Woensdag 11 juli stond in veel agenda’s van studenten rood omcirkeld. Gisteren werd bekend dat de door studenten(vakbonden) betwistte langstudeerboete toch doorgaat. In elk geval één jaar, want veel politieke partijen hebben de omstreden boete uit het verkiezingsprogramma geschrapt. Er is dus nog hoop, maar het probleem van de gemiddelde student ligt niet alleen bij die 3000 euro boete. Het probleem ligt veel dieper.
Enerzijds ligt de problematiek in het voortraject. Je komt net van de middelbare school. Welke studie ga je doen? Wat past je? Vragen waar je als 17- of 18-jarige maar moeilijk antwoord op kan geven. Hbo-instellingen prijzen hun studies tijdens open dagen en duur betaalde brochures zoveel mogelijk aan, in een race zoveel mogelijk studenten binnen te halen. Hoe meer studenten, des te meer meer geld er uit Den Haag binnenkomt. De hbo-fabriek zou er beter aan doen om studenten een realistisch beeld te schetsen. Studeren is niet altijd feesten in een nieuwe stad. Nee, studeren is leren samenwerken, kennis vergaren en dat vervolgens vak gerelateerd toepassen. Als hbo-instellingen een eerlijk beeld schetsen van de vier studiejaren, weten aankomende studenten in elk geval wat zij kunnen verwachten. En zijn zij beter in staat een goede keuze te maken.
Demotiverend
Een andere manier is selectie aan de poort. Daar wordt in politiek Den Haag door de verschillende partijen nog wel eens lacherig over gedaan, maar het is wél een manier om het kaf van het koren te scheiden. Zorg ervoor dat alleen de beste studenten toegang krijgen, zodat het niveau van de opleiding opgekrikt kan worden. Laat alleen gemotiveerde studenten toe. Dat heeft niet alleen effect op de korte termijn, maar ook op de lange termijn. En waarom zijn er bij de meeste studies geen meeloopdagen? Zo kunnen studenten zelf ervaren hoe dat nou is, studeren.
” Omdat het niveau zo schrikbarend laag is kom je er binnen het hbo zelfs mee weg om vrijwel geen literatuur te lezen, én toch je tentamens eenvoudig te halen. “
Toch ligt de fout vooral bij studenten zélf. De motivatie van de gemiddelde hbo-student laat namelijk behoorlijk te wensen over. Uit vrijwel alle enquêtes gehouden onder studenten, blijkt dat interessante gastsprekers uit het werkveld colleges zouden moeten geven. Zij kunnen immers de ervaringen uit het werkveld doorgeven aan de nieuwe garde. Komen er bij deze colleges dan wel studenten opdagen? Vrijwel niet. En als ze er al zijn, dan kijken ze liever op hun laptop naar foto’s op Facebook. Of op Twitter. Of kijken een serie. Dat is niet alleen demotiverend voor de docent, het is ook nog eens respectloos. Blijf dan thuis. Die houding is ook vaak terug te zien in werkgroepen. Welke student leest de voorgeschreven literatuur als de docent daarom vraagt? Slechts weinigen.
Normering
Het probleem is dat dergelijk falen binnen het hbo zelden of nooit goed wordt afgestraft. Omdat het niveau zo schrikbarend laag is kom je er binnen het hbo zelfs mee weg om vrijwel geen literatuur te lezen, én toch je tentamens eenvoudig te halen. Docenten zijn bang om streng als schoolmeester op te treden. Dat is ook logisch, want aangenomen mag worden dat iedere student volwassen genoeg is om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Dat is dus niet zo en daarom zou het allemaal wel een tikkeltje strenger mogen. Druk de niet-lezende en feestende student eens keihard met de neus op de feiten. Confronteer hen met hun falen en hun destructieve houding. Die is namelijk niet alleen schadelijk voor henzelf, maar ook voor de studenten die wél hun best doen en in allerhande samenwerkingen afhankelijk zijn van elkaar.
” Weer een tentamen afgevinkt, op weg naar de middelmaat. “
Doordat veel studenten zo ongelooflijk slecht hun best doen om iets te maken van hun studie, zijn opleidingen vaak gedoemd om de norm van tentamens drastisch te verlagen. Het komt vaak genoeg voor dat tentamens met 40 vragen dusdanig slecht gemaakt worden dat de norm simpelweg hbo-onderwaardig zijn: met 21 goede antwoorden ga je lachend met een 5,5 naar buiten. Dat studenten na de bekendmaking van de norm fanatiek beginnen te mailen naar hun docent om de norm ‘omhoog’ te krijgen is dan ook alleen maar ironisch. Weer een tentamen afgevinkt, op weg naar de middelmaat. Nederlandse studenten zouden eens een voorbeeld moeten nemen aan de Britse studenten, die krom liggen om hun studie te betalen. Reden voor verslapping is er niet. Dat in tegenstelling tot Nederland, waar het hoger onderwijs relatief gemakkelijk te bereiken is, ook voor de minder gestelden.
Hoe het verder moet met die langstudeerboete? Die kan prima doorgezet worden, maar verlaag het bedrag. 3000 euro is in vergelijking met het collegegeld van ruim 1600 euro niet redelijk. En geef studenten iets meer de tijd. Geef hen twee jaar uitloop, in plaats van een. Maar zorg er vooral voor dat studenten de goede keus maken. En dat de motivatie terugkeert. Want op deze manier wordt ‘kennisland Nederland’ een hopeloze mislukking.
Yelle Tieleman is zelf tweedejaars student Journalistiek aan de Hogeschool Utrecht en neemt in tegenstelling tot de gemiddelde hbo-student wél initiatief om iets te maken van zijn studie en toekomst.
