is. Ja, we moeten een disclaimer, nee ik heb ook geen idee wat erin moet, goh dan genereren we er even eentje en dan zal het wel goed zijn.

Opslaan
Wat iedereen dan weer keihard vergeet, is dat bij ons in de wet staat dat je de voorwaarden op moet kunnen slaan (of printen) om ze rechtsgeldig van toepassing te laten zijn. Dat hoeft dan weer niet in Amerika, dus dat doen wij dan ook niet. Of zoiets. Maar het betekent wel dat 90 procent van al deze voorwaarden volslagen irrelevant zijn, hoe veel vinkjes je ook moet aanvinken. Probeer maar eens simpel die voorwaarden op te slaan bij T-Mobile – nee, de HTML afvangen met een pipe vanuit netcat telt niet.

Ook inhoudelijk kun je vraagtekens zetten bij dergelijke voorwaarden. Vaak komen ze neer op “u dient zich fatsoenlijk te gedragen”, “wij garanderen niet dat het internet altijd werkt” en “bij misbruik kunnen we u afsluiten”. (En soms ook “van tijd tot tijd kunnen wij de dienstverlening veranderen”, joh, echt.) Waarom schrijven juristen dit op? Het spreekt toch voor zich dat de klant zich fatsoenlijk moet gedragen, dat anders het contract mag worden opgezegd en dat internet niet altijd werkt.

Poort 80
Natuurlijk, soms zijn er specifieke voorwaarden nodig om gekke dingen te regelen. Zo blijken soms alle poorten behalve 80 (http/www) dichtgezet, of worden pornosites of niet-werkgerelateerde sites geblokkeerd. Maar juist díe zie ik dan weer niet terug. Want dat hoeft niet in Amerika. Of de voorwaardenschrijvende jurist heeft geen idee wat de techneut bedenkt dat juridisch moet (”als we porno niet blokkeren zijn we aansprakelijk als kinderen porno kijken”). Of men denkt dat dat niet hoeft. Ik weet het niet maar het irriteert me mateloos.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Ius Mentis.