Gisteren presenteerde de Socialistische Partij haar verkiezingsprogramma. Een aantal zaken viel op. Op de eerste plaats is de SP overduidelijk gestopt met tomatengooien. Het is een en al regeren wat de klok slaat. Overal valt over te praten. Als de SP nu de gehele sociale zekerheid af zou moeten schaffen voor regeringsdeelname zouden ze dat doen. Bij wijze van spreken dan, en dat mag natuurlijk. Elke partij moet naast idealen ook naar de macht streven. Daarnaast blijkt dat de SP nog steeds heel erg gelooft in structuren en instituties. Dat doen ze in de zorg, waar ze om de een of andere reden enorm fan zijn van verzorgingstehuizen, maar zeker ook in de arbeidsverhoudingen. Ze willen de vakbonden en werkgevers belangrijke beslissingen laten nemen. Alsof het geen 2012 is.
Sociale vrede
De SP wil de vakbonden en werkgevers samen laten bepalen wat de pensioengerechtigde leeftijd is. Om de “sociale vrede” te behouden. Een zeer ondemocratisch idee. De AOW is de Algemene Ouderdomswet. Die is van ons allemaal. Dat betekent dus dat de politiek daarover gaat. Leuk meegenomen als de vakbonden en werkgevers het er mee eens zijn, maar het is principieel fout. Over de inzet van het leger laten we ook niet militairen zelf onderhandelen met wapenverkopers en soldaten.
Los daarvan zijn vakbonden natuurlijk helemaal niet representatief voor werkend Nederland. Ze zijn vergrijsd, heel veel beroepen zijn ondervertegenwoordigd. Niemand weet überhaupt of de vakbeweging nog bestaat, want de gesprekken over ‘De Nieuwe Vakbeweging’ zijn vastgelopen. Niet dat overigens ook maar iemand buiten het gestaalde kader wist wat die ‘Nieuwe Vakbeweging’ moest inhouden. Werkgeversclubs zijn ook al niet representatief. Ze vertegenwoordigen gevestigde belangen, grote bedrijven, een oude manier van werkgeven. Dat blijkt ook uit de lobby’s die ze voeren tegen bijvoorbeeld vergroening van de economie. Opgeteld is dat stuk van het maatschappelijk middenveld dus passé.
Overlegcultuur
Nou is het niet verrassend dat de Socialistische Partij met dit voorstel komt. Het past in het marxistisch gedachtegoed. Dat is immers gebaseerd op de stelling dat het altijd arbeid versus kapitaal is, in dit plan vertaald als vakbond tegen werkgever. Het past bovendien in de breed gedragen Nederlandse traditie van het poldermodel. Ooit was die overlegcultuur een voorbeeld voor heel de wereld, het bracht rust en welvaart. Nu is het steeds meer een voorbeeld van 20e-eeuwse arbeidsverhoudingen, zonder oog voor individuele belangen, nieuwe bedrijvigheid, nieuwe vormen van werk en ‘werk geven’.
Nee, vakbonden zijn niet helemaal nutteloos. In de recente strijd om een fatsoenlijke bezoldiging van schoonmakers waren de vakbonden bijvoorbeeld zeer nuttig. De historische waarde van vakbonden kan al helemaal niet onderschat worden. De werkgeverslobby’s zijn ook succesvol geweest op hun manier: ze hebben heel erg lang succesvol de vergroening van de economie tegengehouden en de winstbelastingen laag. Maar beide partijen horen niet de beslissers te zijn over belangrijke zaken die iedereen aangaan. Daar is de politiek voor.
Huub Bellemakers vindt persoonlijk vakbonden en werkgeverslobby’s eigenlijk in dezelfde categorie vallen als CD-winkels, klompenmakers, platenmaatschappijen, oil-based economy, scharensliepers en de publieke omroep.
